چرا امام حسین(ع) مانند امام حسن(ع) صلح نکرد بلکه با یاران اندکش برضد یزیدیان جنگید؟

آن گاه که امام علی به شهادت رسید و مردم با امام حسن(ع) بیعت کردند و حضرت حکومت را در دست گرفت، مردم آمادگى روحى براى مبارزه‏اى سخت و طولانى با معاویه را نداشتند، به چند دلیل:

1- جنگ‏هاى قبلى (صفین، نهروان و جمل)؛

2- حیله‏گرى و تزویر معاویه و سست عنصرى بسیارى از مردم ؛

3- خطرات بیرونى که جامعه اسلامى آن زمان را تهدید مى‏کرد و درگیرى داخلى، آنان را براى حمله به مسلمانان بر مى‏انگیخت؛

4- حفظ جان شیعیان باقى مانده ؛

5- روشن کردن حیله‏گرى های معاویه و شناساندن چهره واقعی وی به مردم نا آگاه و سطحی نگر .

 

پس از شهادت حضرت على (ع)، امام مجتبى منبر رفت و بعد ازحمد و ثناى الهى و درود و صلوات بر جدّ بزرگوار خود حضرت خاتم الأنبیا و تمجید و تعریف از پدر مظلومش ومعرفى خود و خاندان رسالت، مردم با او بیعت نمودند. از فرداى آن روز امام، کارگزاران وحکّام خودرا در ولایات منصوب نمود. جاسوسى را که از طرف معاویه وارد کوفه شده بود، دستگیر کردند و گردن زدند و به ابن عباس ،حاکم خود در بصره نوشت : جاسوس دیگرى را که از طرف معاویه وارد بصره شده است ، بگیر و گردن بزن . به دنبال آن نامه اى با لحن تند به معاویه نوشت که : جاسوس مى فرستى و مکر و حیله ها مى¬کنى ؟! از قرار معلوم گویا قصد جنگ دارى ! اگر چنین است ، من آماده‌ام.

معاویه ، جواب نامه را نوشت و براى حضرت فرستاد. مکاتبه بین حضرت و معاویه ادامه داشت تا به حضرت خبر دادند معاویه لشکر فراوانى آماده کرده و به عراق گسیل داشته است .

از طرفى با منافقان و خارجیان که داخل لشکر حضرت امام حسن بودند و از ترس حضرت على(ع) جرأت اظهار مخالفت نداشتند، به وسیله جاسوسان خود تماس گرفت که : اگر حسن بن على (ع)را بکشید، به هر کدام دویست هزار درهم خواهم داد و یکى از دخترانم را به ازدواج قاتل درخواهم آورد.

امام مجتبى پس از اطلاع ، منبر رفت و مردم را براى مقابله با معاویه ترغیب کرد. ابتدا با سردى مواجه شد، ولى بالاخره گروه زیادى را جمع کرد و از کوفه بیرون رفتند و در نخیله پس از تقسیم و گروه بندى لشکر، عده‌اى را براى مقابله با لشکر معاویه فرستاد، امّا طولى نکشید که خبر آوردند فلان فرمانده و فلانى به معاویه پیوسته و شیرازه لشکر متلاشی شده است. حتى به حضرت خبر دادند گروهى از فرماندهان به معاویه پیام داد‌ه‌اند: در صورت تمایل ، حسن بن على را دست بسته تحویل شما خواهیم کرد. امام مجتبی (ع) ضمن خطبه ای خطاب به لشکریانش فرمود:

«ویلکم ! والله إنّ معاویة لایفی لأحدٍ منکم بما ضمنه فی قتلی، و إنی أظن إن وضعتُ یدی فی یده فاسلمه لم یترکنی ادین بدین جدی ...؛ وای بر شما ! سوگند به خدا‍! معاویه به وعده هایی که برای کشتن من به شما داده است عمل نمی کند و اگر من تسلیم او گردم باز اجازه نمی دهد بر اساس دین جدم رفتار نمایم

حضرت احساس کرد جان خود و پیروانش در خطر جدى قرارگرفته است . مهم‌تر از همه به خاطر چهره دروغینی که معاویه بین مردم پیدا کرده بود، اگر امام و یارانش شهید می شدند، خونشان هدر می‌رفته و چندان اثرى نداشت.

امام از راه ناچاری و براى حفظ اسلام و حفظ شیعیان و نشان دادن چهره واقعى معاویه ، صلح نامه را امضا نمود.

بنا به گزارش مورخان در صلح نامه موادّى گنجانده شده بود، از جمله این که معاویه متعرض امام نگردد و به کتاب وسنّت رسول خداو سیره خلفاى شایسته عمل کند و بعد از خود کسى را براى خلافت تعیین ننماید و شیعیان على (ع)در شام و حجاز و عراق و یمن از شر او ایمن باشند. نیز حضرت امیرمؤمنان را در نماز و منابر سب نکنند.

روشن است عمل به این مواد به ضرر معاویه تمام می شد. اگر به آن ها عمل نکند، چهره واقعی‌اش که سعی بسیار در پنهان کردن آن داشت، بین مردم آشکار خواهد شد ، و آنان مى‌فهمند که معاویه پاى بند هیچ اصلى از اصول اسلامى نیست. همان طور که پیش بینی می شد، چون امام مجتبی با معاویه بیعت کرد، وی به هیچ کدام از مطالبی که در صلح نامه آمده بود و آن ها را خود نوشته و برای امام مجتبی ارسال کرده بود ،عمل نکرد و بدین وسیله چهره واقعی خود را برای همگان آشکار ساخت .

 

افزون براین معاویه قابل مقایسه با یزید پسرش نبود، زیرا:

اوّلاً: معاویه ، پیامبررا درک کرده بود و صحابى به شمار مى آمد، برخلاف یزید؛

دومً: عنوان کاتب الوحى را داشت . مى گویند: یکى از نویسندگان وحى آسمانى معاویه بود؛

سوم: مهم‌تر از همه با این که فاسد و فاسق بود ، امّا مى دانست اگر بخواهد حکومتش دوام داشته باشد، باید شئون اسلامى را در ظاهر رعایت کند .اودر این امر به حدّى متظاهر بود که بسیارى از مردم حتّى برخى از زاهدان لشکر امام على (ع)مردد مى شدند که آیا حق با على است یا بامعاویه ! او در عقل معاش و امور دنیایی و مکر و حیله سرآمد همگان بود .

 

چهارم: سال‌ها بود از طرف عمر و عثمان بر مردم شام حکمرانى مى کرد(9) و گروهى را با پول و ثروت ، عده‌اى را با دادن پست و مقام، برخى را از طریق رعب و تهدید و بالاخره دسته چهارم را با تزویر و تظاهر به اسلام، ساکت کرده بود. کسى حرف نمى زد یا حق حرف زدن نداشت . معاویه به گونه اى بر اوضاع مسلّط شده بود که مى‌توانست هر کسى را بخواهد بکشد و آب از آب تکان نخورد. به همین خاطر، امام حسین بعد از امام مجتبى ده سال با معاویه زندگى کرد، که جز انتقاد از طریق نامه و صحبت کارى نکرد.

امّا یزید از هر جهت با معاویه فرق داشت . او آشکارا فسق و فجور مرتکب می شد و بی اعتقادی خود را آشکار می‌کرد.

اگر معاویه به واسطه صلح نامه با امام حسن (ع)خلافت را به دست آورد ولی یزید هیچ مبنایی برای به عهده گرفتن خلافت نداشت و پدرش برخلاف مواد قطعنامه به زور از مسلمانان برای او بیعت گرفته بود .

او بعد از مرگ معاویه به عنوان امیرمؤمنان و خلیفه مسلمانان بر اریکه خلافت تکیه زد؛ کسى که پاى بند چیزى جز شهوات و تمایلات حیوانى نیست و شراب مى خورد و با میمون ها بازى مى کند و...

در چنین اوضاعی امام حسین (ع)قیام کرد و این اهداف را دنبال نمود:

1ـ زنده کردن اسلام .

2ـ آگاه ساختن مسلمانان و افشاى ماهیت امویان .

3ـ احیاى سنّت نبوى و سیره علوى .

4ـ اصلاح جامعه و بیدار کردن امت .

5ـ از بین بردن سلطه استبدادى بنى امیه .

6ـ آزادسازى ملّت از سلطه و زور.

7ـ حاکم ساختن حق و نیروبخشیدن به حق پرستان .

8ـ تأمین قسط و عدل اجتماعى و اجراى قانون شرع .

9ـ از بین بردن بدعت ها و کجروى ها.

10- اعتراض به موروثی شدن خلافت.

11ـ زنده کردن سنّت مهم امر به معروف و نهى از منکر.

اگر امام حسین در عهد یزید قیام نمی‌کرد، برپیکره اسلام زیانی جبران ناپذیر وارد می شد.

امام حسین در زمانى قرار گرفته بود که بدعت هاى زیادى در اسلام به وجود آمده بود، که مى دانست اگر قیام نکند، چیزى از اسلام باقى نخواهد ماند. چنان که فرمود: وقتى زمامدار حکومت اسلامى افرادى مثل یزید باشد، باید فاتحهء آن را خواند.( 11) از طرفى مى دانست که جد بزرگوارش فرمود:« آن جا که بدعت ها ظاهرگردد، بر عهدة عالمان است که حقایق را بگویند، و اگر کتمان کنند، لعنت خدا بر آنان باد» .

او در زمانی قیام نمود که انحراف دستگاه حکومت چند برابر شده بود. از نظر اجتماعى نیز اوضاع بر اثر ظلم و بیدادگرى حاکم، مردم را به ستوه آورده و نارضایتى عمومى بیداد مى‏کرد. بنابراین یکى از شرایط انقلاب فراهم آمده بود ولى شرط دیگر - که وجود روح حماسه و ایثارگرى است- جز در تعداد اندکی فراهم نبود. بنابراین بر امام لازم بود که از همین مقدار استفاده کند و موقعیت را از دست ندهد. و هر چند در چنان وضعیتى نمى‏توانست پیروزى نظامى به دست آورد، ولى حرکتى پدید آورد که پایه نظام ستمگر را لرزاند و روح خروش و حماسه را در کالبد مسلمانان و همه آزادى خواهان جهان دمید و آثار بسیار گران‏بهایى در تاریخ بشر بر جاى گذارد.

منبع: سایت www.daneshyaran.4kia.ir

امام زمان (عج)

بنابر اعتقاد شیعیانِ دوازده‌امامی، محمد بن الحسن العسکری معروف به حجت بن الحسن فرزند حسن بن علی عسکری (امام یازدهم شیعیان)، دوازدهمین و آخرین امام و همان مهدی موعود است. همچون پیامبر اسلام نامش محمد و کنیه‌اش ابوالقاسم است. همچنین «امام زمان»، «صاحب الزمان»، «ولی عصر»، «قائم آل محمد» و «مهدی موعود» از القاب اوست.

پس از درگذشت امام حسن عسکری (امام یازدهم شیعیان) در سال ۲۶۰ هجری و سن ۲۸ سالگی،از آنجا که حسن عسکری برخلاف سایر امامان شیعه —که در زمان حیاتشان جانشین بعدی را تعیین کرده بودند— بطور علنی جانشینی برای خود برجای نگذاشته بود، بحران فکری و اعتقادی بزرگی در میان پیروان امام شیعه بوجود آمد.در این دوران که به «سال‌های حیرت» موسوم است، شیعیان به فرقه‌های متعددی منشعب شدند. عده‌ای از شیعیان اعتقاد داشتند که از حسن عسکری فرزندی باقی نمانده‌استیا این فرزند در گذشته‌است؛بسیاری از شیعیان امامت جعفر برادر حسن عسکری را پذیرفتند و گروه‌هایی نیز متوجه فرزندان و نوادگان امامان نهم و دهم شیعه شدند. اما اصحابی از حسن عسکری چنین گفتند که «وی پسری داشته که جانشینی مشروع برای امامت است». طبق گفتهٔ عثمان بن سعید، نایب و وصی حسن عسکری، این پسر مخفی نگاه داشته شده بود، چرا که ترس آن می‌رفت که توسط دولت دستگیر شود و به قتل برسددیدگاه این گروه که در ابتدا دیدگاه اقلیت شیعه بود، به‌مرور به دیدگاه تمامی شیعیان امامی تبدیل شد که شیعیان دوازده امامی فعلی‌اند.

از دیدگاه رایج تاریخی، باور به دوازده امام و اینکه امام دوازدهم همان مهدی موعود است بطور تدریجی در میان شیعیان تکامل یافت.در مقابل جاسم حسین می‌گوید طبق شواهد احادیثی مبنی بر آنکه امام دوازدهم همان قائم موعود خواهد بود پیش از وفات حسن عسکری در سال ۲۶۰ ق. مطرح بوده است.به نظر می‌رسد مدتی طول کشید تا این نظریه به صورتبندی نهایی خود برسد و پس از آن هم توجیه‌ها و تبیین‌های دینی گسترده‌ای در موردش ارائه شد.شیعیان با دو رویکرد حدیثی و کلامی به تبیین نظریه غیبت برخاستند.کلینی (و. ۳۲۹ ه.ق. / ۹۴۱ م). در احادیث باب غیبت کتاب اصول کافی —که در خلال دوره سفرا (موسوم به غیبت صغری) گرد آورد— به موضوع غیبت و علت آن پرداخت.به‌خصوص نعمانی در کتاب الغیبه به تبیین نظریه غیبت از طریق احادیث پرداخت و او برای نخستین بار اصطلاحات «غیبت صغری» و «غیبت کبری» را به کار برد.پس از وی ابن بابویه (و. ۹۹۱–۹۹۲) در کتاب کمال الدین در خصوص گردآوری احادیث مربوط به امام دوازدهم و غیبت وی کوشید.از دیگر سو، متخصصان علم کلام از جمله شیخ مفید (و. ۴۱۳ ه.ق. / ۱۰۲۳ م). و شاگردانش بخصوص سید مرتضی (۱۰۴۴–۱۰۴۵) به تدوین نظریات کلامی امامت جهت تبیین ضرورت وجود امام زنده در شرایط غیبت پرداختند.

حجت بن حسن در نیمه شعبان سال ۲۵۵یا ۲۵۶ ه.ق. در سامرا به دنیا آمد؛او در پنج سالگی و پس از وفات پدرش به امامت رسید. پس از وفات حسن عسکری، مهدی تنها از طریق چهار سفیر یا نائب با شیعیان تماس می‌گرفت. البته بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که از آغاز تعداد وکلا محدود به چهار تن نبوده و اصطلاح نیابتِ خاص در قرن‌های چهارم و پنجم هجری توسط علمای شیعه مانند شیخ توسی و برای تبیین غیبت صغری ایجاد شده‌است.پس از یک دوره هفتاد ساله (موسوم به غیبت صغری) و با مرگ علی بن محمد سمری، چهارمین نائب امام دوازدهم شیعه، بار دیگر حیرت شیعیان را فراگرفت. آنها در نهایت در سده پنجم به تبیینی عقلی در کلام شیعه از غیبت امام دست یافتند.به باور شیعیان، پس از دوران سفرا، شیعیان با مهدی در ارتباط نیستند و این دوران را اصطلاحاً غیبت کبری می‌نامند. پس از پایان دوره غیبت، وی با عنوان مهدی قیام خواهد کرد و او کسی خواهد بود که از طریق وی حق و عدالت بار دیگر به پیروزی خواهد رسید.

اعتقاد به امام غائب، برکات متعددی برای شیعیان تحت آزار و ستم داشت. از آنجا که امام غائب پتانسیل تهدید کمتری نسبت به یک امام حاضر داشت تنش‌ها با حاکمان سنی مذهب کاهش یافت. اعتقاد به ظهور امام غائب باعث شد که انتظار بتواند جایگزین چالش مستمر نظام سیاسی حاکم شود. امام غائب باعث عامل وحدت شیعیانی شد که پیش از آن، هر گروه، دور یکی از امامان حاضر گرد می‌آمدند و دچار انشقاق شده بودند.به علاوه اعتقاد به ظهور امام غایب (به عنوان مهدی)، شیعیان را در تحمل شرایط دشوار یاری نموده و به آنها امید آینده‌ای سرشار از دادگری داده است.

 

ظهور، قیام و تشکیل حکومت جهانی

در روایات شیعیان نشانه‌های متعددی برای ظهور مهدی قائم ذکر شده‌است از جمله: خروج یمانی، سفیانی، صیحه آسمانی که از آمدن قائم خبر می‌دهد، کشته‌شدن نفس زکیه در مکه تنها ۱۵ روز قبل از ظهور قائم، فرورفتن سرزمین بیداء (فرورفتن ارتش سفیانی در زمین در هنگام رژه در مکه). هر چند توسی، نعمانی و صدوق در ترتیب اتفاق افتادن این نشانه‌ها با هم یک نظر نیستند. هر سه ذکر می‌کنند که این نشانه‌ها در یک سال اتفاق می‌افتد.[در این روایات مهدی در بین رکن‌های یمانی و حجرالاسود و مقام ابراهیم، در کعبه ظهور می‌کند.[۱۶۷] روز ظهور مقارن با عاشورا است. مرکز حکومت وی در کوفه قرار دارد. وی مقر حکومتش را در مسجد کوفه برپا می‌کند و خزانه اش را در مسجد سهله مستقر می‌کند.[۱۶۸]

 

در روایات شیعه، شیعیان از تعیین وقت ظهور مهدی برحذر داشته شده‌اند، و تعیین‌کنندگان وقت ظهور، دروغگو دانسته شده‌اند.[۱۶۹] در میان روایات شیعه، اجماعی در مورد مدت زمان حکمرانی مهدی پس از ظهورش نیست. برای مثال حدیثی از محمد باقر، امام پنجم شیعه نقل شده‌است که مدت زمان حکومت مهدی را پس از ظهور ۳۰۹ سال ذکر کرده‌است. حدیثی دیگر به نقل از صادق نقل شده‌است که این مدت را هفت سال ذکر کرده‌است اما به گفتهٔ جعفر صادق، امام ششم شیعیان امامی، هر سال این حکومت به اندازه هفتاد سال عادی خواهد بود. در حدیثی دیگر که ابن بابویه از صادق نقل کرده‌است او از وجود دوازده مهدی پس از قائم (و نه دوازده امام) خبر داده‌است. این مهدی‌ها از میان شیعیان امام زمان خواهند بود.[۱۷۰]

 

طبق نظر علی کورانی در کتاب عصر ظهور بر اساس جمع‌بندی روایات شیعه و سنی در خصوص ظهور و قیام مهدی موعود، ظهور مهدی از ابتدا تا تشکیل حکومت چهارده ماه طول می‌کشد. ظهور از ماه رجب و با خروج سفیانی آغاز می‌شود. در شش ماه نخست، ظهور مهدی غیرعلنی است و او در اضطراب و نگرانی است و امور را به طور مخفیانه توسط یارانش رهبری می‌کند. سپس در روز عاشورا از ماه محرم قیام قائم از مکه در مسجدالحرام در کنار کعبه با ۳۱۳ تن از یارانش آغاز می‌شود؛ درحالی که پرچم محمد در غزوه بدر را در دست دارد که بر آن نوشته شده است: اَلبَیعةُ لله[۱۷۱]؛ سپس از آنجا رهسپار مدینه، و بعد عراق و نهایتاً شام می‌شود. او طی هشت ماه دشمنانش را شکست می‌دهد و جهان اسلام را یکپارچه تحت فرمان حکومت خود درمی‌آورد. سرانجام وارد قدس می‌شود. آنگاه با رومیان (که به نظر کورانی مقصود غربیان هستند) پیمان آتش‌بس می‌بندد.[۱۷۲] در این اثنا طبق روایات مسلمانان عیسی از ملکوت فرود می‌آید، تا حجت بر یهودیان و مسیحیان تمام شود. ترتیب حوادث فرود مسیح و آتش‌بس میان مسلمانان و رومیان (غربیان) در روایات دقیقاً مشخص نیست. به هر حال مسیح به مهدی می‌پیوندد و پشت سر مهدی نماز می‌خواند. سپس رومیان پیمان آتش‌بس را نقض می‌کنند و جنگ بسیار بزرگی در ساحل شرقی مدیترانه رخ می‌دهد و مهدی پیروز می‌شود.[۱۷۳]

امام حسین (ع)

 

ولادت

در روز سوم ماه شعبان سال چهارم هجرت دومين فرزند برومند حضرت على وفاطمه , كه درود خدا بر ايشان باد, در خانه وحى و ولايت چشم به جهان گشود. چون خبر ولادتش به پيامبر گرامى اسلام (ص رسيد, به خانه حضرت على (ع ) و فاطمه (س ) آمد و اسما را فرمود تا كودك را بياورد.اسما او را در پارچه اى سپيد پيچيد و خدمت رسول اكرم (ص ) برد, آن گرامى به گوش راست او اذان و به گوش چپ او اقامه گفت.

به روزهاى اول يا هفتمين روز ولادت با سعادتش , امين وحى الهى , جبرئيل فرود آمد و گفت : سلام خداوند بر تو باد اى رسول خدا, اين نوزاد را به نام پسر كوچك هارون (شبير) كه به عربى (حسين ) خوانده مي شود نام بگذار.چون على براى تو به سان هارون براى موسى بن عمران است , جز آن كه تو خاتم پيغمبران هستى .و به اين ترتيب نام پرعظمت حسين از جانب پروردگار, براى دومين فرزند فاطمه (س ) انتخاب شد.

به روز هفتم ولادتش , فاطمه زهرا كه سلام خداوند بر او باد, گوسفندى را براى فرزندش به عنوان عقيقه كشت , و سر آن حضرت را تراشيد و هم وزن موى سر او نقره صدقه داد.

حسين (ع ) با پدر

شش سال از عمرش با پيامبر بزرگوار سپرى شد, و آن گاه كه رسول خدا (ص ) چشم از جهان فروبست و به لقاى پروردگار شتافت , مدت سى سال با پدر زيست . پدرى كه جز به انصاف حكم نكرد , و جز به طهارت و بندگى نگذرانيد , جز خدا نديد و جز خدا نخواست و جز خدا نيافت . پدرى كه در زمان حكومتش لحظه اى او را آرام نگذاشتند ,همچنان كه به هنگام غصب خلافتش جز به آزارش برنخاستند...

در تمام اين مدت , با دل و جان از اوامر پدر اطاعت مي كرد, و در چند سالى كه حضرت على (ع ) متصدى خلافت ظاهرى شد, حضرت حسين (ع ) در راه پيشبرد اهداف اسلامى , مانند يك سرباز فداكار، همچون برادر بزرگوارش مي كوشيد, و در جنگهاى جمل , صفين و نهروان شركت داشت. به اين ترتيب , از پدرش اميرالمؤمنين(ع ) و دين خدا حمايت كرد و حتى گاهى در حضور جمعيت به غاصبين خلافت اعتراض مي كرد. در زمان حكومت عمر, امام حسين (ع ) وارد مسجد شد, خليفه دوم را بر منبر رسول الله (ص ) مشاهده كرد كه سخن ميگفت. بی درنگ از منبر بالا رفت و فرياد زد: از منبرپدرم فرود آى ....

امام حسين (ع ) در زمان معاويه

چون امام حسن (سلام خدا و فرشتگان خدا بر او باد) به شهادت رسیدند, به گفته رسول خدا (ص ) و اميرالمؤمنين (ع ) و وصيت حسن بن على (ع ) امامت و رهبرى شيعيان به امام حسين (ع ) منتقل شد و از طرف خدا مأمور رهبرى جامعه گرديد. امام حسين (ع ) مي ديد كه معاويه با اتكا به قدرت اسلام , بر اريكه حكومت اسلام به ناحق تكيه زده , سخت مشغول تخريب اساس جامعه اسلامى و قوانين خداوند است و از اين حكومت پوشالى مخرب به سختى رنج مي برد, ولى نمي توانست دستى فراز آورد وقدرتى فراهم كند تا او را از جايگاه حكومت اسلامى پايين بكشد, چنانچه برادرش امام حسن (ع ) نيز وضعى مشابه او داشت.

امام حسين (ع ) مي دانست اگر تصميمش را آشكار سازد و به سازندگى قدرت بپردازد, پيش از هر جنبش و حركت مفيدى به قتلش مي رسانند, ناچار دندان بر جگر نهاد و صبررا پيشه ساخت كه اگر بر مي خاست , پيش از اقدام به دسيسه به شهادت رساندن, از اين كشته شدن هيچ نتيجه اى گرفته نمي شد. بنابراين تا معاويه زنده بود, چون برادر زيست و علم مخالفت هاى بزرگ نيفراخت , جز آن كه گاهى محيط و حركات و اعمال معاويه را به باد انتقاد مي گرفت و مردم رابه آينده نزديك اميدوار مي ساخت كه اقدام مؤثرى خواهد نمود.

در تمام طول مدتى كه معاويه از مردم براى ولايتعهدى يزيد, بيعت مي گرفت , حسين به شدت با اومخالفت كرد, و هرگز تن به بيعت يزيد نداد و وليعهدى او را نپذيرفت و حتى گاهى سخنانى تند به معاويه گفت و يا نامه اى كوبنده براى او نوشت . معاويه هم در بيعت گرفتن براى يزيد, به او اصرارى نكرد و امام (ع ) همچنين بود و ماند تا معاويه درگذشت ...

منابع

سایت کمک آموزشی دانش یاران

http://daneshyaran.4kia.ir/cat2/7776/1/ 

عوامل موثر موفقیت در شیمی فیزیک

 

مطالعه فاکتورهای موثر در موفقیت دانشجویان در کلاسهای آنها برای آموزش مناسب و کارآمد صوری می باشد ، زیرا این مسئله به ایجاد بهبودی در آمورزش دروس و افزایش یادگیری دانشجو منتهی می شود.

اگرچه عوامل موثر بر موفقیت در دروس علمی ابتدایی و مقدماتی مورد مطالعه قرار گرفته اند ولیکن در مورد دوره های پیشرفته تر کارهای نسبتاً انجام شده است.

شیمی عمومی بصورت عمقی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته با وجود گوناگونی وسیعی که در وضعیت و قابلیت و توانایی دانشجویان در دروس علمی مقدماتی دانشکده.

عواملی که مورد مطالعه قرار گرفته اند شامل فزاینده های شناختی (2و1) ، توانایی درس ریاضی (9-3) ، زمینه شیمی (10، 11 ، 3) ، دیدگاه های دانشجو (7) ، و نمره های حاصل از امتحانات تعیین سطح (10 ، 11 ، 12) . این مطالعات نشان دهنده این است که با افزایش استدلال و عملکرد رسمی ، مهارتهای بهتر ریاضیات، افزایش دروس شیمی گذشته، دیدگاه ها و ارزیابی بهتر در مورد این درس و کسب نمره های بالاتر در امتحانات سنجش سطح، موفقیت در درس شیمی عمومی بهتر می شود. این تحقیقات درباره عوامل موثر بر موفقیت در شیمی عمومی اطلاعاتی را نشان می دهد. کار اندکی انجام گرفته است ، بخاطر پی بردن به اینکه آیا موفقیت در دوره های پیشرفته ، ارتباط به همین عوامل دارد یا نه.در بررسی و مطالعه جدید و اخیر انجام شده توسط Francisco و Nicoll ، شروع کردند به بررسی عوامل تأثیر گذار بر موفقیت درس شیمی فیزیک.

اطلاعلت آنها شامل 77 تن از دانشجویان در دو کلاس در دو موسسه آموزشی که پروفسورهای یکسان و مشابهی این درس را تدریس می کردند، شامل می شدند.

این دانشجویان پرسشنامه مربوط به برداشت و استنباط دانشجو را کامل می کردند. آنها در این پرسشنامه استنباط از استعداد خود در درس ریاضیات ، استنباطهای خود درباره این درس و تعداد دروس ریاضی که گذرانده بودند یا در حال حاضر ، آن را می گذراندند را ارائه می کردند.

همچنین دانشجویان یک امتحان تمایز و تشخیص مربوط به ریاضی را گذرانده بودند که شامل مشکلات حساب دیفرانسیل و انتگرال ، مسائل جبر و مسائل واژه ای می شد.

نهایتاً ، از دانشجویان یک امتحان تشخیص برداشت از خود (استنباط) شامل امتحان و تست متقاطع نموداری یا FIT و امتحان ارزیابی گروهی تفکر منطقی یا GALT از آنها گرفته شد. توانایی پردازش اطلاعات مورد مطالعه قرار گرفته و در تست ارزیابی گروهی تفکر منطقی ، مهارتها و متون تفکر منطقی مورد توجه می باشد.

Nicoll و Franciscoاز وجود ارتباط بین عملکرد دانشجو در این روشهای تشخیص و نمره امتحان میان ترم یا نمره کل او در آن درس آگاهی می دادند. نتایج مهمی که آنها پیدا کردند این بود که امتحان و تست ارزیابی گروهی تفکر و منطقی یا GALT در مورد تفکر منطقی و بخش مسائل و مشکل واژگاه در امتحان ریاضیات که سروکار دارد با تفکر منطقی ارتباط زیادی با موفقیت در درس شیمی فیزیک دارد.

