مقدمه

دوره نوجوانی ، سن بیداری و دریافت ارزشهای اخلاقی و مذهبی است . در این سن نوجوان به دنبال یافتن ارزشهای اخلاقی است. به تعبیر دیگر دوره نوجوانی دوره ی بیداری وجدان و اخلاق است و به اعتقادات مذهبی به عنوان آرام بخش و تسهیل کننده در روابط انسانی می نگرد و به ارزشهای اخلاقی و مذهبی با تمایل و اشتیاق زیاد توجه می نماید.

مطالعات در زمینه دوره نوجوانی نشان می دهد که نوجوانان با توجه به روحیه ی جستجوگر و کنجکاوی که دارند جویای ارزشهای اخلاقی و مذهبی بوده و زمانی که به ارزشها اعتقاد پیدا می کنند در راه حفظ و حراست از آنها تلاش زیادی می نمایند .

لذا وظیفه ی والدین و مربیان است که زمینه ی دریافت صحیح ارزشهای مذهبی را برای نوجوانان فراهم نمایند .[1]

با این حال به نظر می رسد در بخش تعلیم و تربیت دانش آموزان با وجود همه تغییرات محتوایی در کتابهای درسی و پررنگ کردن شعائر مذهبی و تقویت آموزش های دینی در مدارس ، گرایش های دینی دانش آموزان آنگونه که انتظار می رفت افزایش نیافته است و دینی کردن دانش آموزان آنگونه که تصور می شد، به دینی شدن آنها نینجامیده است .

اینجانب به عنوان مربی تربیتی آموزشگاه همه روزه شاهد مشکلات مذهبی و اخلاقی دانش آموزان بودم و این دغدغه فکری من بود که چگونه می توانم باورهای دینی را در دانش آموزان تثبیت نمایم و مشکلات اخلاقی و مذهبی آنان را کاهش دهم .

اکنون خدای منان را شاکرم که در کنار وظیفه ی خطیر معلمی مرا توفیق داد تا در شناسایی و رفع مشکلات مذهبی دانش آموزان پایه اول دبیرستان دخترانه ریحانه النبی مفید واقع شوم .

بیان مسأله

این جانب ملیحه حاجی میرزایی ، لیسانس امور تربیتی با 16 سال سابقه فعالیت تربیتی در پست معاون پرورشی و مربی امور تربیتی در مدارس ، اکنون به تدریس درس مهارتهای زندگی ( از واحدهای پرورشی) در پایه اول دبیرستان دخترانه ریحانه النبی واقع در خیابان 19 دی ، ابتدای شهرک فرهنگیان ناحیه یک آموزش و پرورش استان قم مشغول می باشم .

این مدرسه به لحاظ منطقه جغرافیایی که در آن واقع شده است از مدارس برخوردار و به واسطه قرار گرفتن در شهرک فرهنگیان و ثبت نام دانش آموزان دارای والدین فرهنگی از تمامی مناطق ، مدرسه ای خاص به شمار می رود .

دانش آموزان این آموزشگاه ، با فراوانی تقریبی حداقل 30 نفر در هر کلاس و با وضعیت تحصیلی بسیار خوب ( سال تحصیلی گذشته پایه اول این آموزشگاه از نظر علمی، رتبه اول در سطح ناحیه را کسب کرده بود ) به تحصیل مشغولند .

اما متأسفانه مشکلات اخلاقی و مذهبی زیادی از دانش آموزان این آموزشگاه دیده می شد و من با وجود این که دو سال است در این آموزشگاه به تدریس مشغولم همه روزه از دیدن بد حجابی دانش آموزان ، مشکلات اخلاقی ایشان ، عدم رعایت مسائل مذهبی ، عدم استقبال از نماز جماعت ، بی توجهی به مراسم مذهبی، دروغگویی، استفاده از الفاظ زشت در موقع صحبت کردن با یکدیگر و بسیاری از مشکلات خاص آنان رنج می بردم و به واسطه موضوع تدریسم که درس مهارتهای زندگی است و فضای بازی برای گفتگو ایجاد می نماید، زمانی که با دانش آموزان به بحث می پرداختم مشاهده می کردم که همه آنان بالاتفاق با قضیه دین و ضرورت رعایت مسائل شرعی موافقند و از قیامت و مجازات الهی بیمناکند اما در عمل مشاهده می کردم رفتارشان خلاف گفتارشان را نشان می دهد ، و زمانی که علت را از آنان جویا می شدم دلایل مختلفی را بر می‌شمردند از جمله :

عدم اطلاعات کافی در مورد مسائل مذهبی و ضرورت رعایت آنها، عدم جذابیت مسائل دینی و برعکس جذاب بودن مسائل غیر اخلاقی، بی توجهی به زیانهای گناهان مختلف، بی توجهی و سرسری گرفتن اعتقادات مذهبی، عادت، بی توجهی والدین به مسائل مذهبی و گاهاً رعایت نشدن این مسائل از سوی آنان، غفلت از یاد خدا، محیط آلوده ، لذت زود گذر و ....

در مطالعاتی که داشتم به نکته ای برخوردم که توجه مرا بیش از پیش به این مسئله جلب کرد و ضرورت و اهمیت رفع این مشکل را دو چندان نمود و آن نکته ای بود با عنوان گناه بیماری است از کتاب کیفر گناه نوشته سید هاشم رسولی محلاتی به نقل از روانکاوی خواجه نوری خواندم .

در این کتاب نوشته شده بود که آدم بد وجود ندارد و آدمها به واسطه امراض اخلاقی و روحی فقط مریض به شمار می روند و همه امراض روحی مثل حسادت ، دروغگویی ، عیب جویی و ... را می توان عیناً مثل زکام و گلو درد و سوء هاضمه معالجه کرد. احادیث بسیار زیادی نیز در این زمینه وجود داشت .

بنابراین بر آن شدم در آموزش تعالیم دینی و درونی کردن ارزشهای اسلامی دانش آموزان گام اول را بردارم و ضمن اینکه احساسات مذهبی نوجوانان که خود یکی از نیازهای فطری آنان است را ارضا می نمایم، سایر تمایلات طبیعی و خواهشهای غریزی آنان را مهار نموده و از تندروی باز دارم و آنها را از تیره روزی و سقوط حفظ نمایم .

اکنون این سئوال بزرگ در ذهن من ایجاد شده بود که چگونه می توانم دانش آموزان را به معالجه امراض روحی و ترک گناهان ترغیب نمایم ؟

[1]- علی اصغر حقانی ، روانشناسی رشد نوجوانان ( تهران ، نشر شورا ، 1378 ) صص 73-72