آرسنیک

آرسِنیک یا ارسنیک که در فارسی به آن زرنیخ گفته می‌شود، عنصر شیمیایی است که در جدول تناوبی با علامت As مشخص است و دارای عدد اتمی ۳۳ است. آرسنیک شبه فلز سمی معروفی است که به سه شکل زرد، سیاه و خاکستری یافت می‌شود. آرسنیک و ترکیبات آن به‌عنوان آفت کش بکار می‌روند: علف‌کش، حشره‌کش و آلیاﮊهای مختلف.

ویژگی‌های فیزیکیعدد اتمی: ۳۳

جرم اتمی:۷۴٫۹۲۱۶۰

نقطه ذوب : C°۸۰۸

نقطه جوش : C°۶۰۳

شعاع اتمی : Å ۱٫۳۳

رنگ: خاکستری

ویژگیهای درخور نگرش

آرسنیک از نظر شیمیایی شبیه فسفر است تا حدی که در واکنشهای بیو شیمیایی می‌تواند جایگزین آن شود ازاینرو سمی است. وقتی به آن حرارت داده شود بصورت اکسید آرسنیک در می‌آید (اکسیده می‌شود) که بوی آن مانند سیر است. آرسنیک و ترکیبات آن همچنین می‌توانند بر اثر حرارت به گاز تبدیل شوند. این عنصر به دو صورت جامد وجود دارد: زرد و خاکستری فلز مانند با جاذبه‌هایی به ترتیب ۹۷/۱ و ۷۳/۵.

در سده بیستم آرسنِت سرب به‌عنوان آفت کش برای درختان میوه به خوبی مورد استفاده قرار گرفت (استفاده از آن در افرادی که به این کار اشتغال داشتند ایجاد آسیب‌های عصب‌شناسی کرد) و آرسنیت مس در سده نوزدهم به‌عنوان عامل رنگ کننده در شیرینی‌ها بکار رفت.

سایر کاربردها:

سموم کشاورزی و حشره کشهای مختلف آرسنید گالیم یک نیمه رسانای مهمی است که در ICها بکار می‌رود.مدارها یی که از این ترکیب ساخته شده‌اند نسبت به نوع سیلیکونی بسیار سریعتر هستند (البته گرانتر هم هستند) آرسنید گالیم بر خلاف سیلیکون آن band gap مستقیم است پس می‌تواند در دیودهای لیزری وLEDها برای تبدیل مستقیم الکتریسیته به نور بکار رود. تری اکسید آرسنیک در خون‌شناسی برای درمان بیماران سرطان خون حاد که در برابر ATRA درمانی مقاومت نشان می‌دهند بکار می‌رود. همچنین در برنز پوش کردن و ساخت مواد آتش بازی و ترقه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تاریخچه

آرسنیک (واﮊه یونانی arsenikon به معنی اریپمنت زرد) در دوران بسیار کهن شناخته شده است. از این عنصر به کرات برای قتل استفاده شده ِ علائم مسمومیت با این عنصر تا قبل از آزمایش مارش تا حدی نا مشخص بود. آلبرتوس مگنوس را اولین کسی می‌دانند که در سال ۱۲۵۰ این عنصر را جدا کرد. جوان شرودر در سال ۱۶۴۹ دو روش برای تهیه آرسنیک منتشر کرد. همچنین از زرنیخ برای ساخت مواد بهداشتی همچون داروی نضافت بدن(موبر)(واجبی) استفاده می‌شود واجبی از آهک و زرنیخ ساخته تشکیل یافته است. گفتنیست حتی پایه اصی کرم‌ها و اسپری‌های موبر از همین دو ماده می‌باشد

پیدایش

آرسوپیزیت (سنگ آرسنیک) میس پیکل Mispickel هم نامیده می‌شود.(سولفور) که بر اثر حرارت ِ بیشترِن مقدار آرسنیک از سولفید آهن آن جدا می‌شود.مهم‌ترین ترکیبات آرسنیک عبارت است از: آرسنیک سفید، سولفید آن ِ گرد حشره کش ِ آرسنیت کلسیم و آرسنیت سرب. از گرد حشره کش ِ آرسنیت کلسیم و آرسنیت سرب به‌عنوان سموم و حشره‌کش‌ها در کشاورزی استفاده می‌شود .این عنصر گهگاه بصورت خالص یافت می‌شود ولی معمولاً بصورت ترکیب با نقره، کبالت، نیکل، آهن - آنتیموان یا سولفور وجود دارد.

هشدارها

آرسنیک و بسیاری از ترکیبات آن سمی هستند. آرسنیک با مختل کردن وسیع سیستم گوارشی و ایجاد شوک منجر به مرگ می‌شود.

 منابع

سایت کمک آموزشی دانش یاران

daneshyaran.4kia .ir