حساب دیفرانسیل ، انتگرال ارتباط کمی با موفقیت در درس شیمی فیزیک دارد (2/0 = V) . در حالیکه در مورد درس جبر و تعداد دروس یا دوره های ریاضیات که دانشجو گذرانده بود با موفقیت در درس شیمی فیزیک هیچ ارتباطی پیدا نشد. این نبود ارتباط با استعداد در درس ریاضیات جالب می باشد زیرا در این مورد با نتایج حاصل در مورد درس شیمی عمومی متفاوت است.

محققین و پژوهشگران دریافتند که عملکرد درس شیمی عمومی با نمرات ریاضی امتحان استعداد Scholastic (SAT) ، تعداد سالهایی که در دوره دبیرستان درس ریاضی را گذرانده اند (7) و نمره های مربوط به امتحان ارزیابی سطح و استعداد و توانایی حل مسائل ریاضی مرتبط می باشد. اما این موارد با موفقیت در درس شیمی مرتبط است و امکان دارد که این گونه باشد که عوامل مرتبط با موفقیت در شیمی فیزیک متفاوت باشد.

Nicoll و Franciscoهمچنین برای دریافتن این مطلب که کدام عوامل از نظر دانشکده با موفقیت در درس شیمی فیزیک همسانی و همخوانی بیشتری دارد به انجام یک سنجش و ارزیابی دانشکده ای پرداختند. بر اساس جوابهای مربوط به 47 تن از دانشجویان چهار عامل که بیشترین موارد را شامل می شدند عبارتند از مهارتها و فنون اصلی ریاضیات ، مهارت های تفکر منطقی ، انگیزه و مهارت های یادگیری.

بر اساس این تحقیق دانشجویی ، مهارت های تفکر منطقی با موفقیت در شیمی فیزیک ارتباط زیادی داشت اما مهارت های اصلی ریاضیات با عملکرد و کارکرد با موفقیت در کلاس ارتباط اندکی داشت.برای دریافتن تأثیر امگیزه و مهارت های یادگیری در موفقیت دانشجو این دو عامل مورد بررسی قرار نگرفته اند.

Nicoll و Francisco به این نتیجه رسیدند که برداشت و استنباط های استاد و نتایج حقیقی (واقعی) کاملاً مثل یکدیگر نیستند ، این مطلب بیانگر عدم وجود ارتباط آن با ریاضیات است. هدف این بررسی اخیر (جدید) اثبات عواملی است که با موفقیت دانشجو در دوره های شیمی فیزیک ارتباط دارد.

ما با استفاده از مجموعه اطلاعات و داده های بیشتر همراه با دوره ها ، دانشجویان و دانشکده های بیشتر تأثیر توانایی ریاضیات بر عملکرد دانشجو در کلاس را یکبار دیگر مورد تحقیق و بررسی قرار بدهیم. همچنین برای بهبود اطمینان از این مجموعه داده های و اطلاعات از نوشته های دانشجویان استفاده کردیم. علاوه بر این ، ما در عاملی که از نظر استادها مهم بودند و 9999 آن دو عامل مهم را مورد بررسی قرار نداده بودند را مطالعه می کنیم. این دو عامل عبارتند از عامل انگیزه و مهارتها و فنون یادگیری.

بخصوص اینکه ما چگونگی ارتباط تعداد دروس ریاضی را گذرانده شده ، عملکرد ریاضیات ، عملکرد شیمی عمومی ، و نمرات مربوط به تکالیف درس شیمی فیزیک را با موفقیت در درس شیمی فیزیک بررسی می کنیم. ما همچنین واحدهای بیشتر اندازه گیری موفقیت دانشجو در درس شیمی فیزیک را مورد مطالعه قرار می دهیم. در این مطالعه امتحانات تشریحی تهیه شده توسط اساتید و امتحانات استاندارد ملی ارائه شده در این دوره های درسی مورد توجه قرار می گرفت. ارتباط های بین فاکتورهای ذکر شده و هر دو واحد اندازه گیری موفقیت به اضافه نمره نهایی بازتاب عمیق تری از اثرات آن عوامل بر عملکرد دانشجو نشان می دهد.

 

روش کار با متدولوژی

در دوره شیمی فیزیک که در یک دانشکده مرکزی علوم انسانی با سابقه چهار سال تدریس می شد مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. یکی از این دوره های درسی که بررسی شد ترمودینامیک و جنبش شناسی و دوره ترمید دینامیک کوانتوم و طیف شناسی را شامل می شد. هر دود دوره طولانی مدت 4 ساعت به طول می انجامید که عمدتاً در کلاس درس بصورت کنفرانس ارائه می شد و هر هفته یک ساعت برای بحث و گفتگو دانشجویان لازم و ضروری بود. تکالیف منزل عموماً شامل حل 10 مسئله خارج از کتاب بود که به جز در هفته هایی که امتحان گرفته می شد انجام دادن آنها لازم بود. قبل از ارائه تکالیف در موئد مقرر شده ، راه حل مسائل موجود در تکالیف منزل توسط دانشجویان در بخش بحث و گفتگوی ضروری هفتگی بصورت کلی ارائه شد. مدرس مربوطه در طول ترم سر آزمون تشریحی که توسط خود شخص وی نوشته شده است برگذار می کرد. معمولاً آزمونها شامل انواع سؤالات زیر می باشد از جمله: 5 تا 10 سوال تستی ، چند مورد سوال با جواب کوتاه (که بیشتر آنها به بررسی روابط ، مفاهیم اساسی و تعاریف می پرداختند).

یک یا دو مسئله کمی (غالباً شبیه مسئله های ارائه شده در تکالیف منزل می باشد) ، یک یا دو مورد مسئله کیفی (غالباً شامل تفسیر نمودارها یا ارائه جوابهای تشریحی بصورت اختصار می باشد) و یک سوال سخت یا جدید با ماهیت متغیر (به عنوان مثال ، مرتبط کردن یک اظهار نظر معمولی با مفهوم های ارائه شده در کلاس ، زیست شناسی یا اثبات یا توضیح یک نتیجه غیر قابل پیش بینی).

در پایان این دوره درس امتحان نهایی استاندارد از طرف موسسه امتحان نوع Acsdiveched برگزار شد. مجموعه داده های موجود در این بررسی شامل دانشجویان از ترمهای پانزده ام کلاسهای شیمی فیزیک می باشد که دو نفر از اساتید از سال 1989 تا 2001 در این کلاسها تدریس می کردند. آمارها و نتایج در مورد دانشجویان از طریق ثبت نمرات توسط اساتید و نوشته های دانشجویان که توسط دفتر امور آموزشی تهیه شده بود ، بدست آمد.

نمرات مربوط به تکالیف منزل ، نمرات آزمون و نمرات نهایی از طریق نوشته های اساتید بدست آمده اطلاعات در مورد نمرات گذشته و دوره های گذرانده شده در زمینه شیمی و ریاضیات از طریق نوشته های دانشجویان بدست آمد. زمانیکه دانشجویان دو ترم شیمی فیزیک را گذراندند. درحالیکه در هر دو مورد از اساتید مختلف استفاده شد. آنگاه عملکرد دانشجویان در هر ترم بعنوان یک مدرک اطلاعات جدا در نظر گرفته شد.

در مجموع ، 279 سند اطلاعاتی مستقل دانشجویی برای تجزیه و تحلیل وجود داشت. اولین عاملی که بررسی شد نمره مربوط به تکلیف منزل بود. تکالیف منزل بخش ضروری هر دوره درسی بود و تکالیف هر یک از دانشجویان بصورت هفتگی جمع آوری شد و معلم به آنها نمره داد.

عامل دوم عبارت بود از نمره متوسط درس شیمی عموم. میانگین خالص دو نمره هر ترم در درس کنفرانس شیمی عمومی جهت محاسبه نمره میانگین شیمی عمومی مورد استفاده قرار گرفت. استعداد ریاضی از طریق دو فاکتور خاص تعداد دروس ریاضی گذرانده شده و نمره میانگین حاصل در این دروس مورد بررسی قرار گرفت. تنها با احتساب دروس ریاضی که در طول ترم دوره آموزش شیمی فیزیک در سطح حساب دیفرانسل و انتگرال (1) و سطح بالاتر که حداقل در حد سه واحد گذرانده شده بود محاسبه گردید.

واحدهای درسی دریافت شده از طریق انتقال یا از راه امتحانات پیشرفته سنجش سطح در نمره کل دروس ریاضی گذرانده شده به حساب آمد.

نمره میانگین در درس ریاضیات از طریق به دست میانگین خالص تمام کلاسهایی که برای تعداد دروس گذرانده شده ریاضیات محسوب شده بود ، مورد بررسی قرار گرفت اما واحدهای انتقالی و نمرات مربوط به آزمون تعیین سطح نادیده گرفته شد.

میزان موفقیت در کلاسهای شیمی فیزیک شامل درصدی از آزمون تشریحی ، درصدی از آزمون استاندارد ملی و نمونه نهایی مربوط به این درس می شد.

برنامه آماری نوع MINITAB برای انجام تمام محاسبات آماری اولین تحقیق مورد استفاده قرار می گرفت. محاسبات آنوا (ANOUA) موجود هیچ گونه تفاوت آماری یا تفاوت آماری جزئی فاکتورها و میزان موفقیت با دو استاد را نشان داد. بنابراین برای انجام تجزیه و تحلیل بیشتر همه اطلاعات را با هم ترکیب کردیم. ضریب رابطه پیرسون یا همان r و مقدار p بین همه فاکتورها و میزان موفقیت محاسبه شد.

ضریب رابطه عبارتست از میزان رابطه طولی موجود میان دو کمیت. چنانچه r (ضریب رابطه) نزدیک عدد صفر باشد. آنگاه بین دو کمیت موجود هیچ ارتباطی وجود نخواهد داشت. به هر میزان که r به عدد 1 یا 1- نزدیکتر شود آنگاه دو کمیت بیشتر با هم ارتباط خواهند داشت. مقدار p عبازتند از احتمال اینکه رابطه مشاده شده ممکن است به طور اتفاقی به وجود آمده باشد.

چنانچه یادداشت مربوط به دانشجو در مورد یک رابطه خاص این دو بخش از اطلاعات را نداشته باشد آنگاه در محاسبه از این یادداشت صرفنظر می شود.

با استفاده از حداقل نمره مربوط به فاکتورهای مهم از لحاط آماری که جهت پیش بینی نتیجه مشاده شده لازم بود ، معادلات رگریسون (برگشت) مشخص شد. همین بررسی تجزیه های رگریسون چند متغیر درجه بندی شده میان فاکتورها و هر واحد اندازه گیری موفقیت محاسبه شد. در رگرسیون درجه بندی شده فاکتورها به ترتیب بیشترین افزایش قابل توجه r^z آوردن میانگین ممم برای معادله رگرسیون افزوده می شوند این کار در صورتی انجام پذیر است که مقدار p فاکتور کمتر از α یعنی کمتر از میزان اهمیت انتخاب شده باشد.

اگر p بزرگتر از α باشد آنگاه ممکن است آن فاکتورها نیز بعدها از تجزیه کنار گذاشته شود ، ضریب رگرسیون کلی، F آماری یا همان F را آشکار می سازد. F عبارتست از مقداری که مطالعه رگرسیون اطلاعات را به خوبی توضیح می دهد. این F با مقدار یا اندازه بحرانی F آماری (P و K-1 ، N-، k) مقایسه می شود که در آن k عبارتست از تعداد فاکتورها ، یعنی تعداد کل نکات اطلاعاتی مورد استفاده جهت محاسبه و علامت P برای میزان P برگزیده شده است.

چنانچه F بزرگتر از (P و K-1 ، N-، k ) باشد آنگاه معادله رگرسیون به لحاظ آماری در مقدار P انتخاب شده قابل توجه خواهد بود.

در طول انجام آنالیز و تجزیه رگرسیون ، آمار r^Z ممکن است به عنوان اندازه گیری مقداری که واریانس نتیجه حاصل را می توان از طریق فاکتورهای رگرسیون داده شده تفسیر کرد.

 

نتایج:

در جدول شماره یک ماتریس ارتباطی در مورد چهار فاکتور موثر به عملکرد و 3 واحد اندازه گیری موفقیت نشان داده شده است. علاوه بر این مقادیر اندازه گیری شده و تعیین شده P برای هر ضریب داده شده است. مقدار P به اندازه P£0/05 قابل توجه و مهم در نظر گرفته می شود ، زیرا این میزان ، احتمال کمتر از 5 درصد وجود رابطه آن هم فقط بصورت تصادفی را نشان می دهد.

نمره میانگین در درس ریاضی در تمام 3 واحد اندازه گیری موفقیت یعنی در درصد آزمون تشریحی (r£ 0/72 ) در درصد آزمون استاندارد ( r = /05 ) و در نمره نهایی درس (r£ 0/72 ) دارای بالاترین ضریب رابطه بودند.

بنابراین این چنین به نظر می رسد که توانایی یا استعداد ریاضی برای موفقیت در شیمی فیزیک بسیار حائز اهمیت است. تعداد دروس یا دوره های ریاضی که گذرانده می شوند نیز با میزان موفقیت مرتبط بودند هرچند این ارتباط به اندازه عامل توانایی یا استعداد ریاضی مهم نبود ، زیرا که در مورد درصد آزمون تشریحی r = 0/42 در آزمون استاندارد r = 0/26 و در نمره نهایی درس r = 0/38 بود.

بنابراین تعداد دروس ریاضی گذرانده شده نیز در موفقیت دروس شیمی فیزیک حائز اهمیت است. ضریب رابطه در مورد نمره متوسط درس شیمی عمومی در تمام 3 واحد اندازه گیری از رقم بالایی برخوردار بود. بدین صورت که در درصد آزمون تشریحی r = 0/69 ، در درصد آزمون استاندارد r = 0/41 ودر نمره نهایی درس r = 0/66 درنتیجه دانشجویان که در درس شیمی عمومی خوب عمل می کنند در درس شیمی فیزیک نیز موفق هستند.

نمره تکالیف منزل با درصد آزمون تشریحی(r = 0/59 )و با نمره نهایی درس(r = 0/69) ارتباط زیادی داشت. اما جالب است که نمره تکالیف منزل فقط با درصد آزمون استاندارد (r = 0/15 ) ارتباط کمی داشت.

در این مجموعه از اطلاعات تجزیه های رگرسیون چند متغیری انجام گرفت. رگرسیون درجه بندی شده با میزان اهمیت α = 0/1 مورد استفاده قرار گرفت برای اینکه کدام عامل مشخص شود که به طرز قابل توجهی در معادله رگرسیون تأثیر می گذارد.

هر واحد اندازه گیری موفقیت در یک تجزیه جداگانه مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصل در جدول شماره 2 نشان داده شده است. خلاصه کلی آنالیز رگرسیون در جدول شماره 3 آمده است. در مورد درصد آزمون تشریحی ، همه 4 عامل از لحاط معادله رگرسیون چشمگیر یا با اهمیت بودند.

این عوامل عبارتند از نمره میانگین در درس ریاضی ، نمره تکالیف منزل ، نمره میانگین در درس شیمی عمومی و تعداد دروس ریاضی گذرانده شده ( ترتیب عوامل بصورت نزولی است).

علاوه بر این ، معادله کلی رگرسیون در مورد همه دانشجویان قابل توجه بود به این صورت که رقم F آماری در مقایسه با ( 001/0 و 204 و 4 )F 5/105 بود ، درحالیکه ( 001/0 و 204 و 4 )F دارای رقم 8/4 بود و این معادله 67 درصد واریانس در عملکرد ( موفقیت) دانشجو در آزمون های تشریحی را توجیه کرد.

در مورد درصد آزمون استاندارد فقط 3 فاکتور از لحاظ معادله رگرسیون مهم بود که با 3 عامل به ترتیب نزولی عبارتند از میانگین نمره ریاضی ، نمره تکالیف منزل و نمره متوسط درس شیمی عمومی.

تعداد دروس ریاضی گذرانده شده معادله رگرسیون را به طرز قابل توجهی اصلاح نکرد. معادله رگرسیون در مورد F آماری به مقدار 8/17 در مقایسه با ( 001/0 و 157 و 3 )F که به مقدار 7/5 بود ، چشمگیر بود ، اما این معادله تنها 25 درصد واریانس در موفقیت دانشجو در آزمون های استاندارد را توجیه کرد. در مورد کل نمره درس ، همه 4 عامل نمره تکلیف منزل ، میانگین نمره درس شیمی عمومی ، میانگین نمره ریاضی و تعداد دروس ریاضی ( به ترتیب نزولی) دارای ضریب رگرسیون قابل توجهی بود.

اگرچه همه این 4 عامل مهم هستند اما ترتیب معادله آنها با مورد درصد آزمون تشریحی متفاوت است. این معادله رگرسیون در مورد F آماری با رقم 5/126 در مقایسه با ( 001/0 و 207 و 4 )Fبا رقم 8/4 چشمگیر بود و این معادله 71 درصد واریانس نمرات نهایی درس را توجیه کرده است.

مطابق با ضریب محاسبه نمره در بخش نتیجه گیری ، مشاهده شد که عملیات ریاضی ، عملیات کلی شیمی ، نمرات تکالیف و تعداد دوره های ریاضی بدست آمده از جمله عوامل مهم مرتبط با موفقیت شیمی فیزیک است. این عوامل مشخصه های متفاوت رفتاری و مهارتی است که می توانند به رشد درک دانش آموز در تفهیم عملیات کلی کمک کند. این عوامل در موفقیت شیمی فیزیک در مطالعات نیکل و فرانسیسکو موثر بوده است. مهارتهای اصلی ریاضی ، منطقی ، تفکر و انگیزه و مهارتهای مطالعه (13).

مهارتهای ریاضی جزء اصلی شیمی فیزیک است که در پیشبرد نمونه های ریاضی در توضیح رفتار فیزیکی سیستم شیمی بکار می رود. توانایی در ریاضی در این تحقیق بوسیله تعداد دوره های ریاضی توضیح داده می شود و میامگین نمرات در این دوره ها به دست می آید. هردو در ارتباط با موفقیت در بحث شیمی فیزیک هستند. درحالیکه راه حل مشکلات اغلا شامل ریاضیات می شود و این مسئله تعجب آمیز نیست که دانش آموزان با نمرات بالا در درس ریاضی بهمراه عملیات شیمی فیزیک با درجه میانگین ریاضی بالا خوب عمل می کنند. تعدادی از دوره های ریاضی بعنوان میانگین نمره ریاضی عمل می کنند و این پیشنهاد می شود که توانایی ریاضی نسبت به ارائه آن بسیار مهمتر است. بهرحال ، دوره های متعدد ریاضی این مفهوم را می سازد که مهارتهای بسیار از ریاضی کسب می شود که به دانشجو در دوره شیمی فیزیک کمک می کند. این نتایج تشکیل شده از ارتباطات یافت شده بین دوره های کلی شیمی و تعداد دوره های قبلی ریاضی یا توانایی ریاضی ( 9 و8 و 6-3) . این تناسب بین تعدادی دوره های ریاضی انجام شده و عملیات شیمیایی فیزیکی قرار دارد که با مطالعه نیکل و فرانسیسکو. تطابق ندارد و 13 در آن ارتباطی را یافت نکرده اند. نیکل و فرانسیسکو دانش آمورانی داشتند که در مورد دوره های ریاضی خود گزارش داده اند و آنها در زمان مطالعه در دوره ها مشغول بودند. در خلال این آزمایش ، ما بیان می کنیم که بسیاری ار دانش آموران موفق در شیمی اعتبارات پیشرفته و مهمی را به منظور I و II دریافت کرده اند. از این نوع طراحی نیکل و فرانسیسکو و سوال آنها ، این دانش آموزان توانا و با قابلیت کلایهای متعددی ریاضی را گذراندند تا منتها به دریافت اعتبار جایگزین پیشرفتی شود. پس شکل سوال پرسیده شده بوسیله نیکل و فرانسیسکو فقدان ارتباط بین موفقیت در فیزیک یا شیمی فیزیک و دوره های ریاضی به کار رفته را نشان می دهد. در مقابل این مطالعات به صورت آشکار بمنظور جایگزینی پیشرفت و اعتبار انتقال یافته در به کارگیری دوره های ریاضی محاسبه می شود و با بررسی که یک ارتباط قوی ایجاد شده را ترسیم می کنند.

ارتباط قوی بین نمره GALT و موفقیت در شیمی فیزیک بوسیله نیکل و فرانسیسکو مشاهده شد که دلیل دیگری را در یک ارتباط مشابه بین توانایی و قابلیت در ریاضی و موفقیت در شیمی فیزیک ایجاد می کند.

بانس و هاچینسون (16) ارتباط بین کل نمرات GALT و نمرات ریاضی SAT را بررسی کردند. آنها دریافتند که یک ارتباط بالا (r = 0/68 ) بین SAT نمرات ریاضی و کل نمرات سایر گرایشهای علمی وجود دارد ، همانند تعدیل سازی در ارتباط بالا بمنظور گرایشهای غیر علمی و دانشجویان پرستاری.

بانس و هاچینسون دارای مطالعاتی بودند که شامل نمرات GALT و نمرات ریاضی SAT بوده که بعنوان معیارهای متغیر مشابه اندازه گیری می شوند ، این نتایج پیشنهاد می کند که دانشجویان فیزیک شیمی که در تست GALT و شیمی فیزیک خود را نشان داده اند باید مهارتهای ریاضی فوق العاده ای را دارا باشند.

 

انگیزه و مهارتهای مطالعه

مطالعات قبلی ( 12 و 11) در کل دوره های علمی و شیمی دارای اطلاعاتی است که نشان دهنده مهارتهای مطالعه و انگیزه است و آن دارای رل و نقش بزرگ در تعیین عملکرد دانشجو است اما این عوامل در ورطه کمیتی بسیار مشکل به نظر می رسند. در مطالعه اخیر (9) که سعی در کسب اطلاعات کمی در ایجاد ارتباط بین انگیزه دانشجو و عملکرد او داشته است ، مشاده شده که دانش آموزان پرستاری که در تعداد بیشتری از جلسات فوق العاده شرکت داشتند در دوره های شیمی بهتر عمل کرده اند.

نیکل و فرانسیسکو گزارش داده اند که 2 تا از 4 عامل اصلی بالا بنظر در موفقیت شیمی فیزیک مهم بوده بوسیله استادانی که مهارتهای دانشجویان و انگیزه آنها را مورد مطالعه قرار می دهند. (13) بنابراین نیکل و فرانسیسکو قادر به تخمین اعتبار و ارزش این استنباط نمی باشند ، ما قادر به کسب نشانه ها و علائمی در مورد این عوامل هستیم با آزمایش ارتباط بین نمرات تکلیفی و عملکرد شیمی در کل که به موفقیت منتهی می شد. نمرات تکالیف دانشجویان مشخصه مهارت مطالعاتی آنان است.

دانشجویانی که بطور منظم موارد دوره ای را بازبینی می کنند و انجام تکلیف هفتگی را کامل می کنند دارای مهارت مطالعاتی بهتری هستند تا آنهایی که انجام نمی دهند. زمانیکه تکالیف ارائه شده و مهارت یا نمره کسب شده با کل معیارهای موفقیت در ارتباط هستند ، مشاهده می شود که این دانشجویان زمان خود را در مورد کسب مهارت صرف کرده اند و مطالب را بهتز فرا گرفته اند و متعاقباً عملکرد بهتری در کلاس داشته اند. نمره تکلیف می تواند انگیزه دانشجو را در انجام مناسب تکالیف نشان دهد. در دانشگاه که چنین اطلاعاتی مشاهده می شوند ، راه حل­هایی در حل مشکلات موجود در زمینه تکالیف توسط دانشجویان بیان می شود که بطور هفتگی مورد بحث قرار می گیرد قبل از اینکه تکلیف صورت گیرد. در ادامه کمک های خارج از کلاس منتهی به محیط دانشگاهی کوچکتر و ساعت های باز اداره یا دفتر معلم می شود. سپس مکانیزمهایی در مورد این دانشجویان وجود دارد تا انجام تکالیف بهتر صورت گیرد ، اگر آنها بسیار با انگیزه باشند. در این صورت موفقیت تکلیفی بطور قوی مرتبط با موفقیت در دوره است. دانشجویانی که در انجام کار بهتر امگیزه دارند تکالیف را بهتر انجام می دهند پس در کلاس بهتر عمل می کنند. یک ارتباط قوی بین عملیات شیمی و موفقیت در شیمی فیزیک دیده می شوند. این نتایج موافق با نتایج قبلی سند شده است که نشان می دهد دانشجو در دوره شیمی بعنوان یک مشخصه عملکردی در دوره جاری شیمی عمل می کند (3 ، 10 ، 11 ).

مطالعات پیشین به انگیزه های مرتبط و مهارتهای مطالعاتی در زمینه عملکرد شیمی اشاره دارد (9 ، 11 ، 12). این ارتباط شامل بحث هایی شده که دربرگیرنده انگیزه و مهارتهای مطالعاتی مناسب است و دانشجو را در کسب مهارتهای متفاوت کمک می کند. بطور خلاصه بر طبق نمرات تکالیف و عملکردهای شیمی که مشخصه مهارتهای مطالعاتب دانشجویی و انگیزه آنان است ، اطلاعات ما حمایت خود را به منظور درک و بینش بهتر اساتید پیشنهاد می کنند که مهارتهای مطالعه و انگیزه ، عوامل مهمی در پیش بینی نتیجه کار دانشجویی است.

 

عملکرد آزمایشی

در حالیکه عوامل بطور آماری ارتباط خود را با اندازه گیری موفقیت نشان می دهد ، ارتباط با هر معیار موفقیت ، در ارتباط با درصد آزمایشی پاسخ آزاد بالاتر از حد استاندارد درصد آزمایشی است. توانایی و قابلیت ریاضی بعنوان میزان حتی با نمرات میانگین در دوره های ریاضی که دارای ارتباط بالایی با درصد آزمایشی پاسخ آزاد است تا درصد آزمایشی استاندارد شده ACS مقایسه می شوند. این مسئله صورت می گیرد زیرا آزمایش استاندارد شده در کل با تست های چهار جوابی بعلت فرصت کمتر در استفاده از مهارتهای ریاضی در حل مشکلات صورت می گیرد. سئولات بیشتر متوجه تفهیم آزمایشی مفاهیم کلی است تا ایجاد و حل سئولات. در مقابل ، آزمایش با پاسخ آزاد شامل سئولات متعددی در کاربرد ریاضی شده که لازم هستند. نمره تکالیف دارای ارتباط بالایی در درصد آزمایشی آزاد تا درصد آزمایش استاندارد ملی است. این مسئله محتمل است زیرا آزمایش با پاسخ آزاد و مشکلات آن بنظر بسیار مشابه با مشکلات تکالیفی تا سئولات آزمایشی استاندارد است. در حالیکه آزمایش استاندارد در کل چند جوابی است و دانشجویان دارای مشکلات مشابهی در انجام آن می باشند ، آنها دارای مزایای بهتری در اندازه گیری عملکرد زمان صرف شده در انجام تکالیف نیستند.

نمره تکالیف مرتبط با عملکرد آزمایشی استاندارد است ، پس مشخص می شود که دانشجویان با تکلیف بیشتر مطالب را بهتر فرا می گیرند اما ارتباط بعنوان نقطه قوی تر خود را نشان نمی دهد زیرا برخوردهای متفاوتی از آزمایش صورت می گیرد.

 

آنالیز قهقرایی ( برگشتی)

معادلات برگشتی بطور کلی توصیف عوامل را در نتیجه کار پیش بینی می کنند. هر فاکتور بین سطح مهم اضافه شده که قدرت معادلات برگشتی را پیش بینی می کند. همانطور که در جدول 2 مشاهده شد به منظور پاسخ آزاد و درصد گیری آن تمام 4 فاکتور مهمترین پیش بینی­های موفقیت در شیمی فیزیک است. این 4 عامل پیش بینی می کند که درصد گیری امتحان پاسخ آزاد به همراه انحراف استاندارد از نقطه 9 درصدی صورت می گیرد. روشی در برگشت عاقلانه مراحل مشخص می کند که عوامل، پیش بینی کننده مهم نتایج کار می باشند. برای اندازه گیری این موفقیت ، نمونه درس دارای مشاهدات آنالیز است.

مهمترین پیش بینی کننده به منظور نمره تکالیف ، تأکید بر ارزش نمرات کلاسی انجام شده است. نمره میانگین در این معادلات مهم است و مهارتهای ریاضی بطور آماری پیش بینی می شود به منظور موفقیت ، همانطور که نمره آزمایشی می شود. آنالیز درصد آزمایشی استاندارد به منظور چندیل دلیل مهم وجود دارند. r² کمتر از آزمایش پاسخ آزاد است. در کل نمرات دوره مشخصه میزان موفقیت و پیش بینی مشکل است. ثانیاً 3 عامل برای پیش بینی مهم هستند و این موارد میانگین میزان ریاضی ، نمره تکلیف و نمره میامگین شیمی در کنترل ریاضی و شرایط است. تعداد دوره های ریاضی نقطه مهم نیستند. در هر حال در آنالیز برگشتی عاقلانه ، اگر عامل بطور قوی و مرتبط باشند (2 عامل) و یکی از آنان در معادله برگشتی باشد اضافه کردن 2 عامل میزان r² را افزایش نمی دهد. پس حقیقت اینست که تعداد کورس های ریاضی بک تعیین کننده بمنظور آزمایش استاندارد شده بوده و بدین معنا نیست که آنها مهم هستند اما تغریباً به کار برده می شوند که تعداد و میزان دوره ریاضی مرتبط با دیگر عوامل است که از قبل موجود بودند.

این مفهوم باارزشی است که قابلیت ریاضی ، همانطور که بوسیله نمرات میانگین ریاضی اندازه گیری می شوند ، مهمترین پیشگو است. سرفصل جنبه جالب در مورد معادله برگشتی بمنظور آزمایش استاندارد است که ارتباط با نمره تکلیف است. زمانی که عدم حضور عوامل دیده می شود ، نمره تکلیف بطور مثبت مرتبط با موفقیت در آزمایش استاندارد است (X = 0/68 ) و تنها زمانی که بهمراه دیگر عوامل است. پس آن در تلفیق با عوامل تکمیل می شود که نمرات تکلیف را منفی می سازد. با این وجود ارتباط منفی نتیجه بدست آمده را تقویت می کند که دانشجو در تخمین تجهیزات بهتر عمل می کنند در آنچه که آنها با آن آشنا هستند و مورد تجربه قرار داده اند. دستورالعمل های شیمی فیزیک باید بر روی آزمایشات استاندارد منعکس شوند که ابزار ارزیابی متناسب هستند و بعنوان آزمایشات نهایی جلوه می کنند زمانیکه تمام آزمایشات و مشکلات انجام تکلیف از مشکلات پاسخ آزاد تشکیل می شوند. پس کل فاکتورهای طرح شده و آزمایش شده در این معادله پیشگوهای مهمی در موفقیت شیمی فیزیک هستند ، مخصوصاً باتوجه به اندازه گیری موفقیت درصد آزمایش با پاسخ آزاد و کل نمرات نهایی.

همانطور که در جدول 3 نشان داده شده r² بمنظور میزان درصد آزمایش پاسخ آزاد و کل نمرات دوره که بسیار با بدست بوده و این 2 میزان موفقیت ارتباط مهمی با خطاهای کوچک بمنظور معادلات برگشتی است. آزمایش پاسخ آزاد در یک میزان از 100 می تواند پیش بینی شود بهمراه یک انحراف استاندارد 4-5 یا کمتر از میانگین نمرات. در کل این تأکید است که چگونه و به چه میزان عوامل مهم عستند در دوره شیمی فیزیک کوفقیت آمیز هستند.

 

توصیه ها

دلیل مشاهده و دقت در عوامل مرتبط با عملکرد بهتر شیمی فیزیک دارد که نشانه هایی را در تدریس تمرینات جمع آوری می کند که اگر بکار نروند ، یا اجرا نشوند ، یادگیری دانشجو پیشرفت می کند. بر اساس نتایج این مطالعه ما چندین پیشنهاد عینی را بمنظور بررسی پیشرفت عملکرد دانشجو در دوره های شیمی فیزیک ارائه دادیم:

1- مهارتهای ریاضی بعنوان مهمتری عوامل عملکرد دانشجو در شیمی فیزیک پیش بینی شده­اند ، این مهارتها باید بر کمک به موفقیت دانشجو در دوره شیمی فیزیک تأکید داشته باشد. با در برگرفتن جلسه بازبینی ریاضی در شروع کورس ممکن است دانشجو دوره ای از آنچه یادگرفته داشته و کل دانشجویان را در حد توانایی و مهارت یکسان قرار دهد. تدریس مهارتهای ریاضی ویژه و خصوصی دوره ممکن است موثرتر از اتکا به تجارب ریاضی قبلی باشد.

2- زمانیکه نمرات تکلیفی ، بطور قوی مرتبط با موفقیت است ، توصیه می شود که تکالیف انجام شوند ، جمع آوری و نمره گذاری شوند. این تمرین اطمینان حاصل می کند که کل دانشجویان بر روی تکالیف کار می کنند و موارد دوره را در یک اصل منظم بازبینی می کنند.

3- مهارت مطالعه در ارتباط با موفقیت دانشجو است. پس این مسئله با ارزش است در ارتباط صریح با دانشجویانی که باید بخوانند و بر روی آن کرده و آن را انجام دهند بمنظور هر کلاس همانطور که مهارتهای مطالعه خوب در این مورد تقویت می شد که بطور طبیعی بدست نمی آید.

4- توصیه می شود که مشکلات تکلیفی بررسی شود که مشابه با مشکلاتی است که در آزمایشات دوره ای دیده می شود. دانشجویان باید بهمراه سئوالات فرمت شده تست شوند در آنچه که در کلاس آموخته اند.

خلاصه

این مطالعه نشان می دهد که چندین فاکتور وجود دارند که مرتبط با عملکرد دانشجو در هر دوره شیمی فیزیک است. مطالعه قبلی بوسیله نیکل و فرانسیسکو ترسیم می کند که مهارتهای منطقی تفکر در موفقیت دانشجو مفید هستند و روندی که نشان دهنده مواد فراگرفته در کلاس است. با این وجود ، این مطالعه با نتیجه بدست آمده از نیکل و نکلیسون باتوجه به توانایی و استعداد ریاضیاتی مخالف است همانطور که بطور صریح در اینجا ترسیم شده است اینکه مهارتهای ریاضی و تجارب آن نقش مهمی در موفقیت دانشجو بازی می کند ، تکنیکهای ریاضی بخش مهمی از مشکلات حل شده در کلاسهای شیمی فیزیک است پس پوشش این ارتباط تعجب آور نیست. تفاوت در نتیجه بدست آمده بین مطالعه نیکل هانس و فرانسیسکو تغریباً یک توالی از چگونگی توانایی و قابلیت در ریاضیات و تعداد دوره های ریاضی است که در 2 مطالعه ارزیابی می شود. تحقیق ما پیشنهاد می کند که مهارتهای مطالعه و انگیزه دانشجو موفقیت دانشجو را در شیمی فیزیک تحت تأثیر قرار می دهد. نمره تکلیف و عملیات شیمی ، که مشخصه مهارت مطالعه و انگیزه دانشجو است بصورت مثبت با موفقیت در شیمی فیزیک مرتبط است. پس مطالعات نشان می دهند که فرمت آزمایش بمنظور موفقیت دانشجو مهم است. زمانیکه آزمایشات در فرمت و از بین بردن مشکلات تکلیفی مشابه هستند ، عملکرد دانشجویی که بر روی آنها اعمال می شود.

یادگیری دانشجو بطور موثر بوسیله آزمایشاتی اندازه گیری می شوند که در فرمت کردن مشابه هستند سئوالاتی که دانشجو تجربه می کند. با پرداختن به این تحقیق ، ما قادر به جمع آوری شواهدی در تأثیر بر روی موفقیت کسب شده در شیمی فیزیک هستیم. توصیه های ویژه در کسب عواملی ایجاد می شوند که بطور مثبت عملکرد دانشجویی را تحت تأثیر قرار می دهند پس یادگیری دانشجو در سطوح بالای دوره بهبود بخشیده می شود.

قدردانی

ما از متیو J ال رور بخاطر ایجاد آگاهی مفید در نتیجه گیری از این مطالعه متشکریم. تشکرات H.E.R از مرکز بل من بمنظور تقدیم جایزه دانشمند بک من و تشکرات P.F.W مرکز علوم که بمنظور تجهیزات کامپیوتری CHE - 9157713 را اهدا کرد.

 

دقت کنید

1- بعد از ارائه این مقاله ، مطالعه دیگری از پیش بینی موفقیت شیمی فیزیکی بوسیله درک مدارک منتشر شد (17). این درجه و گرایش شیمی و فیزیک مرتبط با نمرات قبلی فیزیک ، ریاضی و شیمی است همانطور که در دوره قبل گزارش شد. آنالیز آنان زمینه ای را حمایت می کند که موفقیت قبلی در کورس ریاضی بطور مثبت نمرات شیمی فیزیک را تحت تأثیر قرار می دهد. آنان دریافتند که موفقیت قبلی در شیمی و فیزیک بطور مثبت مرتبط با موفقیت در شیمی فیزیک است ، درحالیکه تکرار کورسهای پیش نیاز بطور منفی با موفقیت در شیمی و فیزیک مرتبط است.

 http://daneshyaran.4kia.ir/ 

سلاح های شیمیایی

 

تاریخچه ی استفاده از عوامل شیمیایی

 

به ادعا می توان گفت که قدمت سلاح های شیمیایی به اندازه سلاح ها ی معمولی است ، به طوری که شواهدی مبنی بر استفاده از مواد آتش زا توسط یونانیها (موسوم به آتش یونانی) در سال های ۱۲۰۰ و ۴۲۹ قبل از میلاد مسیح (ع) بدست آمده است. بر طبق همین شواهد « اسپارتها» نیز در جنگهای خود گوگرد و زغال نارس را بر دیوار و حصار دشمن می سوزاندند تا گازهای سمی متصاعد شده وبر دشمن تاثیر نما ید . تاریخ جدید جنگ های شیمیایی از سال ۱۸۹۹ در جنگ انگلیس با بوئرها(مهاجرین هلندی در افریقای جنوبی ) شروع شده که در آن ارتش انگلیس از توپهای حاوی اسید پیکریک استفاده کرد که اثر تهوع زا داشت.

با این حال استفاده ی گسترده از عوامل شیمیایی در جنگها ، تا جنگ جهانی اول سابقه نداشت است . به هنگام جنگ حهانی اول به دلیل پیشرفت دانش و تکنولوژی لازم برای تهیه ی مواد شیمیایی خطرناک امکان کاربرد آنها به مقدار فروان فراهم گردید . اولین مورد استفاده از گاز های شیمیایی در سطح وسیع در آوریل ۱۹۱۵ توسط قوای آلمانی صورت گرفت در این حمله شش هزار سیلندر حاوی گاز کلر برای مسموم کردن نیرو های طرف مقابل به کار گرفته شد که در نتیجه ی آن پنج هزار نفر از نیروهای متفقین به هلاکت رسیدند . بعد از این حمله در سبتامبر همان سال نیروهای انگلیسی نیز از گاز گلر استفاده کزدند . با لاخره آلمان در سال ۱۹۱۵ گاز فسژن و در سال ۱۹۱۷ گاز خردل را وارد صحنه کار زار نمود . استفاده از کاز های شیمیایی برای اولین بار لزوم استفاده از ماسک های محافظتی را مطرح ساخت . ارتش انگلیس از این ماسکها برای اولین بار به منظور حفاظت از اسبها و افراد استفاده نمود. در مجموع می توان گفت که گاز های کلر، خردل و فسژن توسط ارتش آلمان و انگلیس و گاز های موثر در خون از قبیل هیدروژن سیانید و کلرید سیانوژن توسط فرانسوی ها به کار گرفته شد . مطابق آمار حاصل حدود صد هزار نفر کشته و دویست هزار نفر زخمی حاصل استفاده از این گازها بود .

رژیم جنایتکار بعث عراق که انواع سلاح های مدرن غرب و شرق را بر ایمان خلل ناپذیر رزمندگان دلیرمان امتحان کرده بود و به یاس کامل رسیده بود ، در پی شکستهای مداوم و عجز و ناتوانی در مقابل سلحشوران سپاه توحید بکاربرد سلاح های شیمیایی متوسل گردید. ارتش صدام عفلقی در بین سال های آغاز جنگ تا پایان آن در بیش از صدها مورد از سلاح های شیمییایی استفاده کرد ه که در عملیات خیبر ، بدر ، والفجر ۸ و سلسله عملیات های کربلا ابعاد این جنایت به اوج خود رسید .حملات مذکور با استفاده از انواع مهمات شیمیایی (خمپاره ،توپ، بمب و غیره ) حاوی گاز های کشنده از قبیل عوامل عصبی ( تابون ) ، گاز های خردل ، سیانور و عوامل خفه کننده (فسژن) انجام گرفته است .

 

انواع سلاح های شیمیایی

 

از نظر نظامی گاز های شمیایی به شش گروه تقسیم می شوند

۱- عوامل سمی کشنده

۲- عوامل ناتوان کننده

۳- عوال کنترل اغتشاش

۴- عوامل دود زای نظامی

۵- عوامل ضد گیاه

۶- شعله ها و آتش ها

ما در این مقاله هدفمان مطالعه ی گروه اول می باشد و از باز کردن گروه های دیگر به دلیل کمبود فضا و وقت خود داری می کنیم

 

عوامل سمی کشنده :

الف - عومل تاولزا

۱- خردلها

۲- آرسنیک ها

۳- گزندها

 

ب- عوال خون

۱-آرسین SA

۲- سیانید هیدروژن AC

۳- کلرید سیانوژن CK

 

ج- عوال اعصاب

۱- عوال سِری G

۲- عوال سِری V

 

د- عوال خفه کننده

۱- فسژن CG

۲- دی فسژن DP

 

عوامل تاولزا :

 

این گروه را به راحتی می توان به سه زیر گروه تقسیم کرد

۱- خردل ها

۲- آرسنیک ها

۳- گزند ها

این عوامل بیشتر به صورت مایع می باشند . اثر آنها پایدار است و وزن آنها به نسبت هوا زیاد می باشد .این مواد معمولا ً موجب مرگ آنی نمی شوند و فرد را نا توان می کنند .

 

نحوه ی ورود و چگونگی تاثیر

این عوامل در محل آلوده سلول ها را تحریک کرده و موجب ایجاد زهر سلولی می شوند . این مواد در حالت مایع و گاز قدرت نفوذ به دیواره ی سلولی ،چوب ، چرم ، رنگ وغیره را دارند و فقط در تماس با موادی مانند شیشه ، فلز و کاشی قدرت خود را از دست می دهد .

 

علائم مسمومیئت با عوامل خردل

 

۱- بعد از حدود ۳ الی ۶ ساعت در محل آلوده سوزش و خارش ایجاد می شود و لکه های قرمز ظاهر می گردد .

۲- بعد از ۱ الی ۲ روز تاول ها نمایان می گردد . از به هم پیوستن تاول های کوچم تاول ها ی بزرگ پدید می آید .

۳- در صورت ورود این عوامل از طریق دستگاه گوارشی یا تنفسی با عث ایجاد مشگلات تنفسی و گوارشی خواهد شد . این عوامل در صورت ورود به بدن خطراتی مانند عوامل خفه کننده را ایجاد می کنند .

۴- اگر درصد این مواد در محیط زیاد باشد موجب اثرات دائمی بر حس بینایی (مانند کوری ) در پی خواهد شد .

۵- فرد مصدوم پس از تماس با این مواد احساس می کنند که موادی مانند شن و ماسه درون چشم او هستند .

 

علائم مسمومییت با آرسنیک ها

 

آرسنیکها علاوه بر تاول زدن عوارضی مانند بززگ شدن ریه ، اسهال ، بی تابی ، ضعف ، کاهش حرارت بدن وکم شدن فشار خون را در پی دارند . لازم به ذکر است که سرعت بروز تاول های آرسنیک چند دقیقه است که این امر در مورد خردل ها چند روز به طول می انجامد .

 

گزند ها و علائم مسمومیت با انها

 

معروف ترین عامل گزند ها CX است . این عامل در صورت تماس با بدن باعث سوزشی مانند گزش حشرات می شود .در حالت طبیعی این عامل در طبیعت در ۲۰ درجه سانتی گراد به صورت مایع بوده و رنگی تیره و روغنی دارد .

 

علائم گزند ها

 

۱- به موجب تماس با بدن موجب درد فوری می شود

۲- در عرض ۲ ثانیه محل آلودگی مانند گزیدگی زنبور می شود

۳- محل آلوده سفید شده و درون آن قرمز می شود

۴- بعد از ۱۴ ساعت نقطه سفید قهوه ای شده و بعد از آن به زخم تبدیل می شود

 

 

 

 

 

نوع گاز(خواص ظاهری- راه نفوذ به بدن -مدت اثر زمان تاثیرات جدی-حالت- رنگ- بو )

 

خردل ها

HN-HD-Q-T مایع روغنی زرد وسیاه بوی سیر چشم، پوست مجاری تنفسی پایدار حدود ۳ ساعت

 

آرسنیک ها

MD-ED-PD-L مایع قهوه ای گل شمع دانی چشم، پوست مجاری تنفسی پایدار چند ثانیه

 

گزندCX جامد خاکستری با جلای فلزی تند و نا مطبوع چشم، پوست مجاری تنفسی پایدار حدود یک ساعت

 

عوامال خون

این مواد معمولا ً به صورت گاز یافت می شوند . اثر آنها خیلی سریع یا آنی است . از هوا سنگین ترند ودر صورتی که مقدار آنها زیاد باشد موجب مرگ فوری می شوند.

 

نحوه ی اثر

این مواد از طریق مجاری تنفسی وارد ششها شده و به همراه خون تا سطح بافت ها می روند . در سطح بافت این مواد مانع از جذب اکسیژن توسط بافت شده که این امر باعث خفگی سلول می شود .

همان طور که از نام این موارد پیداست اثرات ابتدایی این مواد بر روی دستگاه گردش خون و دستگاه تنفسی می باشد . اولین علامت تنفس این گاز ها تغییر در سرعت تنفس و ضربان قلب می باشد . از دیگر علائم این گاز ها سوزش در ناحیه چشم ودستگاه تنفسی است. پس از استشمام این گاز ها اکسیژن در خون زیاد شده و وموجب بروز رنگ سرخی در لبها و پوست می شود .در موارد شدید تر این سرخی در چشم ها ، ناخن ها ؛ و در صورت ادامه پیدا کردن موجب سرخی تمام بدن می شود . در نهایت این گاز ها موجب تشنج ، اغماء و مرگ می شوند .

 

نوع گاز- خواص- ظاهریراه نفوذ به بدن -مدت اثر زمان تاثیرات جدی -حالت -رنگ- بو

 

سیانید هیدروژن

 

Ac مایع بی رنگ بادام تلخ چشم، پوست مجاری تنفسی نا پایدار خیلی سریع

کلرید سیانوژن

CK

مایع و

گاز بی رنگ هسته هلو چشمو مجاری تنفسی نا پایدار آنی

آرسین

SA گاز بی رنگ

– چشم و مجاری تنفسی نا پایدار آنی

 

عوامل اعصاب

 

این عوامل اکثرا ً به صورت مایع و گازو بی رنگ می باشند . ماده اصلی آنها بویی ندارد ولی ناخالص آنها دارای بوی سیب ، میوه ، شکلات و کافور می باشد . سنگین تر از هوا هستند . آنها موادی غیر پایدار بوده و اثری سریع دارند. این عوامل بر روی چشم و پوست نیز اثر سوء دارند .

 

نحوه ی اثر

 

از طریق مجاری تنفسی و پوست وارد بدن شده و باعث ایجاد اختلال در سیستم عصبی فرد می گردند و نهایتا به دنبال فلجی دستگاه عصبی منجر به خفگی و مرگ می شوند .

علائم مسمومیت با این گاز ها شامل آبریزش بینی ، تار شدن دید ، احساس فشار در قفسه سینه ، و پس از آن حالت تهوع ، سر درد ، سر گیجه ، تعرق شدید ، سوزش چشم ، آبریزش از چشم ، جمع شدن آب در دهان و آبریزش آن ، ادرار غیر عادی ، انقباض عضلات ، نقطه ای شدن مردمک چشم ، عدم تشخیص فاصله ی اجسام ، سستی وضعف ،تشنچ ، اغما و مرگ می باشد .

 

نوع گاز خواص ظاهری

راه نفوذ به بدن

مدت اثر زمان تاثیرات جدی

حالت رنگ بو

 

تابون

GA گازو

مایع مایل به قهوه ای میوه چشم، پوست مجاری تنفسی نا پایدار خیلی سریع

 

سارین

GB مایع بی رنگ بی بو چشمو مجاری تنفسی نا پایدار آنی

 

سومان

GD مایع بی رنگ کافور چشم و مجاری تنفسی نا پایدار آنی

وی ایکس

VX مایع بی رنگ – چشم و مجاری تنفسی نا پایدار آنی

 

عوامل خفه کننده

 

گاز های این گروه همه از هوا سنگین ترند . معمولا بر روی پوست اثر سو ندارند و در صورتی که غلظت آنها زیاد نباشد موجب مرگ آنی نمی شوند . مهمترین راه ورود این عوامل به بدن مجرای تنفسی است .

 

نحوه ی اثر

 

این مواد از طریق مجرای تنفسی وارد شش ها شده ، با رطوبت موجود در شش ها ترکیب می شوند و به اسید کلریدریک و گاز کربنیک تبدیل می شوند . اسید حاصله باعث تخریب سطح داخلی ششها وخسارتی شده که نهایتا ً منجر به خفگی می شود.

علائم مسمومیت این گازها شامل سرفه شدید ، تهوع ، سر درد ،تنفس کوتاه و دردناک و خروج پلاسمای خون از دهان می باشد .این علائم معمولا ً پس از ۲ الی ۳ ساعت به وجود می آید . در صورتی که غلظت این مواد زیاد باشد زمان ظهورعلائم وجود نخواهد داشت بلکه مصدوم دچار مشکل تنفسی شده و در مدت زمان کوتاهی بیهوش می شود که معمولا ً در بیهوشی می میرد .

 

نوع گاز خواص ظاهری راه نفوذ به بدن مدت اثر زمان تاثیرات جدی حالت رنگ بو

 

فسژن

CG گاز بی رنگ سبزی تازه مجاری تنفسی و چشم نا پایدار ۳ تا ۱۲ ساعت

 

دی فسژن

DP مایع بی رنگ علوفه تازه چشم و مجاری تنفسی نا پایدار ۳ تا ۱۲ ساعت

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

شیمی آلی

مقدمه

شیمی آلی زیر مجموعه ای از دانش شیمی است که درباره ترکیبات کربن یا مواد آلی سخن می گوید، عنصر اصلی که با کربن ترکیبات آلی را تشکیل می دهند، هیدروژن می باشد. در گذشته به موادی که ریشه گیاهی یا حیوانی داشتند، مواد آلی می گفتند اما امروزه مواد آلی را می توان از طریق روش های صنعتی و آزمایشگاهی و به کمک مواد معدنی نیز سنتز کرد. موادی که از منابع آلی بدست می آیند، در یک ویژگی مشترک هستند و آن اشتراک در دارا بودن عنصر کربن است. دو منبع بزرگ مواد آلی که از آنها مواد آلی با ترکیبات ساده، تأمین می شوند، نفت و زغال سنگ هستند، این دو ماده فسیلی در مفهوم قدیمی آلی بوده و حاصل تجزیه جانوران و گیاهان هستند. این ترکیبات ساده به عنوان مصالح ساختمانی، در ساختن ترکیبات بزرگتر و پیچیده تر مصرف می گردند. شیمی آلی، شیمی ترکیبات کربن با سایر عناصر به ویژه هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن، هالوژن ها و غیر فلزات دیگر نظیر گوگرد و منیزیوم است. الکل ها، اترها، هیدروکربن ها،آلدئیدها، کتون ها، کربوکسیلیک اسیدها، ترکیبات آلیفاتیک حلقوی، کربانیون ها،آمین ها، فنل ها، درشت مولکول ها و بسپارها (پلیمر) و نظیر آنها جزء مواد آلی بوده و مباحث شیمی آلی را به خود اختصاص داده اند. امروزه از مواد آلی و دانش شیمی آلی در رنگ سازی، کاغذ و جوهرسازی، مواد غذایی، پوشاک، پتروشیمی، مواد پلاستیکی و لاستیکی، داروسازی، پزشکی و ده ها صنعت دیگر بهره می برند. افزون بر بیست میلیون ترکیب شناخته شده کربن وجود دارد و هر ساله نیم میلیون ملکول جدید به خانواده مواد آلی اضافه می شوند. شیمی آلی شالوده زیست شناسی و پزشکی است. ساختمان موجودات زنده به غیر از آب، عمدتا" از مواد آلی ساخته شده اند، مولکول های مورد بحث در زیست شناسی مولکولی همان مولکول های آلی هستند. امروزه ما در عصر کربن زندگی می کنیم، هر روزه روزنامه ها و مجلات، ذهن ما را متوجه ترکیبات کربن نظیر کلسترول، چربی های اشباع نشده، هورمون ها، استروئیدها، حشره کش ها و فرومون ها می نماید. در دهه های گذشته به خاطر نفت جنگ های متعددی راه افتاده است، همچنین دو فاجعه نازک شدن لایه اوزون که عمدتا" به خاطر وجود کلرو فلوئورو کربن ها می باشد و پدیده گازهای گلخانه ای که ناشی از حضور متان، کلرو فلوئورو کربن ها و دی اکسید کربن است، زندگی انسان ها را به خطر انداخته است.

مولکول حلقوی و سه بعدی بنزن، این ماده در شیمی آلی یک ماده پایه است که در تولید میلیون ها ماده آلی دیگر نقش اساسی را بازی می کند

 

تاریخچه

واژه غلط انداز " آلی " باقیمانده از روزگاری است که ترکیبهای شیمیایی را ، بسته به این که از چه محلی منشاء گرفته باشند، به دو طبقه غیر آلی و آلی تقسیم می‌کردند. ترکیبهای غیر آلی ، ترکیبهایی بودند که از مواد معدنی بدست می‌آمدند. ترکیبات آلی ، ترکیبهایی بودند که از منابع گیاهی یا حیوانی ، یعنی از مواد تولید شده به وسیله ارگانیسمهای زنده بدست می‌آمدند.

در حقیقت تا حدود سال 1950، بسیاری از شیمیدانها تصور می‌کردند که ترکیبات آلی باید در ارگانیسم های زنده بوجود آیند و در نتیجه ، هرگز نمی‌توان آنها را از مواد غیر آلی تهیه کرد. ترکیبهایی که از منابع آلی بدست می آمدند، یک چیز مشترک داشتند: همه آنها دارای عنصر کربن بودند. حتی بعد از آن که روشن شد این ترکیبها الزاما نباید از منابع زنده به دست آیند، بلکه می‌توان آنها را در آزمایشگاه نیز تهیه کرد.

بهتر آن دیدند که برای توصیف آنها و ترکیبهایی مانند آنها ، همچنان از واژه آلی استفاده کنند. تقسیم ترکیبها به غیر آلی و آلی تا به امروز همچنان محفوظ مانده است.

 

منابع مواد آلی

امروزه گرچه هنوز مناسب‌تر است که بعضی از ترکیبهای کربن را از منابع گیاهی و حیوانی استخراج کنند، ولی بیشتر آنها را می‌سازند. این ترکیبها را گاهی از اجسام غیر آلی مانند کربناتها و سیانیدها می‌سازند، ولی اغلب آنها را از سایر ترکیبهای آلی بدست می‌آورند. دو منبع بزرگ مواد آلی وجود دارد که ترکیبهای آلی ساده از آن بدست می‌آیند:

نفت و زغال سنگ؛ (هر دو منبع به معنی قدیمی خود ، آلی‌اند، زیرا فرآورده های تجزیه و فساد گیاهان و جانوران به شمار می آیند).

این ترکیبهای ساده بعنوان مواد ساختمانی اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرند و با کمک آنها می‌توان ترکیبهایی بزرگتر و پیچیده‌تر را تهیه کرد. با نفت و زغال سنگ بعنوان سوختهای فسیلی ، باقیمانده از هزاران سال و تجدید نشدنی ، آشنا هستیم. این منابع ، بویژه نفت ، بمنظور تامین نیازهای پیوسته رو به افزایش ما به انرژی ، با سرعتی نگران‌کننده مصرف می‌شوند.

امروزه ، کمتر از ده درصد نفت مصرفی در تهیه مواد شیمیایی ، بکار گرفته می‌شود. بیشتر آن برای تامین انرژی بسادگی سوزانده می‌شود. خوشبختانه ، منابع دیگر انرژی ، مانند خورشیدی ، زمین گرمایی ، باد ، امواج ، جزر و مد ، انرژی هسته‌ای نیز وجود دارد.

 

زیست توده

چگونه و در کجا می‌توانیم منبع دیگری از مواد اولیه آلی پیدا کنیم؛ بی شک باید به جایی روی آوریم که مبدا اولیه سوختهای فسیلی است، یعنی زیست توده biomass ، ولی این بار بطور مستقیم و بدون دخالت هزاران سال. زیست توده ، تجدید شدنی است، براحتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند تا موقعی که بر روی این سیاره زندگی می‌کنیم، تداوم داشته باشد.

در ضمن عقیده بر این است که نفت خیلی گرانبهاتر از آن است که سوزانده شود.

 

ویژگی ترکیبات کربن

براستی چه ویژگی خاصی در ترکیبهای کربن وجود دارد که لازم است آنها را از ترکیبهای یکصد و چند عنصر دیگر جدول تناوبی جدا کنیم؟ دست کم ، بخشی از پاسخ چنین است: ترکیبهای بسیار زیادی از کربن وجود دارد و مولکول آنها می‌تواند بسیار بزرگ و بسیار پیچیده باشد. شمار ترکیبهای کربن‌دار ، چندین برابر ترکیبهایی است که کربن ندارند. این ترکیبهای آلی را به خانواده هایی تقسیم می‌کنند که معمولا در ترکیبهای غیرآلی ، همانندی برایشان وجود ندارد.

بعضی از مولکولهای شناخته شده آلی ، هزاران اتم دارند و آرایش اتمها در مولکولهای نسبتا کوچک ممکن است بسیار پیچیده باشد. یکی از دشواریهای اساسی شیمی آلی ، یافتن چگونگی آرایش اتمها در مولکولها ، یعنی تعیین ساختار این ترکیبهاست.

 

واکنشها در شیمی آلی

راههای زیادی برای خرد کردن مولکولهای پیچیده یا نوآرایی آنها بمنظور تشکیل مولکولهای تازه وجود دارد. راههای زیادی برای افزودن اتمهای دیگر به این مولکولها یا جانشین کردن اتمهای تازه به جای اتمهای پیشین وجود دارد. بخشی ار شیمی آلی صرف دانستن این مطلب می‌شود که این واکنشها چه واکنشهایی هستند، چگونه انجام می‌شوند و چگونه می‌توان از آنها در سنتز ترکیبهای مورد نیاز استفاده کرد.

 

گستره اتصال اتمهای کربن در ترکیبات کربن

اتمهای کربن می‌توانند به یکدیگر متصل شوند. گستره اتصال آنها به هم ، به اندازه‌ای است که برای اتمهای هیچ یک از عناصر دیگر ممکن نیست. اتمهای کربن می‌توانند زنجیرهایی به طول هزارها اتم ، یا حلقه‌هایی با ابعاد گوناگون تشکیل دهند. این زنجیرها ممکن است شاخه‌دار و دارای پیوندهای عرضی باشند. به اتمهای کربن در این زنجیرها و حلقه ها ، اتمهای دیگری بویژه هیدروژن ، همچنین فلوئور ، کلر ، برم ، ید ، اکسیژن ، نیتروژن ، گوگرد ، فسفر و سایر اتمها متصل می‌شوند. سلولز ، کلروفیل و اکسی توسین مثالهایی از این دستند.

 

هر آرایش متفاوتی از اتمها با یک ترکیب معین تطبیق می‌کند و هر ترکیب دارای مجموعه ای از ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی مخصوص به خود است. شگفت‌انگیز نیست که امروزه بیش از ده میلیون ترکیب کربن می‌شناسیم و این که بر این تعداد ، همه ساله نیم میلیون افزوده می‌شود. همچنین شگفت انگیز نیست که مطالعه و بررسی شیمی آنها به تخصصی ویژه نیاز دارد.

 

تکنولوژی و شیمی آلی

شیمی آلی ، زمینه‌ای است که از دیدگاه تکنولوژی اهمیتی فوق‌العاده دارد. شیمی آلی شیمی رنگ و دارو ، کاغذ و مرکب ، رنگینه ها و پلاستیکها ، بنزین و لاستیک چرخ است. شیمی آلی ، شیمی غذایی است که می‌خوریم و لباسی است که می‌پوشیم.

 

زیست شناسی و شیمی آلی

شیمی آلی در زیست شناسی و پزشکی نقش اساسی برعهده دارد. گذشته از آن ، ارگانیسم های زنده ، بیشتر از ترکیبهای آلی ساخته شده اند. مولکولهای "زیست شناسی مولکولی" همان مولکولهای آلی هستند. زیست شناسی در سطح مولکولی ، همان شیمی آلی است.

 

ساختمان و ویژگی ها

آرایش و درشتی مولکول های مواد آلی

تا حدود سال 1850 میلادی بسیاری از دانشمندان بر این باور بودند که منشأ مواد آلی، جانداران و گیاهان هستند، آنها تصور می کردند که مواد آلی را هرگز نمی توان از مواد معدنی و غیر آلی تولید نمود. دانشمندان همواره دنبال پاسخ به این پرسش بودند که چه ویژگی در ترکیبات کربن وجود دارد که آنها را از ترکیبات مربوط به صد و چند عنصر دیگر جدول تناوبی متمایز کرده است. تعداد بسیاری از ترکیبات کربن وجود دارند که مولکول های آنها می توانند بسیار بزرگ و پیچیده باشند. تعداد ترکیباتی که دارای عنصر کربن هستند چندین برابر بیشتر از تعداد ترکیبات بدون کربن است. مولکول های آلی شامل هزاران اتم شناخته شده اند و ترتیب قرار گرفتن اتم ها حتی در مولکول های نسبتا" کوچک نیز بسیار پیچیده است. یکی از مسائل اصلی در شیمی آلی، آگاهی از طرز قرار گرفتن اتم ها در مولکول ها و یا تعیین ساختمان ترکیبات است.

اتم های کربن می توانند به میزانی که برای اتم هیچ عنصر دیگری مقدور نیست، به یکدیگر متصل شوند. مدل سه بعدی درشت مولکول مایتوتوکسین که یک ماده سمی شیمی-زیستی می باشد

 

ویژگی منحصر به فرد اتم کربن

اتم های کربن می توانند به میزانی که برای اتم هیچ عنصر دیگری مقدور نیست، به یکدیگر متصل شوند. همچنین اتم های کربن می توانند زنجیرهایی شامل هزاران اتم و یا حلقه هایی با اندازه های متفاوت ایجاد نمایند، زنجیرها و حلقه ها می توانند دارای شاخه و پیوندهای عرضی باشند، به اتم های کربن این زنجیرها و حلقه ها، اتم های دیگری نیز می تواند وصل شود، این اتم ها معمولا" هیدروژن، فلوئور، کلر، برم، ید، اکسیژن، نیتروژن، گوگرد، فسفر و سایر اتم های مختلف می باشند. هر آرایش مختلف از اتم ها مربوط به ترکیب متفاوتی است و هر ترکیب یک سری خواص شیمیایی و فیزیکی خاص خود را دارد، از این رو غیر منتظره نیست که امروزه ده ها میلیون ترکیب شناخته شده کربن وجود داشته باشد.

 

پیوند شیمیایی

بررسی ساختمان مولکول ها را باید با بحث درباره پیوندهای شیمیایی یعنی نیروهایی که اتم ها را در یک مولکول نگاه می دارند، شروع نمود. دو نوع پیوند یونی و کووالانسی، پیوندهایی هستند که به وسیله آن اتم ها با یکدیگر اتصال برقرار می کنند. از میان این دو پیوند، پیوند کووالانسی ، پیوند متدوال در ترکیبات کربن است و مهمترین پیوند در مطالعه شیمی آلی است.

 

مواد آلی در شیمی آلی

مواد آلی دارای گستره ای بزرگ می باشند و بسیار متفاوت و متنوع هستند. از این دسته مواد می توان، پارافین ها، روغن ها، هیدرو کربن ها، الفین ها، استیلن ها، ترپن ها، الکل ها، اسیدهای کربوکسیلیک، استرها، اترها، اپوکسیدها، آلدئیدها، کتون ها، آمین ها، آمیدها، ترکیبات آروماتیک، اسیدهای آلی، ایزوسیونات ها، محصولات استخلافی بنزن، الیاف نساجی، رنگ های رنگرزی و صنعتی و ... را نام برد.

 

 

ترکیبات هیدرو کربنی

برخی از ترکیبات آلی فقط شامل دو عنصر، هیدروژن و کربن هستند و از این رو به عنوان هیدرو کربن شناخته می شوند. هیدرو کربن ها بر اساس ساختمان شان، به دو دسته اصلی، آلیفاتیک و آروماتیک تقسیم می شوند. هیدرو کربن های آلیفاتیک خود به گروه های آلکان ها، آلکن ها، آلکین ها و ترکیبات حلقه ای مشابه سیکلو آلکان ها و غیره تقسیم می گردند.

 

متان

ساده ترین ماده شیمی آلی متان است، مولکول متان دارای یک اتم مرکزی کربن و چهار اتم محیطی هیدروژن است که با زاویه 5/109 درجه دور اتم کربن قرار گرفته اند. متان محصول نهایی متلاشی شدن ناهوازی (بدون هوا) گیاهان یعنی از هم پاشیدگی بعضی از مولکول های پیچیده می باشد. متان تشکیل دهنده قسمت اعظم (حدود 97 درصد) گاز طبیعی است. متان گاز آتشگیر خطرناک معادن زغال سنگ است و به صورت حباب های گاز از سطح مرداب ها خارج می گردد. گاز متان از ترکیب مونو اکسید کربن و هیدروژن حاصل می گردد.

CO + 3H₂ => CH₄ + H₂O

 

کلرو فلوئورو کربن ها

مشتقات هالوژنه متان را کلرو فلوئورو کربن ها می گویند. اگر به جای هیدروژن های متان اتم های هالوژن جایگزین گردد، این محصولات حاصل می شوند. گازهای مورد استفاده در یخچال ها و کولرهای گازی و انواع اسپری، از این دسته مواد هستند. از جمله این مواد می توان به دی کلرو دی فلوئورو متان و کلرو تری فلوئورو متان اشاره کرد.

CF2Cl2 یا CFC12 دی کلرو دی فلوئورو متان

CF3Cl یا CFC11 کلرو تری فلوئورو متان

آلکان ها

آلکان ها که نقطه آغازگر آن ها متان است به ترکیبات غیر حلقوی و خطی کربن و هیدروژن اطلاق می شود، پیوند یگانه کووالانسی در این ترکیبات اتم های کربن و هیدروژن را به هم وصل کرده است. این هیدرو کربن ها بر اساس ساختمانشان به خانواده متان تعلق دارند و خواص آنها از خواص متان پیروی می کند. در آلکان ها تعداد اتم های هیدروژن نسبت به اتم های کربن، دو برابر به علاوه دو می باشد. یعنی مثلا" در مولکول بوتان، چهار اتم کربن و ده اتم هیدروژن وجود دارد. در آلکان ها، انتظار می رود هرچه تعداد اتم ها افزایش یابد، تعداد آرایش های ممکن اتم ها نیز زیادتر می شود. به تدریج که در سری آلکان ها پیش می رویم، تعداد ایزومرها در همرده های متوالی به میزان شگفت آوری افزایش می یابند. برای مثال هپتان دارای نه ایزومر می باشد، یعنی در شیمی آلی نه ماده مختلف با خواص متفاوت هستند که همگی فرمولشان C7H16 است. برای نامیدن ترکیبات مختلف و پیچیده آلی از روش استاندارد آیوپاک استفاده می کنند.

مدل اتمی دی کلرو دی فلوئورو متان

 

عصر کربن

اگر بگوییم که در عصر کربن زندگی می کنیم، دور از حقیقت نیست. هر روز ، روزنامه‌ها توجه ما را به ترکیبهای کربن جلب می‌کنند: کلسترولو چربیهای سیرنشده چند عاملی ، هورمونهای رشد و استروئیدها ، حشره کشها و فرومونها ، عوامل سرطانزا و عوامل شیمی‌درمانی ، DNA و ژنها. بر سر نفت ، جنگها در گرفته است.

دو فاجعه اسف‌انگیز ما را تهدید می‌کنند، هر دو از تجمع ترکیبهای کربن در اتمسفر ناشی می‌شوند: از بین رفتن لایه اوزون که بیشتر ناشی از کلرو فلوئورو کربن‌هاست و اثر گلخانه‌ای از متان ، کلروفلوئوروکربن‌ها و بیش از همه ، دی‌اکسید کربن سرچشمه می‌گیرد. شاید کنایه بر همین مطلب است که نشریه علوم ، برای سال 1990، بعنوان مولکول سال ، الماس را که یکی از شکلهای آلوتروپی کربن است، برگزیده.

خبر دیگر ، کشف آلوتروپ جدید کربن C60 (باک منیستر فولرن) است که چنین هیجانی در جهان شیمی از زمان " ککوله " تاکنون دیده نشده بود.

 

شیمی آلی فلزی

شیمی آلی فلزی به ترکیباتی گفته می‌شود که حداقل یک پیوند کربن _ فلز داشته باشد (C-M) و شامل فلزات واقعی و شبه فلزات از قبیل Si ، As ، B می‌باشد. بنابراین این پیوند می‌تواند یک پیوند کووالانسی ساده باشد. مانند پیوند در تترااتیل سرب. یا یک پیوند داتیو باشد، مانند پیوند در فروسین یا حتی یونی باشد، مانند پیوند در اتیل سدیم

 

تاریخچه

شیمی آلی فلزی را به شیمیسیت انگلیسی « فرانکلند » (Frankland) نسبت می‌دهند. او در سال 1849 دی‌اتیل روی را سنتز نمود و سپس استفاده از ترکیبات آلی روی را در سنتز مواد آلی توسعه داد. نمک زایس () نیز بیش از یک قرن است که شناخته شده است.

در اوایل سال1900 میلادی شیمیست فرانسوی victor. Grignard روش مناسبی جهت تهیه ارگاند منیزیم هالید را توسعه داد، بطوری که بزودی بجای ترکیبات آلی روی به عنوان حد واسط در سنتز ترکیبات آلی مورد استفاده قرار گرفت. سنتز اتفاقی فروسین در سال 1951 و شناخته شدن متعاقب ساختمان مولکولی آن راه تحقیق را برای زمینه‌ای با تنوع غیر قابل پیش بینی هموار کرد که اهمیت بسزایی در درک ما از پیوندهای شیمیایی داشته است.

 

خواص ترکیبات آلی فلزی

شباهت ترکیبات آلی فلزی از نظر خواص فیزیکی به ترکیبات آلی در مقایسه با ترکیبات معدنی بیشتر است. بسیاری از این ترکیبات دارای ساختار مولکولی منفک هستند و در نتیجه در دماهای معمولی بصورت بلورهایی با نقطه ذوب پایین ، مایعات و یا گازها دیده می‌شوند. این ترکیبات معمولا در حلالهای آلی کم قطبی از قبیل تولوئن ، اترها و یا دی‌کلرو متان قابل حل هستند.

از نظر خصوصیات شیمیایی ، تفاوت قابل ملاحظه‌ای بین ترکیبات آلی فلزی وجود دارد و مثلا ، پایداری حرارتی آنها بطور قابل ملاحظه‌ای به ترکیب شیمیایی آنها بستگی دارد. از این رو ، تترامتیل سیلان () پس از چندین روز نگهداری در دمای 500 درجه سانتیگراد بلا تغییر می‌ماند، در حالی که تترامتیل تیتان () در دمای اطاق سریعا تجزیه می‌شود.

پایداری در برابر اکسایش

کلیه ترکیبات آلی فلزی از نقطه نظر ترمودینامیکی اکسایش ناپایدار هستند. نیروی محرکه لازم برای اکسایش این ترکیبات به واسطه تشکیل اکسید فلز ، دی‌اکسید کربن و آب که انرژی آزاد منفی بالایی دارند، تامین می‌شود. همچنین بیشتر این ترکیبات از نقطه نظر سینتیکی در دمای اطاق یا پایین‌تر در مقابل اکسایش ناپایدار هستند. اغلب این ترکیبات مانند ،، به خودی خود در هوا آتش می‌گیرند. همچنین بیشتر مشتقات فلزات واسطه در برابر اکسیژن حساس هستند و معمولا متداول و غالبا ضروری است که این مشتقات ، زیر اتمسفر بی‌اثری از گاز نیتروژن یا آرگون مورد بررسی و مطالعه قرار بگیرند.

 

پایداری در برابر آبکافت

سرعت آبکافت یک ترکیب آلی فلزی به قطبیت پیوند C-M آن بستگی دارد. مثلا وقتی قطبیت پیوند زیاد باشد (مثلا در ) حمله مولکولهای آب بطور سریع انجام می‌گیرد، در صورتی که در دمای اطاق با وجود داشتن یک اوربیتال خالی P 2 در اتم بور تحت تاثیر مولکولهای آب قرار نمی‌گیرد. اکثر مشتقات آلی فلزات واسطه خنثی در مقابل فرآیند آبکافت بی اثر هستند، ولی لانتانیدهای آلی بشدت ، مستعد آبکافت می‌باشند و علت آن را می‌توان به خاصیت قطبی پیوند ، اندازه بزرگتر اتم مرکزی و حضور تعداد زیاد اوربیتالهای خالی کم‌انرژی نسبت داد.

 

 

طبقه بندی ترکیبات آلی فلزی

مشتقات عناصر گروه اصلی

عناصر اصلی در گروهها (که فقط با الکترونهای s و p پیوند تشکیل می‌دهند.) عموما پیوندهای کووالانسی سیگما با کربن تشکیل می‌دهند، باستثنای فلزات قلیایی و قلیایی خاکی با کربن عمدتا یونی است. ساختمانهایی که کمبود الکترون دارند، بوسیله عناصری از قبیل Al ، Mg ، Be ،Li تشکیل می‌شوند و ترکیبات خوشه‌ای را تولید می‌کنند ، مانند .

 

مشتقات عناصر واسطه

در مورد فلزات واسطه (که برای تشکیل پیوند از اوربیتالها و الکترونهای d و در صورت لزوم f استفاده می‌کنند) معمولا کمپلکسهای π دارنده پیوندهای داتیو تشکیل می‌شود. به عبارت دیگر ، عناصر واسطه d اغلب نه تنها دارای پیوندهای سیگما بوده، بلکه پیوندهایی از نوع π نیز دارند. به عبارت ساده‌تر ، پیوند بین اتمهای واسطه و مولکولهای آلی اشباع نشده بوسیله تبادل الکترون در دو جهت مخالف تشکیل می‌شود.

ساده‌ترین مثال پیوندی است که بین مونوکسید کربن و اتم فلز در کربونیلهای فلزی تشکیل می‌شود. در این گونه پیوندها فلز باید اوربیتالهای خالی d داشته باشد، تا بتواند الکترونهای داده شده توسط CO را بپذیرد و نیز باید اوربیتالهای اشغال شده d داشته باشد، تا بتواند الکترونهای خود در اوربیتال d را به لیگاند بدهد.

 

برخی از کاربردهای ترکیبات آلی فلزی

استفاده از ترکیبات آلی سیلسیم به عنوان واسطه در تهیه پلیمرهای سیلسیم (سیلیکون‌ها).

استفاده از آلومینیوم آلکین‌ها به عنوان کاتالیزور در پلیمر کردن و الیگومر کردن اولفین‌ها در مقیاس وسیع.

استفاده از تترااتیل سرب و تترامتیل سرب برای بالا بردن درجه اکتان بنزین.

استفاده از ترکیبات آلی قلع به عنوان آفت کش و پایدار کننده پلیمرها.

کربونیل دار کردن متانول جهت تولید اسید استیک. از اسید استیک در تهیه پلی وینیل استات و محصول آبکافت آن یعنی پلی وینیل الکل ، استفاده می‌گردد و همچنین در تهیه انیدرید استیک که مورد نیاز صنایع تولید کننده الیاف استات سلولز و پلاستیکها می‌باشد، کاربرد دارد و نیز در تهیه استرهای استات که یکی از حلالهای صنعتی مهم به شمار می‌رود، از اسید استیک استفاده می‌شود.

 

 

منابع

• کتب شیمی آلی
• شیمی آلی، جلد اول نوشته ی موریسون و بوید، ترجمه ی علی پور جوادی
• شیمی آلی، جلد دوم نوشته ی موریسون و بوید، ترجمه ی علی پور جوادی
• شیمی آلی، نوشته ی گراهام ت. سولومونز، ترجمه ی سلاجقه، هروی و عبدی اسکویی

 http://daneshyaran.4kia.ir/ 

 

مواد شیمیایی خطرناک موجود در سیگار

سیگار حاوی 4000 ماده شیمیایی و تنباکو نیز حاوی بیش از 60 ماده سرطان‌زا و بیش از 700 ماده افزودنی (نگه‌دارنده‌ها، طعم دهنده‌ها) است.

لطفا سيگار نکشيد please dont smoking

چند ترکیب سرطان‌زا در سیگار:

1- بنزو پیرین (benzopyrene): این ماده در پی احتراق ناقص مواد ارگانیک تولید می‌شود. بسیار جهش زا و سرطان‌زا می‌باشد.

2- نیتروزامین (nitrosamine): از واکنش نیکوتین و سایر ترکیبات با نیتریت تنباکو تولید می‌شود. این ماده نیز سرطان‌زا می‌باشد.

فهرستی از مواد سمی موجود در تنباکو و دود سیگار:

1- استون (acetone): مایع فرار و معطری است که به عنوان حلال به کار می‌رود (مثلاً در لاک پاک‌کن‌های ناخن). استون به پوست، دهان،‌ کلیه‌ها،‌ کبد و اعصاب آسیب رسانده و باعث نواقص مادرزادی می‌شود.

2- آلومینیوم (aluminium): باعث درماتیت تماسی (التهاب پوست) و آلزایمر می‌شود.

3- آمونیاک (ammonia): در تماس با آلوئول‌های شش‌ها یک ماده بسیار خورنده است.

4- آرسنیک (arsenic):‌ یک ماده بسیار سمی است که در حشره‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها استفاده می‌شود. باعث مسمومیت و آسیب به ارگان‌های بدن گردیده و می‌تواند سرطان‌زا نیز باشد. این ماده در مرگ موش موجود است.

5- بنزن (benzene): یک ترکیب آروماتیک است که از ذغال سنگ و نفت خام بدست می‌آید و به عنوان حلال مصرف می‌شود. سرطان‌زا بوده و می‌تواند باعث خواب آلودگی،‌ افزایش ضربان قلب گیجی،‌ سردرد، سرگیجه، افزایش فشار خون، لرزه، استفراغ، بیهوشی و مرگ می‌شود.

6- کادمیوم (cadmium): این ماده در ساخت باتری‌ها کاربرد داشته و باعث مشکلات مجاری تنفسی و کلیه‌ها،‌ آسیب به کبد، پوکی و نرمی استخوان می‌شود و می‌تواند سرطان‌زا نیز باشد.

کادمیوم موجود در تنباكو و دود سیگار، در ساخت باتری‌ها کاربرد داشته و باعث مشکلات مجاری تنفسی و کلیه‌ها،‌ آسیب به کبد، پوکی و نرمی استخوان می‌شود و می‌تواند سرطان‌زا نیز باشد.

7- کافئین (caffeine):‌ باعث افزایش انرژی و بی قراری می‌شود.

8- منو اکسید کربن (co):‌ گاز بی بو و بی رنگی است که بسیار کشنده و سمی می‌باشد. باعث سرگیجه، سردرد،‌ بیهوشی،‌ نارسایی تنفسی و مرگ می‌شود. منواکسیدکربن، اکسیژن‌رسانی به عضلات، مغز و نسوج بدن را کاهش داده و سبب می‌گردد قلب و بدن سخت‌تر کار کنند.

9- کلرفرم (chloroform): باعث ایجاد مشکلات کبدی و کلیوی، نواقص مادرزادی و مشکلات پوستی می‌شود.

10- مس (copper): در عملکرد طبیعی برخی آنزیم‌های بدن اختلال ایجاد می‌کند.

11- سیانید/ هیدروژن سیانید (syanide/ hydrogen /syanide): باعث ایجاد کما، تشنج، آپنه، ایست قلبی، غش،‌ سرگیجه،‌ اضطراب، استفراغ، تعرق، ضعف در انگشتان پا و دست،‌ مشکلات حرکتی، تاری دید، ناشنوایی و اختلال در عملکرد غده تیروئید می‌شوند.

12- د.د.ت (DDT): پیش‌تر به عنوان حشره‌کش کاربرد داشته است. باعث ایجاد تومور به ویژه در کبد می‌شود.

13- اتانول (ETHANOL)

سيگار ممنوع

14- فرمالدهید (FORMALDEHYDE):‌ یک ماده بی رنگ و بسیار سمی می‌باشد که برای حفظ اجساد استفاده می‌شود. باعث آزار چشم‌ها و پوشش مخاطی،‌ اشک ریزش، سردرد،‌ سوزش گلو، اشکال در تنفس،‌ مشکلات پوستی، افزایش اسدیته خون،‌ تنفس کم عمق و سریع،‌ کاهش دمای بدن، کما و مرگ می‌شود. این ماده سرطان‌زا نیز می‌تواند باشد.

15- سرب (LEAD): باعث کاهش ضریب هوشی، تهوع،‌ درد شکم،‌ تحریک پذیری،‌ بی خوابی،‌ بی حالی شدید،‌ سردرد،‌ تشنج، کما، یبوست، استفراغ، کاهش اشتها، کم خونی،‌ مشکلات کلیوی و تولید مثلی، کرامپ، پر فعالیتی مزمن،‌ مسمومیت مغزی، ناتوانی در یادگیری و آسیب به لثه‌ها می‌شود.

16- منیزیم (MAGNESIUM): باعث اسهال و تحریک چشم‌ها می‌شود.

17- متانول (METHANOL): باعث نابینایی،‌ نواقص مادرزادی،‌ سردرد، سرگیجه،‌ استفراغ،‌ گیجی،‌ نارسایی تنفسی، بیهوشی و مرگ می‌شود.

18- جیوه (MERCURY): باعث آسیب به دهان،‌ لثه‌ها،‌ دندان‌ها،‌ مغز، آسیب به سیستم عصبی و غدد درون ریز و نواقص مادرزادی می‌شود.

19- وینیل کلراید (VINYL CHLORIDE): باعث سردرد، از دست رفتن هماهنگی بدن، توهم، بیهوشی، نارسایی تنفسی، سرطان کبد،‌ تحریکات پوستی،‌ مرگ و نواقص مادرزادی می‌شود.

20- نیترات پتاسیم (POTASSIUM NITRATE):‌ باعث مشکلات قلبی و یا تشدید آن‌ها می‌شود.

21- تولوئن (TOLUEN): یک ماده بسیار سمی است که در رقیق کننده‌های رنگ (تینر) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

22- تار و یا قطران (TAR): تار ترکیبی صمغ مانند، قهوه‌ای و چسبناک است و از صدها ماده شیمیایی مختلف (هیدروکربن‌های پلی آروماتیک، آمین‌های آروماتیک و ترکیبات غیر ارگانیک) که بسیاری از آن‌ها سمی،‌ سرطان‌زا و جهش زا می‌باشند، تشکیل یافته است.

آخرین پک سیگار دو برابر بیشتر از نخستین پک سیگار حاوی تار می‌باشد.

تار از سوختن تنباکو و سایر مواد گیاهی حاصل می‌شود. تار ذرات ریزی می‌باشد که هنگام پک زدن به سیگار وارد ریه‌ها شده و در آنجا تجمع می‌یابد. در حدود 70 درصد تار موجود در دود سیگار، درون ریه‌ها رسوب می‌کند. تار مانند دوده موجود در دودکش، درون ریه‌های شما را به صورت یک لایه چسبناک می‌پوشاند. فردی که روزانه 20 نخ سیگار دود می‌کند، سالانه 210 گرم (یک فنجان پر) تار وارد ریه‌های خود می‌کند. بو و رنگ سیگار مربوط به تار است. تار همچنین بر روی پرزهای (سیلیا و یا مژک‌ها) ریه‌ها چسبیده و عملکرد طبیعی آن‌ها را مختل می‌کند. این پرزها با حرکت رو به بالا باعث خارج شدن مواد زائد، میکروب‌ها،‌ گردو غبار و آلودگی‌ها از ریه می‌شوند. تار می‌تواند بروی لباس یا پوست بدن نیز بچسبد. آخرین پک سیگار دو برابر بیشتر از نخستین پک سیگار حاوی تار می‌باشد.

23- گازهای بوتان (گاز فندک)، اتان،‌ متان، پروپان و دی اکسیدکربن.

24- نیکوتین

مواد شیمیایی خطرناک موجود در سیگار:

25- سیگار حاوی 4000 ماده شیمیایی و تنباکو نیز حاوی بیش از 60 ماده سرطان‌زا و بیش از 700 ماده افزودنی (نگه‌دارنده‌ها، طعم دهنده‌ها) است.

سيگار ممنوع

26- آکریلامید (ACRYLAMIDE): یک ماده بسیار سمی است که در حیوانات سرطان‌زا می‌باشد. باعث تحریک پوشش مخاطی،‌ تعریق،‌ تهوع، کرختی،‌ اشکال در تکلم،‌ ضعف دست‌ها و پاها و آسیب به غدد دستگاه تولید مثلی مردان شود.

27- پولونیوم (POLONIUM): یک ماده رادیو اکتیو و سرطان‌زا می‌باشد.

28- آکرولئین (ACROLEIN): بسیار سمی و مرگبار است. در سلاح‌های شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد،‌ چرا که بسیار اشک آور و تحریک کنند ریه‌هاست.

29- نفتالین (NAPHTHALENE): در تهیه مواد منفجره، رنگدانه های رنگ و گلوله نفتالین (ضد بید) کاربرد دارد.

 

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

نور و آينه ها

نور صورتي از انرژي تابشي است كه با سرعت 300000 كيلومتر بر ثانيه درفضا سير مي كند.

 

فرايند نور:

1- موجب ديدن اجسام مي شود.

2- موجب عمل غذاسازي گياهان مي شود.

3- باعث كاركردن كليه وسايل نوري مي شود.

4- موجب تغيير رنگ لباس و پارچه مي شود.

براي آنكه جسمي ديده شود، بايد از آن جسم نور به چشم برسد، بنابر اين جسم يا بايد از خودش نور تابش كند و يا نورهايي را كه برآن تابيده شده است، به طرف چشم بيننده بازتاب دهد.

به همين دليل اجسام به دو دسته تقسيم مي شوند.

1- اجسام منير يا چشمه ي نور: اجسامي كه از خود نور توليد مي كنند. مانند خورشيد، لامپ روشن، شمع روشن، چوب در حال سوختن

2- اجسام غير منير: اين اجسام از خود نوري تابش نمي كنند، بلكه نوري را كه از چشمه هاي نور به آن ها تابيده است به طرف چشم، باز مي گردانند، در نتيجه ما مي توانيم آن ها را ببينيم.

 

انواع چشمه ي نور:

1- چشمه ي گسترده نور: يك شي نوراني نظير خورشيد، چراغ روشن، شعله ي شمع را چشمه ي نور گسترده مي ناميم.

2- چشمه نور نقطه اي: اگر صفحه اي از مقوا را كه روي آن روزنه ي كوچكي ايجاد شده است، درمقابل چراغ روشني قراردهيم، نور چراغ پس از گذشتن از روزنه منتشر مي شود و روزنه مانند يك چشمه نور كوچك عمل مي كند كه به آن چشمه ي نقطه اي نور مي گويند.

 

تقسيم بندي اجسام غير منير از نظر عبور نور از آنها:

1- اجسام شفاف : اجسامي كه نور از آن ها عبور مي كند مانند شيشه – هوا – آب

2- اجسام نيمه شفاف : اجسامي كه نور از آن ها عبور مي كند ولي از پشت آن ها اجسام ديگر به طور واضح ديده نمي شوند. مانند شيشه هاي مات – كاغذ كالك

3- اجسام كدر اجسامي كه نور از آن ها عبور نمي كند.مانند آجر-مقوا-چوب و ....

نور به خط راست منتشر مي شود.

چند دليل مهم براي اثبات اين موضوع:

1- عبور نور از لابه لاي شاخ و برگ درختان

2- تشكيل سايه

3- خورشيد گرفتگي

4- ماه گرفتگي

 

سايه چگونه تشكيل مي شود؟

اگر جسم كدري در مقابل منبع نوري قرار گيرد در پشت جسم محوطه ي تاريكي بوجود مي آيد كه به آن سايه مي گويند.

راههاي تشكيل سايه :

1- تشكيل سايه به وسيله چشمه ي نقطه اي نور: در اين حالت فقط سايه كامل ايجاد مي شود و مرز مشخصي بين تاريكي و روشنايي وجود دارد.

نكته: قطر سايه به فاصله ي چشمه ي نور تا جسم كدر و پرده بستگي دارد.

نكته: هر گاه چشمه ي نور به جسم كدر نزديك شود قطر سايه بزرگتر مي شود و هرگاه چشمه ي نور را از جسم كدر دور كنيم قطر سايه كوچك تر مي شود.

2- تشكيل سايه به وسيله چشمه ي گسترده نور: در اين حالت علاوه بر سايه كامل، نيم سايه نيز ديده مي شود.

 

خورشيد گرفتگي (كسوف):

هر گاه در چرخش ماه به دور زمين و هر دو به دور خورشيد، مركز آن سه (ماه،زمين،خورشيد) روي يك خط راست واقع شود به طوري كه ماه در وسط باشد، ماه جلوي نور خورشيد را مي گيرد و سايه آن روي زمين مي افتد در نتيجه كساني كه در سايه ي ماه قرار دارند خورشيد را تاريك مي بينند. در اين صورت مي گوييم، خورشيد گرفتگي رخ داده است.

 

ماه گرفتگي:

اگر زمين بين ماه و خورشيد قرار گيرد، زمين جلوي نور خورشيد را مي گيرد و سايه آن روي ماه مي افتد و آن را تاريك مي كند. در اين صورت مي گوييم ماه گرفتگي رخ داده است.

 

بازتاب نور :

برگشت نور از سطح يك جسم را بازتاب مي گويند.

انواع بازتاب نور:

1- بازتاب منظم: اين بازتابش در سطوح بسيار صاف صورت مي گيرد. در اين صورت پرتوهاي نور به طور موازي به سطح تابيده و به طور موازي در يك جهت بازتاب مي شوند. در اين نوع بازتاب همواره تصويري واضح و روشن ايجاد مي شود. مانند آينه

2- بازتاب نامنظم: هرگاه يك دسته پرتو موازي نور به سطح ناهمواري برخورد كند به صورت پرتوهاي غير موازي و در جهات متفاوت بازتاب مي شوند. دراين نوع بازتابش تصوير اشياء مبهم و نامشخص است.

اصل انعكاس:

در بازتاب نور از سطح يك جسم، همواره زاويه تابش و بازتاب برابرند.

نكته 1: پرتو تابش: پرتو نوري كه به سطح مي تابد.(I)

نكته2: پرتو بازتابش: پرتو بازگشته از سطح را مي گويند.(R)

نكته3: زاويه تابش: زاويه بين پرتو تابش و خط عمود را مي گويند.(i)

نكته4: زاويه بازتابش: زاويه بين پرتو بازتاب و خط عمود را گويند.(r)

نكته5: زاويه آلفا α : زاويه بين پرتو تابش و سطح آينه را گويند.

نكته6: زاويه بتا α : زوايه بين پرتو بازتاب و سطح آينه را گويند.

نكته7: زاويه تابش متمم زاويه α است.

نكته8: زاويه باز تابش متمم زاويه β است.

انواع دسته اشعه (پرتو) نوراني:

1- دسته پرتو موازي: اين پرتوها همانطور كه از اسمشان پيدا است با هم موازي هستند.

2- دسته پرتو همگرا: پرتوهايي هستند كه در آن شعاع هاي نور در جهت انتشار به هم نزديك مي شوند و در يك نقطه به هم مي رسند.

3- دسته پرتو واگرا: پرتوهايي كه در آن شعاع هاي نور در جهت انتشار از هم دور مي شوند.

پرتوهاي حقيقي:

پرتوهاي تابش و بازتابش كه به چشم مي رسند را پرتوهاي حقيقي مي گويند.

پرتوهاي مجازي:

امتداد پرتوهاي واگرايي كه از سطح آينه بازتاب مي شوند(در پشت آينه) پرتوهاي مجازي گفته مي شود.

تصوير حقيقي:

زماني تشكيل مي شود كه پرتوهاي تابش شده از يك نقطه شي پس از برخورد به آينه يا عدسي در نقطه اي ديگر به هم برسند. تصوير حقيقي بر روي پرده تشكيل مي شود.

تصوير مجازي:

تصويري كه پرتوهاي مجازي در پشت آينه به وجود مي آورند را مي گويند.تصوير مجازي بر روي پرده تشكيل نمي شود.

آينه:

قطعات شيشه اي كه پشت آنها نقره اندود يا جيوه اندود شده است و مي توانند نور را بازتاب دهند بازتاب از سطح آينه منظم است.

 

ويژگي هاي تصوير در آينه تخت

1- تصوير مجازي

2- تصوير مستقيم

3- تصوير برگردان(وارون جانبي)

4- طول تصوير با طول جسم برابر است.

5- فاصله تصوير تا آينه با فاصله ي جسم تا آينه برابر است.

 

كاربرد آينه ي تخت:

1- استفاده از تصوير مستقيم آن در خانه و وسايل نقليه

2- استفاده از آينه براي ارسال علايم مخابراتي به فاصله دور

3- استفاده از آينه ي تخت براي اندازه گيري سرعت نور و وسايل نور بازتابي (تلسكوپ بازتابي)

4- پريسكوپ: اين دستگاه از لوله اي تشكيل شده كه در دو طرف آن دو آينه ي تخت موازي نصب شده كه هر يك از اين آينه ها با محور آينه زوايه 45 درجه مي سازد. هر تصويري كه در يكي از اين آينه ها ديده مي شود در ديگري نيز مشاهده مي شود.

 

انتقال آينه ي تخت:

هرگاه جسمي در برابر آينه ي تختي قرار گيرد، تصوير مجازي آن در آينه ديده مي شود. چنانچه آينه به اندازه d جابه جا شود. تصوير به اندازه 2d نسبت به جسم جابه جا مي شود.

اگر آينه ثابت باشد و جسم به اندازه d نسبت به آينه جا به جا شود تصوير نسبت به جسم به اندازه d جا به جا مي شود.

 

سرعت انتقال تصوير:

سرعت انتقال تصوير در آينه ي تخت در حالتي كه آينه ثابت باشد و جسم با سرعت V در راستاي عمود بر سطح آينه حركت كند، نسبت به مكان اوليه اش برابر V است.

در حالي كه جسم ساكن باشد و آينه در راستاي عمود بر سطح آينه با سرعت V حركت كند، سرعت انتقال تصوير در آينه نسبت به مكان اوليه اش برابر 2V خواهد بود.

در حالي كه جسم و آينه هر يك با سرعت V به طرف هم حركت كنند، سرعت انتقال تصوير در آينه نسبت به مكان اوليه اش برابر 3Vخواهد بود.

 

تصوير در آينه هاي متقاطع:

هر گاه جسم روشني در فضاي بين دو آينه ي متقاطع قرار گيرد پرتوهايي از جسم به هر يك از دو آينه مي تابد و دو تصوير مجازي به وجود مي آورد. اگر پرتوها پس از باز تابش هاي متوالي به آينه برخورد كنند تصويرهاي ديگري نمايان مي شود. هر چه زاويه بين دوآينه α كوچكتر باشد تعداد اين تصويرها بيش تر است.

نكته: در حالتي كه دو آينه موازي باشند 0=α تعداد تصاوير بي نهايت زياد است.

 

آينه هاي كروي:

الف) آينه مقعر(كاو): اگر سطح داخلي آينه بازتاب كننده باشد، به آن آينه كاو مي گويند.

نكته 1: اگر يك دسته پرتو نور موازي به آينه كاو بتابد پرتوهاي بازتابيده در يك نقطه به نام كانون حقيقي به هم مي رسند.

كانون با حرف F نمايش داده مي شود.

به فاصله كانون تا آينه، فاصله كانوني مي گويند و با حرف f نمايش مي دهند.

نكته2: آينه هاي كاو مي توانند از يك جسم هم تصوير مجازي و هم تصوير حقيقي ايجاد كنند.

تشكيل تصوير حقيقي يا مجازي، بستگي به فاصله جسم از آينه هاي كاو دارد. هر چه جسم به آينه نزديك تر باشد، تصوير در فاصله اي دورتر ايجاد مي شود و هرچه جسم را از آينه دور كنيم تصوير به آينه نزديك تر مي شود.

ب) آينه ي كوژ: اگر سطح خارجي آينه بازتاب كننده باشد، آن را آينه ي كوژ مي گويند.

نكته1: هرگاه پرتوهاي نور موازي محور اصلي به آينه محدب بتابد، طوري باز مي تابد كه امتداد پرتوهاي بازتاب از يك نقطه روي محور اصلي مي گذرند. اين نقطه را كانون اصلي آينه ي محدب مي نامند. كانون آينه محدب مجازي است.

نكته 2: تصوير در آينه ي محدب همواره مجازي، كوچك تر از جسم و مستقيم خواهد بود.

شكست نور:

وقتي نور به جسمي مي تابد، مقداري از آن نور بازتاب مي شود، مقداري نيز از جسم عبور مي كند،

اما جسم هاي شفاف مانند هوا، آب، شيشه، طلق هاي پلاستيكي شفاف نور را به خوبي از خود عبور مي دهند.

نور در يك محيط معين در مسير مستقيم حركت مي كند.

اگر در مسير نور يك قطعه جسم شفاف عمود در مسير نور قرار گيرد، مسير نور در هنگام عبور از جسم هم چنان مستقيم خواهد بود.

اما اگر نور در مسير خود، با زوايه اي ديگر به يك جسم شفاف (مثلا شيشه) برخورد كند، هنگام ورود به شيشه مسير حركتش مقداري كج مي شود. به اين پديده شكست نور مي گويند.

نور در يك محيط معين، به صورت مستقيم و با سرعت ثابت حركت مي كند، هرگاه محيط تغيير كند، سرعت نور نيز تغيير كرده و نور منحرف مي شود و در مسير جديد به خط راست حركت مي كند.

تغيير مسير پرتو نور به هنگام عبور از يك محيط شفاف به محيط شفاف ديگر را شكست نور مي گويند.

زاويه تابش: زاويه اي بين پرتو تابش و خط عمود (i)

زاويه شكست: زاويه اي بين پرتو شكست و خط عمود (r)

رابطه ي زاويه تابش و زاويه ي شكست:

1- اگر پرتو تابش عمود بر سطح مشترك بين دو محيط باشد،(يعني زاويه آن با خط عمود برابر صفر باشد) در اين صورت نور بدون شكست وارد محيط دوم شده و منحرف نمي شود.

 

2- اگر پرتو تابش از محيط رقيق وارد محيط غليظ شود در اين حالت پرتو شكست به خط عمود نزديك مي شود يعني زاويه شكست از زاويه ي تابش كوچك تر مي شود.

3- اگر پرتو تابش از محيط غليظ وارد محيط رقيق شود، در اين حالت پرتو شكست از خط عمود دورتر مي شود و زاويه ي شكست از زاويه ي تابش بزرگ تر مي شود.

 

علت شكست نور:

علت شكست نور، متفاوت بودن سرعت نور در محيط هاي مختلف است. سرعت نور در خلا يا هوا در حدود است اما وقتيكه وارد آب مي شود، سرعت آن به حدود كيلومتر بر ثانيه مي رسد. سرعت نور در شيشه(كه غليظ تر از آب است) كم تر و در حدود است. اين تفاوت سرعت نور سبب مي شود كه راستاي پرتوهاي نور هنگام عبور از يك محيط به محيط ديگر، شكسته شود و پديده شكست نور اتفاق بيفتد.

 

عمق ظاهري، عمق واقعي:

هنگامي كه از هوا به جسمي در داخل آب نگاه كنيم آن جسم به سطح آب نزديكتر و وقتي از داخل آب به جسمي در هوا نگاه كنيم، دورتر به نظر مي رسد. وقتي نور به طور مايل از يك محيط شفاف وارد محيط شفاف ديگر مي شود، در مرز مشترك دو محيط، تغيير مي دهد(شكسته مي شود) همين عامل سبب بالاتر ديده شدن جسم نسبت به سطح واقعي گردد.

منشور:

قطعه اي مثلثي شكل است كه از يك ماده شفاف مثل شيشه يا پلاستيك هاي بي رنگ ساخته مي شود. وقتي پرتوهاي نور به يكي از ديواره هاي منشور برخورد مي كند و به آن وارد مي شود، در اثر پديده ي شكست مسيرش تغيير مي كند. اين پرتو هنگام خروج از ديواره ي ديگر منشور نيز، دچار تغيير مي شود.

 

آزمايش نيوتن:

هرگاه شعاع نور سفيدي بر يك وجه منشور شيشه اي كه قاعده ي آن به شكل مثلث است بتابانيم، نور سفيد تجزيه شده و پرتوهاي خروجي از منشور بر روي پرده طيف رنگيني از هفت رنگ قرمز، نارنجي، زرد، سبز، آبي، نيلي و بنفش را تشكيل مي دهد. علت اين پديده آن است كه ميزان شكست نورهاي رنگي مختلف، با هم يكسان نيست. هرگاه نور سفيد وارد منشور شود، تغيير مسير رنگ هاي تشكيل دهنده ي نور سفيد از قرمز تا بنفش بيش تر شده و به هنگام خروج از منشور رنگ هاي مختلف نور سفيد از يكديگر جدا مي شوند.

جداسازي رنگ هاي نور سفيد به وسيله ي منشور را پاشيدگي نور (پاشيده شدن) مي گويند. به مجموعه نورهاي رنگي كه از پاشيده شدن نور در منشور به وجود مي آيد طيف نور گفته مي شود.

 

عدسي ها:

اگر دو منشور را مطابق شكل هاي مقابل به هم بچسبانيم و سطح آن ها را به صورت خميده تراش دهيم، عدسي به وجود مي آيد.

عدسي ها مانند منشور مي تواند جهت پرتوهاي نور را تغيير دهد، همين امر سبب مي شود اجسام از پشت عدسي به صورتهاي مختلف ديده شوند.

 

انواع عدسي:

1- عدسي همگرا(محدب يا كوژ) ضخامت وسط اين عدسي بيش تر از ضخامت كناره هاي آن است.

اين نوع عدسي پرتوهاي نور موازي را شكسته و در يك نقطه متمركز مي كند يا به عبارت ديگر پرتوهاي نور را به يكديگر نزديك مي كند.

2- عدسي واگرا (مقعر يا كاو) ضخامت وسط اين عدسي كم تر از ضخامت كناره هاي آن است.

اين نوع عدسي پرتوهاي نور موازي را شكسته و آنها را واگرا مي نمايد به عبارت ديگر پرتوهاي نور را از يكديگر دور مي كند.

 

عدسي همگرا:

اين نقطه كانون عدسي(ذره بين)است. اگر فاصله ي بين عدسي تا صفحه ي كاغذ را اندازه بگيريد، اين فاصله را فاصله كانوني عدسي گويند.

هرگاه يك دسته پرتو نور موازي با محور اصلي به عدسي همگرا بتابد پس از عبور از عدسي شكسته شده و پرتوها در يك نقطه يكديگر را قطع مي كنند. اين نقطه كانون اصلي عدسي بوده و با F نمايش داده مي شود.

 

فاصله ي بين كانون و مركز نوري عدسي را فاصله ي كانوني عدسي مي گويند و با علامت (f) نمايش مي دهند.

نكته: عدسي هاي همگرا هم تصوير حقيقي و هم تصوير مجازي ايجاد مي كنند.

ويژگي هاي تصوير در عدسي همگرا بستگي به فاصله شي از عدسي و فاصله ي كانوني دارد.

 

عدسي واگرا:

هر گاه پرتوهايي موازي محور اصلي به عدسي واگرا بتابد پس از شكست و عبور از عدسي طوري از هم دور مي شوند كه امتداد آن ها از يك نقطه روي محور اصلي بگذرند. اين نقطه را كانون عدسي واگرا مي نامند.

نكته: عدسي ها واگرا همواره تصويري مجازي، مستقيم، كوچك تر از جسم و نزديك تر(در همان طرف شي) ايجاد مي كند.

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

ارگانیسم فیزیکی

1) ارگانیسم فیزیکی، فردی با ابزار ادراکی برای حس کردن دنیای اطراف خود است. مثلاً خلبانان باید بتوانند هنگام پرواز در هوا به اندازه کافی ببینند، بشنوند، احساس کنند و پاسخ دهند. فردی که ابزار ادارکی­اش واقعیت را تغییر می­دهد حق پرواز در زمان اولین معاینه پزشکی را ندارد.

نیاز پایه

2) نیاز پایه افراد حفظ و تقویت خود سازمان یافته است. خود ترکیب گذشته، حال و آینده افراد است هم فیزیکی هم روانی. اصلی ترین نیاز افراد حفظ و زنده نگه داشتن خود است. همه ادراکات از این نیاز تأثیر می­پذیرند.

3)همانطور که غذایی که افراد می­خورند و هوایی که تنفس می­کنند بخشی از خود فیزیکی است پس نگاهی که افراد می­بینند و صدایی که می­شنوند بخشی از خود روانی است.

از لحاظ روان شناسی، ما چیزی هستیم که درک می­کنیم. افراد موانع فیزیکی دارند که چیزهایی که به خود فیزیکی آسیب می­رساند را دور نگه می­دارند مثل چشمک زدن موقع جوشکاری یا دور شدن از آهن داغ. همین طور، افراد موانع ادراکی برای بستن نگاه، صدا و احساسات خطرناک برای روان شان دارند.

4) برای اینکه افراد یاد بگیرند به روش­هایی نیاز دارند تا درک بهتری در برابر مکانیسم­های دفاعی شان بدست آورند. چون نیاز اصلی انسان حفظ و تقویت خود است پس مربی باید بداند هر چیزی که از دانش آموز می­پرسد و دانش آموز آن را خطرناک می­داند پایدار مانده یا انکار شده است. برای تدریس و تعلیم مؤثرتر باید با این نیروی حیات کار کرد.

 

5) اهداف و ارزش­ها:

ادراکات به اهداف و ارزش­های خود بستگی دارند. هر تجربه و حسی که در سیستم عصب مرکزی افراد جا گرفته است با باورها و ساختارهای ارزش افراد رنگ می­شود. تماشاچیان بازی فوتبال بسته به تیمی که حمایت می­کنند خطا یا تخلف می­بینند. مربی باید نوع دقیق تعهد و چشم اندازهای فلسفی که دانش جویان دارند را بداند چون این دانش به پیش بینی نحوه تفسیر تجربیات و آموزشات دانش آموز کمک می­کند.

6) اهداف هم محصول ساختار ارزش خود هستند. افراد دنبال چیزهای با ارزش و گرانبها هستند. افراد دنبال چیزهای کم ارزش و بی اهمیت نمی­روند.

خود- برداشت ( اعتماد به نفس)

7) خود- برداشت تعیین کننده خوی در یادگیری است. خود- تصور دانشجو که با عبارت­هایی مثل نامطمئن و مطمئن توصیف شده است روی فرآیند ادراکی کلی اثر زیادی دارد. اگر تجربیات دانشجو از خود- تصور مطلوب حمایت کنند دانش آموز تجربیات بعدی را دریافت می­کند. ولی اگر دانشجو تجربیات منفی داشته باشد که ضد خود- برداشت باشند آموزش­های بعدی را رد می­کند.

8) خود- برداشت منفی با ایجاد موانع فیزیکی که دانشجو را از درک کردن باز می­دارند فرآیندهای درک و برداشت را مهار می­کند. آنها توانایی انجام درست چیزی که درک کرده­اند را هم مهار می­کنند. یعنی خود- برداشت به توانایی انجام درست یا انجام چیزهای نامطلوب اثر می­گذارد. دانشجویانی که خود را مثبت می­بینند کمتر گارد می­گیرند و آماده دریافت تجربیات و آموزش­های جدید هستند.

9) زمان و فرصت: درک کردن زمان و فرصت می­خواهد. یادگیری بعضی چیزها به سایر ادراکات قبل از یادگیری­ها و به موجود بودن زمان برای درک کردن و ربط دادن چیزهای جدید به ادراکات قبلی بستگی دارد. پس توالی و زمان ضروری هستند.

10) دانشجو بدون اینکه تجربه قبلی داشته باشد دفعه اول می­تواند هواپیما را متوقف کند. توقف را نمی­توان یاد گرفت مگر اینکه در پرواز نرمال تجربیاتی بدست آمده باشد. حتی با این تجربه برای ربط دادن احساسات و تجربیات جدید همراه با توقف به خاطر درک توقف به زمان و تمرین نیاز است. کلاً، طولانی شدن تجربه و افزایش دفعات آن از روشن ترین روش­های تسریع یادگیری هستند. هرچند این روش همیشه مؤثر نیست. فاکتورهای زیادی علاوه بر طول و دفعات دوره­های آموزش به سرعت یادگیری اثر می­گذارند. اثر بخشی برنامه­های یادگیری درست برنامه ریزی شده به فاکتور زمان و فرصت بستگی دارد.

11) عنصر تهدید( خطر)

عنصر تهدید به یادگیری مؤثر کمک نمی­کند. در حقیقت ترس با محدود کردن میزان درک روی درک اثر منفی می­گذارد. دانشجویانی که با خطر مواجه می­شوند. توجه خود را به چیز یا شرایط تهدید آمیز معطوف می­کنند. مثلاً وقتی کسی بترسد و همه قوه درک روی چیز تهدید آمیز متمرکز شود میزان دید کوچک می­شود.

12) آموزش پرواز نمونه­های خیلی شفافی از این موضوع به ما می­دهد. در طی تمرین اول چرخش­های شیب دار، دانشجوی خلبانی به التیمتر توجه می­کند و کاملاً از رفرنس­های بینانی خارج حواس پرت می­شود. هر کاری که مربی انجام دهد و دانشجو آن را تهدید آمیز بداند دانشجو نمی­تواند تجربه­ای که مربی می­خواهد به وجود آورد را بپذیرد. این کار روی همه قوای فیزیکی، هیجانی و روانی دانش آموز اثر منفی می­گذارد.

13) یادگیر فرآیند روانی است نه لزوماً منطقی. ترساندن دانشجو با تهدید گزارشات ناراضی کننده یا تلافی منطقی به نظر می­رسد ولی از لحاظ روان شناسی مؤثر نیست. مربی کارآمد می­تواند آموزش را با نیازهای روانی دانشجو متناسب کند. اگر موقعیتی دشوار به نظر برسد دانشجو احساس می­کند نمی­تواند همه فاکتورها را هندل کند و خطر پیش می­آید. تا زمانی که دانشجو احساس نکند می­تواند از پش موقعیت برآید هر تجربه جدیدی را مشکل می­داند.

14) مربی خوب می­داند رفتار از روش درک دانشجو اثر مستقیم می­پذیرد و درک از همه این فاکتورها تأثیر می­پذیرد. پس، مربی باید با اجتناب از کارهایی که حصول اهداف یادگیری را مهار می­کنند فرآیند یادگیری را تسهیل کند. تدریس وقتی مؤثر است که فاکتورهای اثر گذار روی درک شناخته و به حساب آیند.

15) نگرش( بینش، بصیرت)

نگرش شامل گروهی از ادراکات در یک کل معنی دار است. تولید نگرش یکی از مسئولیت­های خطیر مربی است. برای اینکه نگرش اتفاق افتد دانشجو باید مدام تجربیات جدید را بپذیرد و به دانشجو کمک شود روش ارتباط هر تکه کار با سایر نکه­های کاری که باید بگیرد را بفهمد.

16) مثلاً در طی پرواز مستقیم و صاف در هواپیما با ملخFiexed – Pitch وقتی ساسات باز شودRPM افزایش می­یابد و وقتی ساسات بسته شود RPM کاهش می­یابد. از طرف دیگر،RPM با تغییر دامنه تکان هواپیما بدون تغییر تعیین قدرت هم تغییر می­کند. این گروه بندی ذهنی ادراکات همراه نگرش نام دارد.

17) یادگیری واقعی مستلزم شناخت اثر گذاری این فاکتورها روی بقیه فاکتورها و در عین حال شناخت نحوه اثر گذاری تغییر هریک از آنها روی بقیه است.

این ارتباط و گروه بندی ذهنی ادراکات همراه نگرش نام دارد.

18) نگرش همیشه اتفاق می­افتد چه آموزش داده شده باشد چه داده نشده باشد. به این خاطر، افراد می­توانند با آزمون و خطا متخصص برق شوند یا با خواندن قانون وکیل شوند. هر چند آموزش با تدریس ارتباط ادراکات، فرآیندهای یادگیری را تسریع می­کند و به تولید نگرش دانشجو کمک می­کند.

19) هرچه تعداد درک­ها افزایش یابد و دانشجو آنها را در بلوک­های یادگیری جمع کند نگرش سریعتر به وجود می­آید. در نتیجه یادگیری معنی دار تر و دائمی تر می­شود. وقتی نقاط مهار بیشتری برای وصل کردن نگرش­ها به هم وجود داشته باشد. فراموشی اتفاق نمی­افتد. مسئولیت مهم مربی سامان دهی نمایش­ها و توضیحات و تمرین مستقیم است. تا دانشجو فرصت­های بهتری برای شناخت ارتباط درونی انواع تجربیاتی که درک کرده است بدست آورد.

با فهمیدن روابطی که اتفاق می­افتند محیط امن و بدون خطری برای یادگیری مهیا می­شود و به دانشجویان کمک می­کند خود- برداشت مطلوبی بدست آورند و آن را حفظ کنند که کلید توسعه نگرش است.

انگیزه

20) انگیزه فاکتور غالبی است که پیشرفت دانشجو و توانایی یادگیری او را هدایت می­کند. انگیزه یا مثبت یا منفی است یا ملموس یا ناملموس است یا راحت شناسایی می­شود یا مشکل شناسایی می­شود یا می­تواند آشکار باشد.

 

21) انگیزه منفی ترس به وجود می­آورد و دانشجو آن را تهدید و خطر به حساب می­آورد در حالی که انگیزه منفی در بعضی موقعیت­ها مفید است ولی در یادگیری مؤثر به اندازه انگیزه مثبت کارآمد نیست.

22) انگیزه مثبت با وعده و وعید یا دریافت پاداش به وجود نمی­آید. این پاداش­ها شخصی یا اجتماعی هستند. آنها شامل پاداش مالی رضایت از خود- برداشت یا شهرت عمومی هستند. انگیزه­ای که مربی می­تواند از آن بهره ببرد شامل میل به منفعت شخصی، میل به راحتی واقعیت شخصی، میل به تایید شدن در گروه، و دستیابی به خود- تصویر مطلوب است.

23) میل به منفعت شخصی چه کسب مال یا مقام فاکتور انگیزشی اصلی برای همه کارهایی است که انسان انجام می­دهد. همه افراد با میل به منفعت شخصی انگیزه پیدا می­کنند گودال بکنند یا یک هواپیمای سوپر سونیک طراحی کنند.

24) دانشجویان هم شبیه کارمندان عادی برای کارهایی که انجام می­دهند به دنبال سود( منقول) ملموس هستند. برای اینکه انگیز مؤثر باشد دانشجویان باید معتقد باشند تلاش شان پاداش دارد. این پاداش­ها باید در طی آموزش برای دانشجو قابل مشاهده باشند چه پاداش مالی چه اعتماد به نفس یا شهرت.

25) درس­ها معمولاً اهدافی دارند که ابتدا آشکار نیستند. هرچند این درس­ها در طی آموزش­های بعدی منفعت دارند ولی دانشجو این حقیقت را درک نمی­کند.

مربی باید دانشجو را از اپلیدکشن­هایی که بلافاصله معلوم نیستند آگاه کند.

همین طور باید از اختصاص زمان و تلاش زیاد برای تمرین روی عملیات­هایی که در عملکرد مؤثر سهم مستقیم ندارند اجتناب شود. میل به راحتی و امنیت شخصی شکلی از انگیزه است که مربیان معمولاً آن را فراموش می­کنند. همه دانشجویان خواستار امنیت، شرایط خوشایند و محیط امن هستند. اگر آنها بفهمند چیزی که دارند یاد می­گیرند این اهداف را برآورده می­کند توجه شان راحت تر جلب و حفظ می­شود. موقعیت­های یادگیری نا امن و ناخوشایند مانع یادگیری می­شوند.

26) همه می­خواهند از درد و آسیب دوری کنند. دانشجویان معمولاً مشتاق هستند کارهایی که آنها را از آسیب و خطرات جانی در امان می­دارند را یاد بگیرند. مخصوصاً وقتی دانشجو بداند توانایی تصمیم گیری به مقوع یا درست عمل کردن در واقع اورژانس براساس اصول درست است.

27) ویژگی­های جذاب کاری که باید یاد گرفته شود هم فاکتور انگیزشی قوی­ای است. دانشجویان مشتاق یادگیری مهارت­هایی هستند که به نفع شان باشند. اگر آنها بفهمند یک کار در آماده شدن برای کارهای آینده مفید است آن کار را بهتر دنبال می­کنند و یاد می­گیرند.

28) نیروی انگیزه بخش دیگر، تأیید شدن و پذیرفته شدن در گروه است. همه می­خواهند از طرف همسالان و بالادست­های خود تأیید شوند. با ایجاد این میل طبیعی انگیزه تحریک و حفظ می­شود. بیشتر دانشجویان از احساس تعلق داشتن به گروه لذت می­برند و مایلند کارهایی انجام دهند که پرستیژشان ( موقعیت شان) را بین بقیه دانشجویان بالا ببرند.

29) همه می­خواهند خود- تصویر مطلوبی داشته باشند. در بعضی موارد این خود- تصویر در احساس امنیت یا وابستگی غرق می­شود. خوشبختانه بیشتر مردم که کاری انجام می­دهند معتقدند تحت شرایط درست و خوش شانسی موفقیت بدست می­آید. این باور نیروی انگیزشی قوی­ای برای دانشجویان است.

30) مربی با معرفی ارداکاتی که براساس اطلاعات قبلاً یادگرفته شده هستند می­تواند این انگیزه را پرورش دهد. هر بلوک اضافی یادگیری نگرشی به وجود می­آورد که در یادگیری نهایی اهداف سهیم است. این کار باعث افزایش اعتماد به نفس دانشجو در برنامه کلی یادگیری می­شود و در عین حال به دانشجو کمک می­کند خود- تصویر مطلوبی بدست آورد. با پیشرفت این تأیید و افزایش اعتماد به نفس پیشرفت سریع خواهد بود و انگیزه تقویت می­شود.

31) انگیزه مثبت برای یادگیری واقعی ضروری است. باید از انگیزه منفی به شکل سرزنش یا تهدید در همه دانشجویان اجتناب شود. افت یادگیری معمولاً به خاطر کاهش انگیزه است. انگیزه در سطوح خیلی بالا نمی­ماند. بلکه شرایط بیرونی مثل آشفتگی­های فیزیکی یا روانی یا آموزش ناکافی روی آن اثر دارند. مربی باید تلاش کند تا انگیزه دانشجو را در بالاترین سطح ممکن نگه دارد. به علاوه، مربی باید هشمدار باشد و هرگونه افت انگیزه را بفهمد.

32) سطوح یادگیری:

سطوح یادگیری به چند روش دسته بندی می­شوند. آموزش مربی خلبانی 4 سطح اصلی دارد. پایین ترین سطح توانایی تکرار چیزی که دانشجو یادگرفته است بدون شناخت یا بدون به کار بردن چیزی که یادگرفته است. به این سطح یادگیری حافظه گفته می­شود. سطوح بالاتر یادگیری شناخت چیزی که یادگرفته شده است. بدست آوردن مهارت کاربرد چیزی که یادگرفته شده است و ارتباط چیزی که یادگرفته شده است با چیزهایی که قبلاً یادگرفته شده است یا بعداً یاد گرفته خواهد شد هستند(شکل3-1).

33) مثلاً مربی پرواز روش ورود به سطح، چرخش چپ را به دانشجوی ابتدایی می­دهد. این روش شامل چند مرحله است:

1) مشاهده منطقه

2) کمی افزایش قدرت برای حفظ سرعت هوا

3) کاربرد فشار کنترل شهپر به چپ

4) فشار چرخانه کافی در جهت چرخش برای اجتناب از سرخوری

5) افزایش فشار پشت برای حفظ ارتفاع.

دانشجویی که بتواند کلامی این آموزش را تکرار کند ذهنی این روش را یادگرفته است. اگر فرصت چرخش در هواپیما وجود نداشته باشد یا اگر دانشجو از عملکرد کنترل­های هواپیما شناخت نداشته باشد. این روش خیلی مفید نیست.

34) دانشجویان با آموزش درست اثر و کاربرد کنترل­های پرواز و کسب تجربه در کنترل هواپیما در طی پرواز صاف و سطح می­توانند ادراکات جدید و قدیمی را در نگرش نحوه چرخش ترکیب کنند. دانشجو در این زمان روش چرخش هواپیما در پرواز را یادگرفته است. این شناخت برای یادگیری مؤثر لازم است ولی لزوماً به دانشجو کمک نمی­کند تا در اولین بار چرخش درستی داشته باشد.

35) وقتی دانشجو روش ورود به چرخش را یاد می­گیرد که چرخش را نشان داده باشد و ورود به چرخش را تمرین کرده باشد تا اینکه به انسجام برسد و دانشجو مهارت کاربرد چیزهایی که آموخته است را بدست آورده باشد. این سطح مهم یادگیری است و مربی در این سطح می­خواهد آموزش را قطع کند. قطع آموزش ورود به چرخش در این لحظه و توجه به سایر اجزای عملکرد خلبانی در آموزش بعدی ویژگی آموزش مرحله به مرحله است که معمولاً مؤثر نیست. چون دانشجویان نمی­توانند چیزهایی که یاد گرفته­اند را در برنامه­های آموزشی بعدی به کار ببرند و از مفهوم بلوک سازنده آموزش تخطی می­شود. مفهوم بلوک سازنده را بعداً مفصلاً توضیح می­دهیم.

36) سطح ارتباط یادگیری که هدف آموزش خلبانی است سطحی است که دانشجو می­تواند جزء یادگرفته را با سایر تکه­ها یا بلوک­های یادگیری همراه کند. سایر تکه­ها می­توانند آیتم یا مهارت­های قبلاً یاد گرفته یا کارهای یادگیری جدید که باید در آینده انجام دهند باشند. مثلاً دانشجویانی که به این سطح یادگیری در ورود به چرخش می­رسند توانایی ربط دادن اجزای ورود به چرخش به عملکرد چلچراغ و la2yeights را یاد گرفته­اند.

شکل 3-1 یادگیری پیشرونده است و در4 سطح اصلی اتفاق می­افتد.

1) حافظه: توانایی تکرار چیزی که یادگرفته شده است ولی فهمیده نشده است.

2) شناخت: درک یا شناخت ماهیت یا معنی چیزی

3) کاربرد: به کار بردن چیزی که یاد گرفته و فهمیده شده است.

4) ارتباط: همراه کردن چیزی که یاد گرفته و فهمیده و به کاربرده شده است با یادگیری­های قبلی و بعدی.

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

پزشکی

 

تاريخچه پزشكي:

در روزگاران کهن این دانش بر مردم ناشناخته بود، و بیماری‌ها را برآمده از عوامل فراطبیعی می‌دانستند، و برای درمان آنها به سحر و جادو دست می‌یازیدند. یونانیان در پیشرفت این دانش نقش به‌سزایی داشتند. دانشمندانی از جمله بقراط، ارسطو و جالینوس از مروّجان اصلی این علم در یونان باستان بودند.

همگام با پیشرفت سایر علوم، روش علمی بنیانهای علم پزشکی را دگرگون نمود. پلایش مداوم دانسته‌ها و اطلاعات به همراه اکتشافات متعدد در رشته‌های علوم پایه پزشکی به علم نوین پزشکی منجر گردیده‌است.این علم اگرچه پایه‌های خود را از دانسته‌های گذشته گرفته‌است و هنوز نیز از علوم سنتی به عنوان منبع استفاده می‌کند ولی روش آن مبتنی بر استانداردهای سخت علمی است.

در حال حاضر به دلیل گسترده شدن بسیار زیاد علاوه بر پزشکی عمومی، علم پزشکی به رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی فراوان تقسیم گردیده‌است و همچنین ارتباط نزدیک و تنگاتنگی با رشته‌هایی مانند داروسازی، علوم آزمایشگاهی، پیراپزشکی دارد.

 

هدف:

هدف تربيت پزشك عمومي با خصوصيات زير است:

1) در راه آشنايي بيشتر با مكتب و تزكيه و تعالي روح كوشا باشد. كمك به تامين بهداشت و درمان دردهاي مردم را وسيله‌اي براي رضاي خدا و تقرب به او بداند.

2) با فرهنگ اسلامي و نظام جمهوري اسلامي آشنا باشد و خود را ملزم به رعايت قوانين و مقررات حاكم به جامعه اسلامي بداند.

3) از شناخت مسائل عمده بهداشت و درمان و نظام ارائه خدمات بهداشتي و درماني كشور به قدر كافي برخوردار و از مسئوليت‌ها و وظايف خود در اين نظام آگاه باشد.

4) قابليت علمي و عملي كافي در تشخيص بيماري‌ها و ارجاع بيماران به سطوح بالاتر بهداشتي و درماني كشور و شركت در برنامه‌هاي پيشگيري و بهداشت عمومي را دار باشد.

5) قادر به استفاده از آخرين منابع علمي و بهره‌گيري از اطلاعات جديد كار خود باشد.

دوره آموزش دكتراي حرفه‌اي پزشكي شامل مراحل زير است:

علوم پايه: طول اين دوره 2 سال است كه در پايان اين دوره دانشجو در آزموني شامل كليه دروس اين دوره شركت مي‌كند و در صورت موفقيت به دوره بعدي راه مي‌يابد. هر دانشجو حداكثر دوبار مي‌تواند در اين آزمون شركت كند.

فيزيوپاتولوژي : طول اين دوره 6 ماه است و طي آن دانشجو ضمن آگاهي از مباني فيزيولوژيك ، با مكانيزم بيماريها و عوامل موثر در آنها به طريق تحليل گرانه آشنا مي‌شود و نشانه‌هاي بيماريها و تشخيص و درمان آنها را ياد مي‌گيرد.

كارآموزي باليني : طول اين دوره 20 ماه است و هدف شناخت آثار و علائم بيماريها از ديدگاه باليني و آزمايشگاهي به دست آوردن توانايي‌هاي لازم در به كاربردن انديشه ، استدلال و نتيجه‌گيري سريع، به منظور برخورد منطقي و صحيح با بيمار و طراحي عمليات پيشگيري درماني است.

كارورزي باليني: طول دوره 18 ماه است و هدف پرورش مهارتها، تقويت قدرت تصميم‌گيري ، افزايش اتكاء به نفس و تكميل پرورش انديشه از طريق رويارويي مستقيم كارورز با مسائل بهداشتي ، درماني و تقبل مسووليت مستقيم امور بهداشتي، درماني به عهده همه است.

كارورزي: دانشجويان قبل از شروع مرحله كارورزي ، در كنكور كارورزي كه شامل كلياتي از دروس پايه و اصلي و عمومي فيزيولوژي علوم باليني است و به طور سراسري برگزار مي‌شود شركت مي‌كنند چون گذراندن موفقيت‌آميز اين آزمون براي راه‌يابي به دوره كارورزي ضروري است. فارغ‌التحصيلان ملزم به خدمت در مناطق محروم كشور هستند.

تواناييهاي فارغ‌التحصيلان

فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌توانند بعد از پايان تحصيلات، مسووليتهاي متفاوتي را عهده‌دار شوند، از آن جمله مي‌توان به موارد زير اشاره نمود:

تشخيص – درمان و پيگيري بيماران در مطبهاي شخصي، درمانگاهها و بيمارستانها.

مديريت و سرپرستي مراكز ارائه خدمات بهداشتي و درماني.

مشاركت در امر تحصيلي و پژوهشي در ارتباط با بيماريهاي مختلف.

دوره پزشكي شامل 4 مرحله مي‌باشد : علوم پايه ، فيزيوپاتولوژي (نشانه‌شناسي) ، كارآموزي و كارورزي

مرحله علوم پايه درواقع عامل ارتباطي‌اي بين درسهاي دبيرستان و پايه با درسهاي تخصصي پزشكي است، بدين ترتيب كه شامل آن قسمت از درسهاي پايه است كه به بدن انسان مربوط مي‌شود؛ براي مثال، بيوشيمي قسمتي از علم شيمي است كه در مورد شيمي بدن موجود زنده (در اين‌جا انسان)‌ صحبت مي‌كند و همين‌طور ساير درسهاي اين مرحله كه در بخش درسها شرح داده مي‌شوند.

مرحله شناخت نشانه و علايم بيماري و چگونگي پيدايش علايم بيماري، در ارتباط با عامل بيماري‌زا و چگونگي پيدا كردن آن در معاينه‌ها و آموزش نظري دستگاههاي تشخيص ، بدون توجه به درمان است. در اين دوره ، دانشجو مفهوم بيماري و علايم آن و نحوه تشخيص آن را به صورت نظري مطالعه نموده،‌ چگونگي آن را با توجه به درسهاي علوم پايه فرا مي‌گيرد.

مرحله بعدي شامل دوره كارآموزي (استاژري) است كه دانشجو در اين مرحله ، به بيمارستان و بالين بيماران مي‌رود و در كنار درسهاي نظري، روشهاي تشخيص و درماني را در بالين بيمار مي‌آموزد. در اين قسمت، استادان در مورد هر بيمار، توضيحات لازم را به دانشجويان ارائه مي‌دهند و دانشجو نيز زيرنظر استاد، فرآيندهاي معاينه باليني و فنون تشخيص را به كار مي‌برد و شيوه درمان و تجويز دارو را نيز در هر مورد مي‌آموزد. در اين مرحله درسهاي نظري نيز ارائه مي‌شود كه مكمل كار باليني در بخش خواهد بود.

مرحله بعد دوره كارورزي (انترني) است ، دانشجو پس از فراگيري راههاي تشخيص و درمان به صورت مستقل و با نظارت كلي روزانه استادان ، اقدام به بيماريابي، تشخيص و درمان نموده، مواد آموخته شده در مرحله كارآموزي (استاژري) را در عمل به كار مي‌برد و تجربه مي‌اندوزد.

در كل دوره پزشكي عمومي دو امتحان اصلي (حياتي) وجود دارد كه شامل امتحان جامع علوم پايه و ديگري امتحان جامع پرانترني مي‌باشد. قبولي در اين دو امتحان، لازمه ورود به مرحله بعدي است.

 

آينده شغلي ، بازار كار ، درآمد:

رشته پزشکی با همه سختی هایی که یک دانشجو در راه آن متحمل می شود متأسفانه در بازار کار خود دچار مشکلات فراوانی شده که بعضی مطالب نگران کننده آن در حد حرفهای معمولی مردم کوچه بازار درآمده ولی واقعیت هر رشته - جدای از مدیریت توانمندی که جهت جذب فارغ التحصیلان دانشگاه ها لازم است- این است که دانشجوی باانگیزه و دارای پشتکار، کار شایسته خود را می یابد.

بازار کار رشته پزشکی از منزل شخصی پزشکان شروع و تا بیمارستانها، کلینیک ها، درمانگاه ها، اورژانس ها و کلیه مراکز درمانی در بخش های دولتی و خصوصی، ورزشگاه ها و غیره گسترش می یابد و در صورت بضاعت و توانائی مالی امکان تأسیس مطب را نیز می توان یکی از بخش هایی دانست که پزشک اشتغال خود را فراهم می کند.

عمده‌ترين موقعيتهاي شغلي كه بيشتر پزشكان مي‌توانند جذب آنها شوند، عبارتنداز:

مطبهاي شخصي كه بر حسب تمايل پزشك و نياز منطقه در شهرها و روستاها داير مي‌گردد و پزشكان ويزيت مراجعان را در مطبها انجام مي‌دهند.

بيمارستانها و درمانگاههاي خصوصي و دولتي كه در آنها پزشكان به تشخيص و درمان بيماريهاي مراجعان خود مي‌پردازند.

مراكز بهداشتي درماني شهري يا روستايي كه اغلب مديريت و سرپرستي اين مراكز به عهده پزشكان عمومي مي‌باشد و همچنين اين مراكز از پزشكان عمومي براي تشخيص، درمان و پيگيري بيماريها نيز استفاده مي‌نمايند.

 

توانايي‌هاي مورد نياز و قابل توصيه :

سلامت تن و روان برابر ضوابط مربوط به تشخيص كميسيون پزشكي متعهد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي براي داوطلبان رشته پزشكي امري ضروري است.

علاوه بر آن داوطلبان ورود به رشته پزشكي بايد از دانش و علاقه بالايي در زمينه درسهاي زيست‌شناسي و علوم پايه نيز برخوردار بوده، دقت كافي و حوصله زياد در زمينه فراگيري جزئيايت مربوط به بيماري‌هاي مختلف را داشته باشند.

 

وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر :

ادامه تحصيل دانشجويان رشته پزشكي بعد از اتمام دوره پزشكي عمومي در دو مرحله امكان‌پذير است:

الف ) ادامه تحصيل در رشته‌هاي تخصصي باليني كه داوطلب بعد از قبولي در امتحان پذيرش دستياري سراسري كشور مي‌تواند در رشته‌هاي تخصصي كه در حال حاضر در داخل كشور ارائه مي‌شوند ادامه تحصيل دهد.

رشته‌هاي تخصصي باليني در حال حاضر شامل 23 رشته مي‌باشد كه عبارتند از : جراحي عمومي ،‌ جراحي مغز و اعصاب، جراحي استخوان و مفاصل (ارتوپدي) ، جراحي كليه و مجاري ادراري تناسلي (ارولوژي) ، بيماريهاي اعصاب، بيماريهاي داخلي ، بيماريهاي عفوني و گرمسيري ، بيماريهاي قلب و عروق ، بيماريهاي كودكان، بي‌هوش ، پزشكي اجتماعي، پزشكي هسته‌اي ، آسيب‌شناسي (پاتولوژي) ، پوست ، پزشكي فيزيكي و توان‌بخشي، چشم‌پزشكي ، پرتودرماني (راديوتراپي) ، پرتوشناسي تشخيصي (راديولوژي) ، زنان و زايمان ، روان‌پزشكي، گوش و حلق و بيني ، پزشكي قانوني و طب كار مي‌باشد.

ب) ادامه تحصيل در رشته‌هاي علوم پايه ، فارغ‌التحصيلان رشته پزشكي مي‌توانند در تخصصهاي علوم پايه پزشكي نظير فيزيولوژي ، ايمونولوژي، ژنتيك، ويروس‌شناسي پزشكي، ميكروب‌شناسي پزشكي ، انگل‌شناسي پزشكي، بيوشيمي ، آمار حياتي و تغذيه نيز شركت نمايند.

 

دوره علوم پايه

مرحله علوم پايه، اولين مرحله آموزش پزشكي بوده، مدت اين مرحله دو سال است. در اين مرحله ، دانشجويان بخش اول درسهاي عمومي و درسهاي پايه و اصلي را مي‌گذرانند. هدف از اين مرحله، آموزش ساختمان بدن انسان و اعمال فيزيولوژيك و نقش آن در سلامت انسان و همچنين شناخت عوامل بيولوژيك بيماري‌زا و شيوه‌هاي دفاعي بدن در برابر آنها و اصول آسيبهاي بدن انسان و آشنا ساختن دانشجو با اصول مسائل بهداشتي است. دانشجويان بايد در هر نيمسال تحصيلي 20 واحد درسي ارائه شده از طرف دانشكده را به طور اجباري بگذرانند. حداكثر زمان مجاز براي گذراندن اين مرحله 3 سال است.

در ذيل به شرح برخي از اين درسها مي‌پردازيم :

بيوشيمي: مربوط به بدن موجودات زنده و انسان است. در اين درس، با شيمي آلي مولكولها و اتمها و واكنشهاي آنها در بدن آشنا مي‌شويم.

آناتومي: در آناتومي، دانشجو با كليه ساختهاي بدن شامل انواع ماهيچه‌ها ، استخوانها، اعصاب و احشا و با محل آنها و اعضاي مجاور آنها به طور دقيق و در حالت طبيعي بدن، آشنا مي‌شود، به طوري كه بتواند اجزاي هر ناحيه را به صورت سه بعدي شناسايي كند.

فيزيولوژي : در اين درس چگونگي عملكرد اندامها و بافتها مورد مطالعه قرار مي‌گيرد؛ به اين ترتيب كه دانشجو بعد از آشنايي با آناتومي و بافت‌شناسي اندامها با شيوه عمل آنها در شرايط مختلف و در وضعيتهاي ويژه آشنا مي‌شود.

ايمونولوژي: اين درس به بررسي سازمان دفاعي بدن ، سلولهاي دفاعي و واكنشهاي موثر در اين شبكه مي‌پردازد.

انگل‌شناسي: اين درس به انگلهاي موثر در ايجاد بيماريهاي انساني اعم از حشرات ، كرمها ، قارچهار و غيره مي‌پردازد. در اين درس‌، اين انگلها به طور دقيق شناسايي شده، در درس عملي نيز مورد بررسي قرار خواهد گرفت و به اين وسيله چشم دانشجو با انواع انگلها آشنا مي‌گردد.

پاتولوژي عمومي : در اين درس انواع آسيبهاي بافتي و تغييرهاي بافتهاي بدن در هنگام بروز يك ناهنجاري ، تحريك و يا آزار مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

 

دوره فيزيوپاتولوژي (نشانه شناسي)

مدت مرحله دوم شش ماه است. در اين مرحله دانشجو پس از اين كه با آموختن درسهاي فيزيولوژي به چگونگي عملكرد طبيعي سازمان بدن پي‌ برد و در درس پاتولوژي وضعيت واكنشهاي بدن در بيماري و تغييرهاي بافتها را در هنگام ورود عوامل مضر به خوبي فراگرفت، به مرحله‌اي مي‌رسد كه اكنون بايد بتواند با تلفيق اين دو ، واكنشهاي بدن را در هنگام يك بيماري از زمان شروع تا انتهاي آن دنبال كرده، سلسله توالي نشانه‌هاي آشكار و ماهيت يكايك آنها را شناسايي كند.

در اين قسمت دانشجو در مقطعهايي كه با عنوان كورس (دوره)‌از آن ياد مي‌شود، يك سرفصل از بيماريهاي داخلي مثل بيماريهاي خون را به طور مشروح مطالعه مي‌كند و در هر قسمت، عوامل شروع كننده، شيوه عمل، واكنش بدن ، سير بيماري و نشانه‌هاي اختصاصي مربوط را بررسي مي‌نمايد. اين مطالعه صرفا شامل نشانه‌شناسي بيماريهاست و شامل مباحث درمان و تشخيص در بالين بيمار و معاينه‌هاي فيزيكي نمي‌شود. در اين دوره دانشجو، فارماكولوژي را به صورت مروري كلي بر دسته‌هاي دارويي و چگونگي اثر داروها، مي‌گذراند. اين آشنايي با فارماكولوژي به صورت كلي بوده، دسته‌هاي اختصاصي داروها و راههاي تجويز آنها رد هر بيماري ، در فارماكولوژي اختصاصي به طور مشروح مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.

 

دوره كارآموزي (استاژري)

دوره سوم كه از آن به عنوان دوره كارآموزي ياد مي‌شود، شامل دو مجموعه درسهاي نظري و كار عملي است. اساس تدريس درسهاي نظري مانند ساير درسهاي علوم پايه و فيزيوپاتولوژي است ولي در برنامه عملي، دانشجو در بالين بيمار با مجموعه‌اي از دانسته‌هاي نظري خود با نشانه‌هاي بيماري به صورت مستقيم مواجه مي‌شود و با صحبت با بيمار و به دست آوردن تاريخچه بيماري، نوع آن را تشخيص داده، اقدامهاي درماني لازم را فراخواهد گرفت. برنامه كار در دوره كارآموزي به طور خلاصه شامل كنفرانسهاي صبحگاهي در مورد بيماران بستري در بخش، صحبت در بالين توسط استاد مربوط و يادگيري معاينه‌ها و گرفتن شرح حال، انجام كارهاي تشخيصي و تا حدودي نسخه‌نويسي است. عموما درسهاي نظري بعد از ظهرها تدريس مي‌شود و صبحها به كار در بيمارستان و برنامه‌هاي آن اختصاص دارد. زمان گذراندن كارآموزي باليني به طور مطلوب 20 ماه و حداكثر 27 ماه است كه طي آن ، دوره‌هاي داخلي ، جراحي ،‌ كودكان ، زنان و زايمان ، چشم ، گوش و حلق و بيني ، روان‌پزشكي ، راديولوژي و پوست و واحدهاي باقي مانده درسهاي عمومي گذرانده مي‌شود. محل گذراندن كارآموزيها بيمارستانهاي آموزشي است.

 

دوره كارورزي (انترني)

دوره انترني يا كارورزي در واقع نقطه عطف آموزش باليني دانشجويان رشته پزشكي است. كارورز پس از آموختن علوم پزشكي و گذراندن يك دوره كارآموزي باليني در تمام بخشهاي بيمارستاني، اينك بدان حد از اطلاعات پزشكي و قضاوت باليني رسيده است كه به طور مستقل در مواجهه با بيماران قرار بگيرد و با به كار بستن عملي تمام آموخته‌ها ، به طور مستقيم با بيماران در تماس باشد و با انجام معاينه‌هاي باليني و دستور آزمايشهاي پاراكلينيك، به تشخ يص رسيده، به درمان بيمار بپردازد. اين فعاليتها همگي زير نظر استادان و دستياران مربوط صورت مي‌گيرد.

 

تواناييهاي فارغ‌التحصيلان دوره دكتراي تخصصي پزشكي و فرصتهاي شغلي آنان

اين فارغ‌التحصيلان مي‌توانند در بيمارستانهاي آموزشي يا غيرآموزشي كشور استخدام و كار درمان بيماران و آموزش دانشجويان رشته پزشكي و پيراپزشكي مشغول شوند. همچنين مي‌توانند به كار درمان بيماران در درمانگاههاي تخصصي يا مطبهاي خصوصي مبادرت ورزند.

رياست بيمارستانهاي دولتي يا خصوصي معمولا به عهده پزشكان متخصص است. همچنين رياست و معاونت دانشكده و دانشگاهها علوم پزشكي كشور نيز به عهده پزشكان متخصص مي‌باشد.

وضعيت امروز جامعه پزشكي ايران

به نظر مي رسد هر چقدر مسائل و مشكلات مبتلا به جامعه پزشكي را دور بزني باز بيش از آنچه قبلاً ديده يا شنيده اي نمي يابي. حتماً تا به حال به اين فكر كردي كه چرا با وجودي كه در برخي مناطق محروم كمبود پزشك متخصص وجوددارد اما در برخي مناطق آنچنان تراكم پزشك و متخصص وجود دارد كه حتي آنان قادر به تامين مخارج مطب خود از محل ويزيت بيماران نيستند؟

يا چرا ويزيت پزشكي در شهري 1000 يا 1200 تومان است؟ اما ويزيت پزشكي با همان سواد و تخصص درشهري ديگر چندين برابر آن است و يا چرا در بسياري از مراكز بهداشتي و درماني به ويژه در مناطق محروم با وجود كمبود كادر پزشكي هنوز پزشكان جوان بيكاري وجود دارند كه به كارهايي غير از حرفه اصلي تحصيلي خود چون بازاريابي يا حتي مسافركشي روي آورده اند؟ و بالاخره چرا برخي پزشكان براي تامين هزينه ها و مخارج مطب و معاش خود و خانواده هايشان ناگزير به معاينات غيرضروري، تجويز غيرمنطقي داروها و پاراكلينيك بيماران پرداخته و يا در نهايت ويزيتي بيشتر از تعرفه هاي موجود يا حتي مبالغي تحت عنوان زيرميزي را از بيماران خود مطالبه مي كنند؟

به نظر مي آيد پاسخ همه اينها و آن چه شبيه اينها قرار است در آينده حادث شود با افزايش شناخت و آگاهي از مشكلات مبتلا به جامعه پزشكي به عنوان يكي از مهمترين ابزارهاي ارايه دهنده خدمات درماني در نظام سلامت امكان پذير است.

بيكاري پزشكان جوان عمده ترين مشكلي است كه به ويژه پزشكان عمومي را در كشورمان با مشكل مواجه ساخته و از اين رو توجه به اشتغال آنان نقش به سزايي در رفع اين چالشها دارد.

تدوين تعرفه هاي واقعي به عنوان يكي از راهكارهاي مؤ ثر در جهت رفع مشكلات پزشكان است و به نظر مي رسد با گسترش پوشش سازمانهاي بيمه گر و بيمه هاي اجتماعي فراگير مي توان ارتباط مالي ميان پزشك و بيمار را حذف كرد چرا كه امروزه يكي از عمده ترين مشكلات موجود در ساختار سلامت كشور ريشه در ارتباط مالي ميان پزشكان و بيماران دارد.

با اين وجود سازمان تامين اجتماعي در مقايسه با ساير مراكز در زمينه اشتغال پزشكان حقوق و دستمزد و نيز تامين مسكن آنان در سطح بالاتري قرار دارد هر چند او هم به اصلاح تعرفه ها و واقعي شدن آن و نيز توجه به وضعيت اشتغال و ارتقاي سطح دستمزد پزشكان تا كيد جدي دارد.

عدم حمايت مناسب از قشر زحمتكش پزشك در سطح جامعه، عدم وجود سيستم نظارت مناسب و با كيفيت بر عملكرد پزشكان به ويژه در بخش هاي خصوصي، متعادل نشدن درآمدآنان در بخشهاي دولتي وخصوصي، عدم حمايت مناسب از پزشكان در مسائل قانوني پزشكي و افزايش بدون ضابطه ديه نسبت به حق العمل و دستمزد پزشكان به ويژه در مراكز درماني دولتي و همچنين عدم وجود برنامه ريزي مناسب و كلان براي فارغ التحصيلان اين رشته با توجه به نياز مردم كشوربه خدمات پزشكي از جمله عمده ترين مشكلات فراسازماني پزشكان در سطح جامعه است.

نارضايتي از طرح پركيس و كارانه به رغم اصلاحات صورت گرفته، عدم تعيين تكليف پزشكان قرارداد ساعتي، نگاه كمي به عملكرد پزشكان در حالي كه كاركرد پزشكي عموماً كاركردي كيفي است، ناكافي بودن امكانات رفاهي و همچنين عدم توجه به شرايط متفاوت كاري پزشكان عمومي و بيمارستانها و اورژانسها و پيروي از يك دستورالعمل واحد در پرداخت حقوق به آنان از مهمترين مشكلات پزشكان شاغل در مراكز درماني تامين اجتماعي است.

اشتغال پزشكان قرارداد ساعتي را مهمترين دغدغه اين گروه از پزشكان شاغل در سازمان تامين اجتماعي است، اين قبيل پزشكان از آنجايي كه هر ساله بايد قراردادشان تمديد شود همواره دغدغه فكري از آينده شغلي خود دارند و اين در حاليست كه پزشكان در همه حال بايد از آينده شغلي خود اطمينان خاطر داشته باشند.

سازمان تامين اجتماعي مسئوليت اداره خدمات مطلوب به بيمه شدگان زير پوشش خود را برعهده دارد و از اين رو پزشكان نيز بايد سرويس دهي كامل و مطلوبي به كليه مراجعان داشته باشند اين در حالي است كه متا سفانه ميزان دريافتي حق الزحمه آنان به ويژه در مورد پزشكان عمومي با تعداد بيماران مراجعه كننده به مراكز درماني سرپايي اين سازمان همخواني ندارد و همين مسا له همواره نارضايتي هايي را موجب شده است.

 

سازماني با 7000 پزشك

براساس آخرين آمار و اطلاعات موجود سازمان تامين اجتماعي در حال حاضر از طريق 3600 پزشك متخصص، 2950 پزشك عمومي و نيز 455 دندانپزشك در 65 بيمارستان اختصاصي، 9 دي كلينيك و در مجموع 74 مركز درماني بستري و بيش از 300 واحد درماني سرپايي خدمات درماني لازم را در قالب سطح بندي خدمات درماني به بيمه شدگان زير پوشش اين سازمان ارايه مي دهد.

اين خدمات در راستاي سه هدف اصلي رضايتمندي بيمه شدگان و مراجعه كنندگان به مراكز درماني، رعايت استانداردها و ضوابط پزشكي و بهره گيري بهينه از امكانات موجود به بيمه شدگان تامين اجتماعي ارايه مي شود.

سازمان تامين اجتماعي در جهت ارايه خدمات درماني مطلوب تر و جذب نيروهاي تخصصي در مناطق محروم سعي براين دارد تا با ايجاد شرايط مناسب كاري و فراهم كردن تجهيزات پزشكي مناسب و نيز آموزش تخصصي پزشكان و همچنين پرداخت حق الزحمه مناسب در حد توان و مقدورات تضمين شغلي و نيز رضايتمندي بيشتر پزشكان شاغل در اين سازمان را فراهم كند چرا كه رضايتمندي مشتريان خارجي يا همان بيمه شدگان هيچگاه بدون رضايتمندي مشتريان داخلي كه شامل پزشكان، پرستاران و پيراپزشكان و... هستند فراهم نخواهد شد.

در سال گذشته سازمان تامين اجتماعي با افزايش درصد پرداخت پزشكان سعي در كم كردن فاصلهِ تعرفه هاي مصوب بخش خصوصي و دولتي با اين بخش داشته است كه انجام اعمال درماني متنوع، پيچيده و سنگين در مراكز درماني اين سازمان مبين موفقيت در اجراي اين طرح بوده است.

سازمان تامين اجتماعي در مراكز درماني خود ملزم به رعايت قواعد و مقررات و تعرفه هاي مصوب است و ميزان پرداخت به پزشكان نيز براساس توانايي واحدهاي درماني تعيين مي شود و ازسوي ديگر از آنجايي كه تعرفه هاي بخش خصوصي تفاوت قابل ملاحظه اي با تعرفه هاي بخش دولتي دارد و ارايه خدمات درماني نيز نيازمند هزينه هاي بالاست طبيعي است كه محدوديتهايي در افزايش سطح پرداخت همواره وجود داشته باشد.

در ايجاد جهت انگيزه هاي ارتقاي سطح تحصيلي به منظور ارايه خدمات درماني مطلوب تر به بيمه شدگان زمينه فرصتهاي آموزشي در رده هاي مختلف تخصصي و فوق تخصصي بسته به نيازواحدهاي درماني و نيز سطح بندي خدمات موردنظر بوده ضمن اينكه حضور پزشكان متخصص در برخي رشته ها به صورت آنكال مقيم در جهت افزايش كيفيت ارايه خدمات درماني و كاستن دغدغه هاي فكري كاركنان همواره مورد توجه پزشك بوده است.

 

اهميت اشتغال زايي براي پزشكان جوان

سازمان تامين اجتماعي با محدوديتهايي كه در عقد قرارداد و نيز تجويز برخي داروها و يا آزمايشهاي پاراكلينيك براي پزشكان قايل شده نارضايتي هايي را براي جامعه پزشكي به دنبال داشته است.

از آنجايي كه بيماران علاقه مندند به پزشك معالج مورد نظر خود مراجعه داشته باشند طبيعي است كه اگر ما اين آزادي اختيار را از بيماران سلب كنيم ميزان بار مراجعات به پزشكان، مصرف داروها و آزمايشها افزايش يافته و درنهايت سازمان تامين اجتماعي متحمل هزينه هاي بيشتري خواهد شد.

متا سفانه امكان جذب پزشكان در دواير دولتي نيز به هيچ وجه وجود ندارد و اين درحالي است كه بسياري از مراكز بهداشتي و درماني كشورمان به ويژه درمناطق محروم فاقد پزشك متخصص هستند.

اما از نگاهي كلان تر شايد بتوان گفت موضوع اشتغال پزشكان و تعرفه هاي غير واقعي خدمات درماني هنوز از جمله مهمترين چالشهاي موجود در نظام سلامت كشورمان است. كه همواره دغدغه هاي جدي براي مسئولان، پزشكان و برنامه ريزان دراين حرفه به دنبال داشته است.

در مورد ايجاد اشتغال براي پزشكان جوان پيشنهادات درجهت به كارگيري پزشكان در قطارها، هواپيماها كارخانه هاي بزرگ وحتي مؤ سسات آموزشي، از سوي كميسيون بهداشت و درمان مجلس به وزارت بهداشت ارايه شده است كه اين اقدام هم از نظر اقتصادي به نفع سيستم خواهد بود و هم از نظر رفع مشكل اشتغال پزشكان جوان نقش به سزايي خواهد داشت.

دانستن اين نكته حايز اهميت است كه در حال حاضر هزينه يا سرانه بهداشتي و درماني هر ايراني در طول يك سال 155 دلار است در حالي كه اين عدد براي كشورهاي همسايه عربي مشابه كشورمان براي هر شهروند سالانه 375 دلار مي باشد كه اين رقم براي كشورهاي پيشرفته به 1000، 2000 و 3000 دلار در سال افزايش مي يابد.

جالب تر اينكه در ايران بيش از 50درصد از هزينه هاي درماني را مردم از جيب خودشان مي پردازند و كمتر از نصف آن را دولت مي پردازد به بيان ديگر از 155 دلار حدود 70 دلار را دولت مي پردازد و 85 دلار آن را از جيب خودشان هزينه مي كنند حال آن كه در كشورهاي همسايه عربي بيش از 300 دلار ازهزينه هاي درمان را دولت و فرد حداكثر 75دلار از جيب خود هزينه مي كند.

در حال حاضر تنها راهكار اجرايي براي رفع اين چالش جدي در نظام درماني كشور ارتقاي سرانه هاي بهداشتي و درماني از سوي دولت است كه در برنامه چهارم توسعه پيش بيني شده سهم دولت ازهزينه هاي بهداشتي و درماني مردم از زير 50 درصد به بالاي 75 درصد افزايش يابد ضمن اينكه برخي حمايتها در جهت افزايش بودجه هاي فصل بهداشت و درمان نيز از سوي مجلس ششم و نيز هفتم پيش بيني شده است.

* * *

گفته اند: پيشگيري هميشه آسانتراز درمان است. پس آيا راه پيشگيري از مشكلات مبتلا به دامنگير جامعه پزشكي كه به نابسامانيهاي پيچيده در يك نظام سلامت بيمار دامن مي زند، آسانتر نخواهد بود؟

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

رشته گیاه پزشکی

رشته گیاه پزشکی از آن رشته های نوپا ، کاربردی جذاب است که علاقمندان خود را جذب کرده است. عنوان گیاه پزشکی در علوم کشاورزی ایران از سال 1342 به جای «دفع آفات و حفاظت گیاهان» مطرح شده است. به طور کلی، در این رشته تشخیص و شناسایی آفات و عوامل بیماری گیاهان زراعی ، باغی، زینتی، جنگلی، مرتعی و فرآورده های گیاهی و همچنین شناخت علایم و چگونگی اثر آفات و عوامل بیماریهای انگلی و غیرانگلی بر گیاهان و آشنایی کامل با اصول و روشهای مبارزه، مورد بحث قرار می گیرد.

1-1) تعریف و هدف

در دوره کارشناسی مهندسی کشاورزی، عنوان گیاه پزشکی به رشته ای اطلاق می شود که در آن علوم و فن آوری در زمینه های شناخت آفات و عوامل بیماری زای گیاهی و اصول و روشهای مبارزه با این عوامل مورد بررسی قرار می گیرد.

هدف از ایجاد این رشته، تربیت کارشناسانی است که علاوه بر داشتن معلومات علمی و فنی کشاورزی عمومی، در زمینه گیاه پزشکی ، علوم مربوط به شناخت آفات و عوامل بیماری زای گیاهی را در حد کارشناسی به صورت نظری و عملی بیاموزند و با فنون و روشهای مختلف حفظ محصولات کشاورزی، همچنین مبارزه با آفات و بیماریهای گیاهی نیز به صورت علمی و کاربردی آشنایی کافی پیدا کنند تا بتوانند به عنوان مدرس در هنرستانهای کشاورزی، کارشناس اجرایی تحقیقات در مراکز پژوهشی کشاورزی و مدیر و مجری امور حفاظت گیاهان در موسسه های دولتی و خصوصی بخش کشاورزی خدمات شایسته ای را ارائه دهند. بر اساس آیین نامه آموزشی دوره کارشناسی، طول دوره کارشناسی گیاه پزشکی چهار سال است و دانشجویان به طور متوسط این دوره را در همین مدت طی می کنند. حداکثر طول زمان تحصیل مجاز در این دوره 6 سال و هر سال تحصیلی شامل دو نیم سال است. هر نیم سال تحصیلی شامل 17 هفته کامل آموزشی است. نظام آموزشی این دوره به صورت واحدی است و برای هر واحد درس نظری در هر نیمسال 17 ساعت آموزش کلاسی منظور می شود.

 

اهمیت و جایگاه در جامعه

با توجه به اهمیت محوری بخش کشاورزی در امر تغذیه و اقتصاد کشور و از آن جا که رسیدن به خودکفایی و استقلال اقتصادی در این عرصه، تضمین کننده استقلال سیاسی ما نیز خواهد بود. هر گونه تلاش برای افزایش تولیدات کشاورزی، بسیار ارزشمند و حیاتی است. یکی از راههای افزایش محصول، جلوگیری از زیانهای آفات و بیماریهای مختلف گیاهان و فرآورده های گیاهی است که هر سال، ضرر و زیان قابل توجهی را بر کشور تحمیل می کند. با توجه به دانش و فن آوری روز، لازم است روشهای علمی جدید، جایگزین شیوه های سنتی مبارزه با آفات و بیماریهای گیاهی شود، تا با افزایش سطح تولیدات از ورود محصولات کشاورزی خارجی بی نیاز شویم.

 

درسهای رشته

 

ردیف	نام درس	ردیف	نام درس
1	آبیاری عمومی	2	آفات انباری
3	آفات مهم درختان میوه	4	آفات مهم گیاهان زراعی
5	آفات و بیماریهای مهم گیاهان زینتی	6	آفات و بیماریهای گیاهان جنگلی
7	آمار و احتمالات	8	اصلاح مبارزه با آفات و بیماریهای گیاهان
9	اصول اصلاح نباتات	10	اصول تبدیل و نگهداری فرآورده‌های کشاورزی
11	اصول ترویج و آموزش کشاورزی	12	اصول رده بندی حشرات
13	اقتصاد کشاورزی	14	اکولوژی
15	باغبانی عمومی	16	بند پایان زیان آور انسان و دام
17	بیماریهای گیاهی	18	بیماریهای مهم درختان میوه
19	بیماریهای مهم گیاهان زراعی	20	بیوشیمی عمومی
21	بیماریهای فیزیولوژیک	22	بیماریهای ویروسی و باکتریایی گیاهان
23	تکنولوژی مبارزه شیمیایی	24	جانور شناسی
25	جلسه بحث	26	حشرات گرده افشان و زنبور عسل
27	حشره شناسی	28	حشره‌شناسی و دفع آفات
29	خاک‌شناسی عمومی	30	دامپروری عمومی
31	روشهای پیشرفته آماری	32	ریاضیات عمومی
33	زراعت عمومی	34	زراعت غلات
35	ژنتیک	36	سم شناسی
37	شیمی آلی	38	شیمی عمومی
39	طرح آزمایشهای کشاورزی1	40	علف‌های هرز و کنترل آنها
41	عملیات کشاورزی	42	فیزیولوژی گیاهی
43	فیزیک عمومی	44	فیزیولوژی حیوانی
45	قارچ شناسی	46	گیاهشناسی 1(فیزیولوژی و تشریح )
47	گیاه شناسی 2 (سیستماتیک و مرفولوژی)	48	ماشین‌های کشاورزی
49	میکروبیولوژی عمومی	50	نرم تنان و مهره داران زیان آور کشاورزی
51	نماند شناسی	52	هوا و اقلیم شناسی
53	کارآموزی	54	کاربرد رادیو ایزوتوپها در گیاه پزشکی
55	کنه شناسی

 

 

صنعت و بازارکار

تواناییهای لازم برای داوطلبان این رشته و ادامه تحصیل در آن برای ادامه تحصیل در رشته گیاه پزشکی- با توجه به ماهیت درسهایی که در این دوره تدریس می گردد- داوطلب باید علاقه مند به علوم زیست شناسی بویژه علوم مربوط به گیاه شناسی و کشاورزی باشد و با توجه به این که اغلب درسها دارای کار عملی در آزمایشگاه و یا در مزرعه است بنابراین داوطلب باید به کار در آزمایشگاه و مزرعه علاقه داشته باشد، همچنین در زمینه درسهایی مثل زیست شناسی و شیمی از دانش و اطلاعات لازم برخوردار باشد؛ بعلاوه توان جسمی برای کار در مزرعه و آزمایشگاه را داشته باشد.

 

تواناییهای فارغ التحصیلان

فارغ التحصیلان این دوره می توانند به عنوان کارشناس اجرایی یا تحقیقاتی در موسسه های مختلف دولتی و خصوصی بخش کشاورزی ایفای وظیفه کنند، همچنین با توجه به دوره های کارشناسی ارشد حشره شناسی و بیماریهای گیاهی و همچنین دوره دکترای گیاه پزشکی، می توانند در صورت داشتن شرایط لازم تا کسب آخرین مدارج تحصیلی در داخل کشور ادامه تحصیل دهند تا بتوانند مسوولیتهای بالاتر و مهمتر علمی، پژوهشی و اجرایی را بر عهده گیرند؛ همچنین پس از اتمام دوره دکترای تخصصی امکان همکاری در دانشگاهها و سایر مراکز علمی و پژوهشی به عنوان عضو هیأت علمی برایشان فراهم می گردد.

 http://daneshyaran.4kia.ir/ 

پزشکی هسته ای

پزشکی هسته ای يکي از مهم ترين و گسترده ترين موارد استفاده صلح آميز از انرژي هسته اي، بخش پزشکي است که از آن به پزشکي هسته اي ياد مي شود. اين رشته تخصصي در توصيف روش هاي وسيع تشخيص و درمان به کار مي رود و بزرگ ترين صفت مشترک اين روش ها، استفاده از ماده راديواکتيو است. ازمواد راديواکتيو که به حالت «باز» (unsealed) استفاده مي شود، مي توان براي بيماران يا در شرايط آزمايشگاهي در مطالعه مايعات بدن انسان استفاده كرد. پس از دهه 1940 نخستين دسترسي آسان به مواد راديواکتيو ممکن ومشخص شد که بيشتر اين مواد را با مولکول هايي که در علوم بيولوژي کاربرد دارند، مي توان ترکيب کرد. همچنين قابليت مطالعه اندام ها و سيستم هاي فيزيولوژيک و امکان درمان بعضي بيماري ها مشخص و ميدان جديدي در پرتوپزشکي گشوده شد. گستردگي و اهميت استفاده صلح آميز انرژي هسته اي در بخش پزشکي، به ايجاد رشته هاي مطالعاتي و تخصصي فراوان منجرشد. در ذيل به هر يک از رشته هاي ايجاد شده مي پردازيم:

 

1. پزشکي هسته اي درماني: (Therapeutic nuclear M)

اين روش کاربرد محدودي دارد، اما در درمان روند بيماري نقش مهمي دارد. اين روش شامل تجويز دوز پرتوي زياد به وسيله منبع راديواکتيو باز به اندامي خاص يا بخشي از بدن است. اين کار با تزريق ساده داروي راديواکتيو به داخل حفره بدن صورت مي گيرد. براي مثال، در درمان بدخيمي هاي پلورا با کلوييد يوتيريوم 90 از اين روش استفاده مي شود. از سوي ديگر، ممکن است مسير بيولوژيک بسيار پيچيده باشد. براي مثال در درمان تيروتوکسيکوز يا بعضي کارسينوماهاي غده تيروييد بايد 131 خوراکي. براي آن که درمان مؤثر باشد، در هر مورد دوزيمتري دقيق پرتو ضروري است.

 

2. اندازه گيري ميزان جذب اندام ها (Organ uptake measurement):

در اين آزمايش ها به کمک داروهاي راديواکتيو، کار اندام ها به لحاظ كمي به دقت اندازه گيري مي شود. حدود اين جنبه از پزشکي هسته اي بسيار وسيع است و با روش تصويربرداري به ميزان قابل توجهي مشترک است. دستگاه هاي مدرن، امکان تصويربرداري از اندام ها و اندازه گيري کمي از ميزان جذب آنها را هم زمان فراهم مي کنند. حدود اين آزمايش ها از مطالعات عملي بسيار ساده از فعاليت تيروييد با استفاده از يد راديواکتيو تا آناليز بسيار پيچيده از فعاليت متابوليک موضعي مغز با کمک مولکول هاي«نشانه گذار» راديواکتيو متعدد، نظير راديواکتيو نوکلييدهاي تابش کننده پوزيترون نظير کربن 11 يا اکسيژن 15 را در برمي گيرد.

 

3. اندازه گيري نمونه ها (Measurements on specimens):

بيشتر اندازه گيري نمونه ها، روش هايي را شامل مي شود که به متخصصان آزمايشگاه پزشکي مربوط مي شود تا به راديوگرافرها. از اين روش براي ارزيابي سيستم فيزيو لوژيک استفاده مي شود، که شامل تجويز مقدار معيني ماده راديواکتيو به بيمار است. سپس تجمع اين ماده در نمونه هايي از مايعات بدن، بافت، خون، ادرار يا مدفوع بررسي مي شود. مثالي در اين مورد، تخمين زمان بقاي گلبول هاي قرمز با نشان دار کردن مقداري از اريتروسيت هاي خون بيمار با کروم 51 است.

 

4. آزمايش ها در خارج از بدن (In vitro):

اين آزمايش ها به دليل آن که بيمار در معرض ماده راديواکتيو قرار نمي گيرد، منحصر به فردهستند. به جاي آن که آزمايش ها در مايعات بدن (معمولاً سرم يا پلاسما) انجام شود، نمونه اي از اين مايعات از بيمار گرفته مي شود و به روش « داخل لوله آزمايش» (in vitro) با راديو نوکلييد خاصي تركيب مي شود. رشته اي موسوم به راديو ايمنواسي در اين مقوله جاي مي گيرد که امکان اندازه گيري دقيق مقادير ناچيز هورمون هاي بدن را فراهم مي کند. در پزشکي هسته اي اين تکنيک رشته بسيار گسترده اي است که تاکنون در موارد گوناگون، بسياري از قابليت هاي فراوان آن از نظر ارزاني، درستي(accurate) و غير تعرضي بودن آزمايش هاي تشخيص (non inrasire) مشخص شده است.

 

5. تصويربرداري اندام ها

اين جنبه از پزشکي هسته اي، ارتباط نزديک و زيادي با راديولوژيست و راديوگرافر دارد. اساس کار تمام روش هاي تصويربرداري هسته اي اندام ها آن ست که مقداري از ماده راديواکتيو به بيمار داده مي شود ودر بخش هاي خاصي از بدن تجمع مي يابد. تجمع ماده در اين بخش ها به داروهايي که به همراه ماده راديواکتيو استفاده مي شود و به طرز تجويز آن بستگي دارد. از آنجا که به طور طبيعي، ماده دارويي راديواکتيو داراي مسير بيولوژيک، نحوه پخش و روش هاي دفع آن مشخص است، مطالعه را مي توان خارج از بدن انجام داد. مطالعه خارج از بدن به مفهوم جمع آوري پرتوهاي منتشرشده خارج از بدن و تبديل اين اطلاعات به تصوير مريي است. بي شک، بسياري از عناصر جدول تناوبي، ايزوتوپ هايي دارند که راديواکتيو هستند. بيشتر اين مواد را مي توان به طور مصنوعي در راديواکتيوهاي هسته اي با شتاب دهنده هاي ذره اي توليد كرد. خطر آلودگي كاركنان و بيماران به آثار سوء راديواکتيويته بسيارکم است و با رعايت چند توصيه ساده مي توان اين آلودگي را به مرز ناممکن رساند.

 

 

راديوداروها مرهون پيشرفت در دانش هسته اي

يکي از روش‌هاي تشخيص و درماني ارزشمند در طب، پزشکي هسته‌اي است که راديوداروها و کيت‌هاي هورموني بخش مهمي از آن را تشکيل مي‌دهند. در سال 1895 اشعه X و در سال 1934 کشف مواد راديواکتيو سبب تحولي در زمينه درمان و معالجه بيماري‌ها شد. اولين استفاده کلينيکي از مواد راديواکتيو، در سال 1937 جهت درمان لوسمي در دانشگاه کاليفرنيا در برکلي بود بعد از آن در 1946 با استفاده از اين مواد توانستند در يک بيمار مبتلا به سرطان تيروئيد، از پيشرفت اين بيماري جلوگيري کنند. البته تا 1950 کاربرد کلينيکي مواد راديواکتيو رايج نشد، ولي طي سالهاي بعد از آن متخصصين و فيزيکدانان به اين واقعيت پي‌بردند که مي‌توان از تجمع راديوداروها در ارگان هدف، تصاويري از آن تهيه و يا به درمان بافت آسيب‌ديده کمک کرد. در دهه 1980 از راديوداروها جهت تشخيص بيماري‌هاي قلبي استفاده کردند و هم اکنون نيز با ضريب اطمينان بسيار بالايي از پزشکي هسته‌اي که شامل «تشعشع، راديودارو و کيت هورموني راديواکتيو» مي‌شود در درمان، تشخيص و پيگيري روند درمان بيماري‌ها استفاده مي‌شود. براي اطلاع بيشتر از داروهاي راديواکتيو، چگونگي کاربرد آنها در تشخيص و درمان بيماري‌ها، نحوه استفاده و مسائل پيرامون آنها، نقطه نظرات دکتر رسول ديناروند، معاونت غذا و داروي وزارت بهداشت، و دکتر وحيد کريمي، مسئول فني شرکت کاووشيار وابسته به سازمان انرژي اتمي ايران و مسئول توزيع، تهيه و واردات راديوداروها، را در گزارشي مورد بررسي قرار داده‌ايم که از نظر شما مي‌گذرد.

 

به شاخه‌اي از علم پزشکي که در آن از مواد راديواکتيو براي تشخيص و درمان بيماري استفاده مي‌شود، «پزشکي هسته‌اي» مي‌گويند. اما راديوداروها در اين ميان چه نقشي بازي مي‌کنند؟

راديوداروها يا داروهاي نشان‌دار شده توسط مواد راديواکتيو هم براي تشخيص و هم براي درمان استفاده مي‌شوند. در بخش تشخيص، تشعشع حاصل از تجمع اين نوع داروها در بخش مورد نظر بدن به پزشک کمک مي‌کند تا مشکل را بيابد و در بخش درمان، راديوداروها بيشتر براي از بين بردن تومورها و غدد سرطاني به کار مي‌روند. مواد راديواکتيو مورد استفاده پزشکي هسته‌اي، يا راديو ايزوتوپ هستند و يا داروهايي که با مواد راديو ايزوتوپ نشاندار شده‌اند. داروي راديواکتيو در روش‌هاي تشخيصي به بيمار تزريق مي‌شود ميزان اشعه تابيده شده توسط آنها از بدن بيمار اندازه‌گيري مي‌شود. در روش‌هاي تشخيصي به کمک يک دوربين اشعه گاما، تصوير از عضو يا محل مورد نظر تشکيل مي‌شود. در موارد استفاده درماني، داروهاي راديواکتيو يا مواد راديواکتيو براي درمان، مورد استفاده قرار مي‌گيرند» مثل يد 131 که در درمان سمي شدن تيروئيد و سرطان تيروئيد مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

 

خيلي از افراد پس از مراجعه به مراکز پزشکي هسته‌اي و استفاده از راديوداروها دچار اين نگراني مي‌شوند که عوارض اين داروها بر بدن چيست؟ مسئول فني شرکت کاووشيار مي‌گويد: تزريق و خوردن داروهاي هسته‌اي به هيچ وجه براي بدن مضر نيست، چون داروها و مواد راديواکتيوي که در پزشکي هسته‌اي مورد استفاده قرار مي‌گيرند نيمه عمر خيلي کوتاهي دارند و خيلي زود از بين مي‌روند. ميزان پرتوي تابش شده از اين مواد پايين‌تر ازاشعه X معمولي و يا اشعه سي‌تي‌اسکن است و به راحتي از طريق ادرار يا کيسه صفرا حذف و دفع مي‌شود.

راديوتراپي هم بخشي از پزشکي هسته‌اي است اما به گفته دکتر کريمي درمان با راديوداروها بهتر از راديوتراپي است، چرا که در راديوتراپي تابش پروتوهاي مختلف يونيزه مثل «آلفا، بتا، گاما و اشعه X» تمامي سلول‌ها (هم سالم و هم بيمار) را تحت تاثير قرار مي‌دهد اما در تصويربرداري به روش اسکن از محل تجمع راديوداروها در اندام‌هاي داخلي بدن، فقط سلول‌هاي بيمار هدف قرار مي‌گيرند و همچنين به بخش‌هايي از بدن دسترسي پيدا مي‌کنيم که با روش‌هاي رايج، پرهزينه و ياغيرممکن است.

در کليه روش‌هاي تشخيصي، نحوه عملکرد صحيح اندام‌هاي بدن در مقايسه با يک فرد سالم مقايسه مي‌شود. اتصال راديو ايزوتوپ‌ها به ماده يا عضو مورد نظر به تشخيص و شناسايي پرتوهاي تابش شده و اندازه‌گيري آنها کمک مي‌کند. براي تشخيص از يک سري مواد راديواکتيو استفاده مي‌شود که يا به صورت مايع به بدن تزريق مي‌شوند مثل «تکنسيوم» 99، يدين 131 و 123 ، تاليم 201 و گاليم 67» و يا به صورت گاز هستند مثل «زنون 133و کريپتون 81».

هر روشي براي تشخيص يک مشکل در بخش‌هاي متفاوت بدن کاربرد دارد» از جمله تزريق درون رگي که در اسکن‌هاي مختلف مورد استفاده دارد» تزريق زير جلدي که معمولا براي مطالعه سيستم لنفاوي کاربرد دارد» روش تنفسي که معمولا براي مطالعه شش‌ها بوده و در آن از گاز کريپتون 18 و يا ذرات‌هاي حاوي تکنسيوم 99 استفاده مي‌شود. همچنين نوع خوراکي که معمولا براي شفاف و متمايز کردن سيستم گوارشي به کار برده مي‌شود.

 

راديوداروها در روش‌هاي تشخيص زنده و غيرزنده (راديو ايمونواسي) کاربرد دارند. در روش تشخيص زنده يک راديودارو به بدن بيمار به طرق مختلف وارد مي‌شود و اشعه گامهاي انتشار يافته به وسيله داروهاي راديواکتيو براي تامين اطلاعات مورد نظر توسط دوربين‌ها و آشکار سازهاي گاما مونيتور مي‌شوند. روش‌هاي زنده براي دستيابي به اطلاعات آناتومي (ساختماني) يا فيزيولوژيکي (کاري) اندام‌ها يا سيستم‌هاي مختلف بدن است. روش غيرزنده استفاده راديوداروها بر روي نمونه‌هاي برداشته شده از يک بيمار صورت مي‌گيرد. از اين روش در آزمايشگاه‌ها براي تعيين هورمون‌ها، داروها، ويروس‌ها و... استفاده مي‌شود در اين نوع، از کيت‌هاي هورموني که شرکت ما بخشي از آنها را توليد مي‌کند استفاده مي‌شود.

کاربردهاي درماني راديوداروها نسبت به کاربردهاي تشخيص محدودتر است. اين راديوداروها، اشعه گاما از داخل بدن تشعشع مي‌کنند که به آنها «چشمه‌هاي داخلي تشعشع» مي‌گويند. چشمه‌هاي خارجي تشعشع نيز وجود دارند که مي‌توانيم اشعه X را مثال بزنيم.

 

اين داروها قابل عرضه به بيمار نيست چون اشعه تابش مي‌کند. بنابراين استفاده از آنها بايد تحت شرايط کنترل شده و در مراکز خاصي انجام گيرد.

راديودارويي که به بيمار تزريق مي‌شود بايد براي مدت کافي در عناصر هدف بماند ولي نه طولاني‌تر از حد زماني که در آن دارو مفيد است، بستگي به نيم عمر راديولوژيکي و نيم عمر بيولوژيکي دارد» يعني مدت زماني که دارو در بدن مي‌ماند قبل از آن که به وسيله فرآيندهاي متابوليکي از فعاليت افتاده يا از سيستم بدن خارج شود.

سازمان انژي اتمي متولي توليد و واردات اين داروها است که با مجوز وزارت بهداشت در اختيار مراکز خاص و بيمارستان‌ها قرار مي‌گيرد. قسمت عمده اين داروها (حدود دو سوم) ساخت داخل است که در درمان سرطان‌ها و تومورها استفاده زيادي دارد.

تکنسيوم (TC99)راديو نو کلوئيدي است که در روش‌هاي تشخيص پزشکي هسته‌اي بيشتر از همه استفاده مي‌شود. به عنوان مثال اين ماده در ترکيب شيميايي پرتکنتات سديم درعکسبرداري از مغز، تيروئيد، غدد بزاقي و مکان‌يابي جفت جنين کاربرد دارد، در ترکيب شيميايي کلوئيد آلبومين براي عکسبرداري از مغز استخوان و جگر و طحال، در ترکيب شيميايي اتي‌درونات در عکسبرداري از استخوان در پنتتات براي عکسبرداري از مغز، و در پيرو فسفات براي عکسبرداري از آرواره و استخوان مورد استفاده قرار مي‌گيرد، از يدهاي مختلف نشاندار مثل «يد 131، 125 و 123» براي تشخيص کار تيروئيد، تعيين حجم خون و پلاسما» «تاليوم 201» در عضلات قلب و گردش خون، از «گاليم 67» براي عکسبرداري از تومور و در نسوج نرم و از «ايزوتوپ گاليوم 72» براي اسکن تومورهاي استخوان از «زنون 133 (گزنون 133)» براي عکسبرداري تنفسي و مطالعات جريان خون استفاده مي‌شود. راديوداروها نام برده شده، همه توليد داخل مي‌باشند.

 

دستيابي به دانش فناوري هسته‌اي بسيار مهم و تاثيرگذار در خيلي از زمينه‌ها است و کاربردهاي فراواني دارد. پيشرفت در دانش هسته‌اي تنها در حيطه غني‌سازي موفقيت آميز اورانيوم نيست، بلکه پژوهشگران و دانشمندان ما در تمامي زمينه‌هاي کاربرد انرژي هسته‌اي به ويژه در پزشکي و ساخت راديوداروها پيشرفت قابل توجهي داشته‌اند.

در بخش تشخيص، تشعشع حاصل از تجمع راديوداروها در بخش مورد نظر به پزشک کمک مي‌کند تا مشکل را بيابد و در بخش درمان، راديوداروها بيشتر براي از بين بردن تومورها و غدد سرطاني به کار مي‌روند.

تزريق و خوردن داروهاي هسته‌اي به هيچ وجه براي بدن مضر نيست چون داروها و مواد راديواکتيوي که در پزشکي هسته‌اي مورد استفاده قرار مي‌گيرند، نيمه عمر خيلي کوتاهي دارند و زود از بين مي‌روند.

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

معرفی شغل پزشکی

 

هدف تربيت پزشك عمومي با خصوصيات زير است:

1) در راه آشنايي بيشتر با مكتب و تزكيه و تعالي روح كوشا باشد. كمك به تامين بهداشت و درمان دردهاي مردم را وسيله‌اي براي رضاي خدا و تقرب به او بداند.

2) با فرهنگ اسلامي و نظام جمهوري اسلامي آشنا باشد و خود را ملزم به رعايت قوانين و مقررات حاكم به جامعه اسلامي بداند.

3) از شناخت مسائل عمده بهداشت و درمان و نظام ارائه خدمات بهداشتي و درماني كشور به قدر كافي برخوردار و از مسئوليت‌ها و وظايف خود در اين نظام آگاه باشد.

4) قابليت علمي و عملي كافي در تشخيص بيماري‌ها و ارجاع بيماران به سطوح بالاتر بهداشتي و درماني كشور و شركت در برنامه‌هاي پيشگيري و بهداشت عمومي را دار باشد.

5) قادر به استفاده از آخرين منابع علمي و بهره‌گيري از اطلاعات جديد كار خود باشد.

دوره آموزش دكتراي حرفه‌اي پزشكي شامل مراحل زير است:

 

علوم پايه: طول اين دوره 2 سال است كه در پايان اين دوره دانشجو در آزموني شامل كليه دروس اين دوره شركت مي‌كند و در صورت موفقيت به دوره بعدي راه مي‌يابد. هر دانشجو حداكثر دوبار مي‌تواند در اين آزمون شركت كند.

فيزيوپاتولوژي : طول اين دوره 6 ماه است و طي آن دانشجو ضمن آگاهي از مباني فيزيولوژيك ، با مكانيزم بيماريها و عوامل موثر در آنها به طريق تحليل گرانه آشنا مي‌شود و نشانه‌هاي بيماريها و تشخيص و درمان آنها را ياد مي‌گيرد.

 

كارآموزي باليني : طول اين دوره 20 ماه است و هدف شناخت آثار و علائم بيماريها از ديدگاه باليني و آزمايشگاهي به دست آوردن توانايي‌هاي لازم در به كاربردن انديشه ، استدلال و نتيجه‌گيري سريع، به منظور برخورد منطقي و صحيح با بيمار و طراحي عمليات پيشگيري درماني است.

 

كارورزي باليني: طول دوره 18 ماه است و هدف پرورش مهارتها، تقويت قدرت تصميم‌گيري ، افزايش اتكاء به نفس و تكميل پرورش انديشه از طريق رويارويي مستقيم كارورز با مسائل بهداشتي ، درماني و تقبل مسووليت مستقيم امور بهداشتي، درماني به عهده همه است.

 

كارورزي: دانشجويان قبل از شروع مرحله كارورزي ، در كنكور كارورزي كه شامل كلياتي از دروس پايه و اصلي و عمومي فيزيولوژي علوم باليني است و به طور سراسري برگزار مي‌شود شركت مي‌كنند چون گذراندن موفقيت‌آميز اين آزمون براي راه‌يابي به دوره كارورزي ضروري است. فارغ‌التحصيلان ملزم به خدمت در مناطق محروم كشور هستند.

 

تواناييهاي فارغ‌التحصيلان

فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌توانند بعد از پايان تحصيلات، مسووليتهاي متفاوتي را عهده‌دار شوند، از آن جمله مي‌توان به موارد زير اشاره نمود:

تشخيص – درمان و پيگيري بيماران در مطبهاي شخصي، درمانگاهها و بيمارستانها.

مديريت و سرپرستي مراكز ارائه خدمات بهداشتي و درماني.

مشاركت در امر تحصيلي و پژوهشي در ارتباط با بيماريهاي مختلف.

 

دوره پزشكي شامل 4 مرحله مي‌باشد : علوم پايه ، فيزيوپاتولوژي (نشانه‌شناسي) ، كارآموزي و كارورزي

 

مرحله علوم پايه درواقع عامل ارتباطي‌اي بين درسهاي دبيرستان و پايه با درسهاي تخصصي پزشكي است، بدين ترتيب كه شامل آن قسمت از درسهاي پايه است كه به بدن انسان مربوط مي‌شود؛ براي مثال، بيوشيمي قسمتي از علم شيمي است كه در مورد شيمي بدن موجود زنده (در اين‌جا انسان)‌ صحبت مي‌كند و همين‌طور ساير درسهاي اين مرحله كه در بخش درسها شرح داده مي‌شوند.

 

مرحله شناخت نشانه و علايم بيماري و چگونگي پيدايش علايم بيماري، در ارتباط با عامل بيماري‌زا و چگونگي پيدا كردن آن در معاينه‌ها و آموزش نظري دستگاههاي تشخيص ، بدون توجه به درمان است. در اين دوره ، دانشجو مفهوم بيماري و علايم آن و نحوه تشخيص آن را به صورت نظري مطالعه نموده،‌ چگونگي آن را با توجه به درسهاي علوم پايه فرا مي‌گيرد.

مرحله بعدي شامل دوره كارآموزي (استاژري( است كه دانشجو در اين مرحله ، به بيمارستان و بالين بيماران مي‌رود و در كنار درسهاي نظري، روشهاي تشخيص و درماني را در بالين بيمار مي‌آموزد. در اين قسمت، استادان در مورد هر بيمار، توضيحات لازم را به دانشجويان ارائه مي‌دهند و دانشجو نيز زيرنظر استاد، فرآيندهاي معاينه باليني و فنون تشخيص را به كار مي‌برد و شيوه درمان و تجويز دارو را نيز در هر مورد مي‌آموزد. در اين مرحله درسهاي نظري نيز ارائه مي‌شود كه مكمل كار باليني در بخش خواهد بود.

 

مرحله بعد دوره كارورزي (انترني) است ، دانشجو پس از فراگيري راههاي تشخيص و درمان به صورت مستقل و با نظارت كلي روزانه استادان ، اقدام به بيماريابي، تشخيص و درمان نموده، مواد آموخته شده در مرحله كارآموزي (استاژري) را در عمل به كار مي‌برد و تجربه مي‌اندوزد.

 

در كل دوره پزشكي عمومي دو امتحان اصلي (حياتي) وجود دارد كه شامل امتحان جامع علوم پايه و ديگري امتحان جامع پرانترني مي‌باشد. قبولي در اين دو امتحان، لازمه ورود به مرحله بعدي است.

 

آينده شغلي ، بازار كار ، درآمد:

عمده‌ترين موقعيتهاي شغلي كه بيشتر پزشكان مي‌توانند جذب آنها شوند، عبارتنداز:

 

مطبهاي شخصي كه بر حسب تمايل پزشك و نياز منطقه در شهرها و روستاها داير مي‌گردد و پزشكان ويزيت مراجعان را در مطبها انجام مي‌دهند.

 

بيمارستانها و درمانگاههاي خصوصي و دولتي كه در آنها پزشكان به تشخيص و درمان بيماريهاي مراجعان خود مي‌پردازند.

مراكز بهداشتي درماني شهري يا روستايي كه اغلب مديريت و سرپرستي اين مراكز به عهده پزشكان عمومي مي‌باشد و همچنين اين مراكز از پزشكان عمومي براي تشخيص، درمان و پيگيري بيماريها نيز استفاده مي‌نمايند.

توانايي‌هاي مورد نياز و قابل توصيه :

سلامت تن و روان برابر ضوابط مربوط به تشخيص كميسيون پزشكي متعهد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي براي داوطلبان رشته پزشكي امري ضروري است.

علاوه بر آن داوطلبان ورود به رشته پزشكي بايد از دانش و علاقه بالايي در زمينه درسهاي زيست‌شناسي و علوم پايه نيز برخوردار بوده، دقت كافي و حوصله زياد در زمينه فراگيري جزئيايت مربوط به بيماري‌هاي مختلف را داشته باشند.

 

وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر :

ادامه تحصيل دانشجويان رشته پزشكي بعد از اتمام دوره پزشكي عمومي در دو مرحله امكان‌پذير است:

الف ( ادامه تحصيل در رشته‌هاي تخصصي باليني كه داوطلب بعد از قبولي در امتحان پذيرش دستياري سراسري كشور مي‌تواند در رشته‌هاي تخصصي كه در حال حاضر در داخل كشور ارائه مي‌شوند ادامه تحصيل دهد.

رشته‌هاي تخصصي باليني در حال حاضر شامل 23 رشته مي‌باشد كه عبارتند از : جراحي عمومي ،‌ جراحي مغز و اعصاب، جراحي استخوان و مفاصل (ارتوپدي) ، جراحي كليه و مجاري ادراري تناسلي (ارولوژي) ، بيماريهاي اعصاب، بيماريهاي داخلي ، بيماريهاي عفوني و گرمسيري ، بيماريهاي قلب و عروق ، بيماريهاي كودكان، بي‌هوش ، پزشكي اجتماعي، پزشكي هسته‌اي ، آسيب‌شناسي (پاتولوژي) ، پوست ، پزشكي فيزيكي و توان‌بخشي، چشم‌پزشكي ، پرتودرماني (راديوتراپي) ، پرتوشناسي تشخيصي (راديولوژي) ، زنان و زايمان ، روان‌پزشكي، گوش و حلق و بيني ، پزشكي قانوني و طب كار مي‌باشد.

 

ب( ادامه تحصيل در رشته‌هاي علوم پايه ، فارغ‌التحصيلان رشته پزشكي مي‌توانند در تخصصهاي علوم پايه پزشكي نظير فيزيولوژي ، ايمونولوژي، ژنتيك، ويروس‌شناسي پزشكي، ميكروب‌شناسي پزشكي ، انگل‌شناسي پزشكي، بيوشيمي ، آمار حياتي و تغذيه نيز شركت نمايند.

 

دوره علوم پايه

مرحله علوم پايه، اولين مرحله آموزش پزشكي بوده، مدت اين مرحله دو سال است. در اين مرحله ، دانشجويان بخش اول درسهاي عمومي و درسهاي پايه و اصلي را مي‌گذرانند. هدف از اين مرحله، آموزش ساختمان بدن انسان و اعمال فيزيولوژيك و نقش آن در سلامت انسان و همچنين شناخت عوامل بيولوژيك بيماري‌زا و شيوه‌هاي دفاعي بدن در برابر آنها و اصول آسيبهاي بدن انسان و آشنا ساختن دانشجو با اصول مسائل بهداشتي است. دانشجويان بايد در هر نيمسال تحصيلي 20 واحد درسي ارائه شده از طرف دانشكده را به طور اجباري بگذرانند. حداكثر زمان مجاز براي گذراندن اين مرحله 3 سال است .

در ذيل به شرح برخي از اين درسها مي‌پردازيم :

 

بيوشيمي: مربوط به بدن موجودات زنده و انسان است. در اين درس، با شيمي آلي مولكولها و اتمها و واكنشهاي آنها در بدن آشنا مي‌شويم.

 

آناتومي: در آناتومي، دانشجو با كليه ساختهاي بدن شامل انواع ماهيچه‌ها ، استخوانها، اعصاب و احشا و با محل آنها و اعضاي مجاور آنها به طور دقيق و در حالت طبيعي بدن، آشنا مي‌شود، به طوري كه بتواند اجزاي هر ناحيه را به صورت سه بعدي شناسايي كند.

 

فيزيولوژي : در اين درس چگونگي عملكرد اندامها و بافتها مورد مطالعه قرار مي‌گيرد؛ به اين ترتيب كه دانشجو بعد از آشنايي با آناتومي و بافت‌شناسي اندامها با شيوه عمل آنها در شرايط مختلف و در وضعيتهاي ويژه آشنا مي‌شود.

 

ايمونولوژي: اين درس به بررسي سازمان دفاعي بدن ، سلولهاي دفاعي و واكنشهاي موثر در اين شبكه مي‌پردازد.

 

انگل‌شناسي: اين درس به انگلهاي موثر در ايجاد بيماريهاي انساني اعم از حشرات ، كرمها ، قارچهار و غيره مي‌پردازد. در اين درس‌، اين انگلها به طور دقيق شناسايي شده، در درس عملي نيز مورد بررسي قرار خواهد گرفت و به اين وسيله چشم دانشجو با انواع انگلها آشنا مي‌گردد.

 

پاتولوژي عمومي : در اين درس انواع آسيبهاي بافتي و تغييرهاي بافتهاي بدن در هنگام بروز يك ناهنجاري ، تحريك و يا آزار مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

 

دوره فيزيوپاتولوژي (نشانه شناسي)

مدت مرحله دوم شش ماه است. در اين مرحله دانشجو پس از اين كه با آموختن درسهاي فيزيولوژي به چگونگي عملكرد طبيعي سازمان بدن پي‌ برد و در درس پاتولوژي وضعيت واكنشهاي بدن در بيماري و تغييرهاي بافتها را در هنگام ورود عوامل مضر به خوبي فراگرفت، به مرحله‌اي مي‌رسد كه اكنون بايد بتواند با تلفيق اين دو ، واكنشهاي بدن را در هنگام يك بيماري از زمان شروع تا انتهاي آن دنبال كرده، سلسله توالي نشانه‌هاي آشكار و ماهيت يكايك آنها را شناسايي كند.

در اين قسمت دانشجو در مقطعهايي كه با عنوان كورس (دوره)‌از آن ياد مي‌شود، يك سرفصل از بيماريهاي داخلي مثل بيماريهاي خون را به طور مشروح مطالعه مي‌كند و در هر قسمت، عوامل شروع كننده، شيوه عمل، واكنش بدن ، سير بيماري و نشانه‌هاي اختصاصي مربوط را بررسي مي‌نمايد. اين مطالعه صرفا شامل نشانه‌شناسي بيماريهاست و شامل مباحث درمان و تشخيص در بالين بيمار و معاينه‌هاي فيزيكي نمي‌شود. در اين دوره دانشجو، فارماكولوژي را به صورت مروري كلي بر دسته‌هاي دارويي و چگونگي اثر داروها، مي‌گذراند. اين آشنايي با فارماكولوژي به صورت كلي بوده، دسته‌هاي اختصاصي داروها و راههاي تجويز آنها رد هر بيماري ، در فارماكولوژي اختصاصي به طور مشروح مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.

 

دوره كارآموزي (استاژري)

دوره سوم كه از آن به عنوان دوره كارآموزي ياد مي‌شود، شامل دو مجموعه درسهاي نظري و كار عملي است. اساس تدريس درسهاي نظري مانند ساير درسهاي علوم پايه و فيزيوپاتولوژي است ولي در برنامه عملي، دانشجو در بالين بيمار با مجموعه‌اي از دانسته‌هاي نظري خود با نشانه‌هاي بيماي به صورت مستقيم مواجه مي‌شود و با صحبت با بيمار و به دست آوردن تاريخچه بيماري، نوع آن را تشخيص داده، اقدامهاي درماني لازم را فراخواهد گرفت. برنامه كار در دوره كارآموزي به طور خلاصه شامل كنفرانسهاي صبحگاهي در مورد بيماران بستري در بخش، صحبت در بالين توسط استاد مربوط و يادگيري معاينه‌ها و گرفتن شرح حال، انجام كارهاي تشخيصي و تا حدودي نسخه‌نويسي است. عموما درسهاي نظري بعد از ظهرها تدريس مي‌شود و صبحها به كار در بيمارستان و برنامه‌هاي آن اختصاص دارد. زمان گذراندن كارآموزي باليني به طور مطلوب 20 ماه و حداكثر 27 ماه است كه طي آن ، دوره‌هاي داخلي ، جراحي ،‌ كودكان ، زنان و زايمان ، چشم ، گوش و حلق و بيني ، روان‌پزشكي ، راديولوژي و پوست و واحدهاي باقي مانده درسهاي عمومي گذرانده مي‌شود. محل گذراندن كارآموزيها بيمارستانهاي آموزشي است.

 

دوره كارورزي (انترني)

دوره انترني يا كارورزي در واقع نقطه عطف آموزش باليني دانشجويان رشته پزشكي است. كارورز پس از آموختن علوم پزشكي و گذراندن يك دوره كارآموزي باليني در تمام بخشهاي بيمارستاني، اينك بدان حد از اطلاعات پزشكي و قضاوت باليني رسيده است كه به طور مستقل در مواجهه با بيماران قرار بگيرد و با به كار بستن عملي تمام آموخته‌ها ، به طور مستقيم با بيماران در تماس باشد و با انجام معاينه‌هاي باليني و دستور آزمايشهاي پاراكلينيك، به تشخ يص رسيده، به درمان بيمار بپردازد. اين فعاليتها همگي زير نظر استادان و دستياران مربوط صورت مي‌گيرد.

تواناييهاي فارغ‌التحصيلان دوره دكتراي تخصصي پزشكي و فرصتهاي شغلي آنان

اين فارغ‌التحصيلان مي‌توانند در بيمارستانهاي آموزشي يا غيرآموزشي كشور استخدام و كار درمان بيماران و آموزش دانشجويان رشته پزشكي و پيراپزشكي مشغول شوند. همچنين مي‌توانند به كار درمان بيماران در درمانگاههاي تخصصي يا مطبهاي خصوصي مبادرت ورزند.

رياست بيمارستانهاي دولتي يا خصوصي معمولا به عهده پزشكان متخصص است. همچنين رياست و معاونت دانشكده و دانشگاهها علوم پزشكي كشور نيز به عهده پزشكان متخصص مي‌باشد.

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

آلرژی به دستکش پزشکی لاتکس Latex allergy

لاتکس توسط گیاهی بنام Hera brasiliensis تولید می شود و به شکل مایع شیری رنگ می باشد این محصول در صنعت طی پروسه های گوناگونی و اشکال مختلف مثل دستکشها بادکنکها و … به کار می رود . در کارخانه های تولیدی به این مورد ، مواد شیمیایی افزوده می گردد تا دوام کالای تولیدی افزایش پیدا کند و با اکسیژن موجود در هوا فعل و انفعالات انجام ندهد .

محصولات زیادی وجود دارند که در ساختار آنها لاتکس به کار رفته است ولی عمده محصولاتی که منجر به واکنش های آلرژیک می شوند دستکشها ، بادکنکها و کاندوم می باشند . ندرتاً دیده شده است که فرد حساس به لاتکس با کالایی چون نوار پلاستیکی – مداد پاک کن قسمتهای لاستیکی اسباب بازی یا اجزای پلاستیکی تجهیزات طبی ، نوارهای موجود در لباس یا سرشیشه و پستانک شیرخواران واکنش بدهد .

 

حساسيت‌هاي پوستي تنفسي ناشي از دستكش لاتكس

مشكلي شايع و در پاره‌اي از موارد تهديدكننده حيات در كاركنان مراقبت سلامت مي‌باشد. برخي از سوابق زمينه‌اي احتمال بروز اين واكنش‌ها را افزايش مي‌دهند. هدف از اين مطالعه بررسي عوارض ناشي از استفاده از دستكش‌هاي لاتكس و عوامل زمينه‌ساز در گروهي از كاركنان شاغل در مراكز دندانپزشكي نظامي بوده است.

 

روش بررسي:

در اين مطالعه توصيفي- مقطعي كاركنان با حداقل سه ماه سابقه كار و استفاده مكرر و روزمره از دستكش لاتكس از نظر جنبه‌هاي مختلف حساسيت به لاتكس و نيز سوابق پزشكي و عوامل زمينه‌ساز مرتبط با بروز حساسيت‌ها مانند درماتيت دست، آتوپي و آلرژي به مواد غذايي با استفاده از پرسشنامه (MUSC) Medical University of South Carolina مورد بررسي قرار گرفتند.

 

 

 

يافته‌ها:

تعداد 330 نفر در اين بررسي شركت داده شدند كه داراي ميانگين سني 6/31 سال و متوسط طول مدت خدمت هشت سال بودند. بيشترين گروه شغلي افراد را دندانپزشكان تشكيل مي‌دادند. 3/70% افراد درجاتي از حساسيت‌هاي ناشي از لاتكس را تجربه كرده بودند. از نظر سوابق پزشكي در 8/21% افراد سابقه آتوپي، در 5/34% موارد پيشينه از حساسيت به مواد غذايي مختلف مشاهده شد و سابقه درماتيت دست در 1/19% افراد مشهود بود، تفاوت شیوع واکنش‌های پوستی و تنفسی در بین افراد واجد و فاقد عوامل زمینه‌ساز معني‌دار به‌دست آمد.

در اين مطالعه شيوع عوارض نسبت به مطالعات مشابه بيشتر بود. به‌دليل ارتباط واكنش‌هاي حساسيتي ناشي‌از لاتكس و برخي از سوابق‌پزشكي گزينش‌طبي افراد در ابتداي استخدام و پايش دوره‌اي سلامت‌آنان از جهت مشكلات ذكر شده كاملا ضروري مي‌باشد.

 

انواع واکنشهای آلرژیک در افراد حساس به لاتکس

عمدتاً دو نوع واکنس آلرژیک به لاتکس ممکن است رخ بدهد .

1- واکنش حساسیت تاخیری به صورت اگزمای تماسی که 36-12 ساعت بعد از تماس با محصولات حاوی لاتکس روی می دهد و بیشتر در افرادی که دستکش لاتکس استفاده می کنند دیده می شود به طوری که روی دستها یا حتی قسمتهای دیگر بدن که در تماس بوده ضایعات ایجاد می شوند . البته اگزمای تماسی به دنبال حساس شدن به مواد شیمیایی که حین تولید محصولات حاوی لاتکس استفاده می شود نیز رخ می دهد . این نوع حساسیت معمولاً واکنشهای تهدید کننده حیات ایجاد نمی کند .

2- واکنش حساسیت فوری یا با واسطه IgE : شدیدترین و جدی ترین واکنش آلرژیک به لاتکس است و مثل انواع دیگر آلرژی وابسته به IgE بیماران قبلاً در معرض لاتکس قرار گرفته اند و IgE اختصاصی علیه لاتکس در آنها وجود دارد . در مواجهه های بعدی علائمی چون خارش – قرمزی – تورم – عطسه – خس خس ممکن است رخ دهد و ندرتاً بیمار ممکن است واکنش های مهلک مثل آنافیلاکسی به صورت شوک تنفسی شدید – افت فشار خون و … نشان بدهد که اگر سریعاً درمان نشود . می تواند کشنده باشد

شدت واکنشهای حساسیتی به لاتکس به دو عامل بستگی دارد :

الف – میزان و درجه حساسیت فرد

ب ـ‌ مقدار ماده حساسیت زا ( آلرژی ) که وارد بدن فرد شده است شدیدترین حالت وقتی است که لاتکس در تماس با قسمتهای مرطوب بدن و یا ارگانهای داخلی ( حین عمل جراحی ) قرار بگیرد . در این شرایط میزان زیاد آلرژی جذب خواهند شد . لاتکس ممکن است از طریق هوا انتشار یابد و باعث علائم تنفسی گردد . به عنوان مثال پروتئین های لاتکس به پودر ( آرد ذرت ) دستکش چسبیده و در هوا منتشر میگردند . هنگام استفاده از دستکش لاتکس حاوی پودر – ذرات معلق در هوا از طریق تنفس استنشاق می شود و در تماس با بینی و چشم قرار گرفته و باعث ایجاد علائم می گردد . غلظت و تراکم بالای این ذرات معلق در هوای اتاق عمل و ICU وجود دارد که اندازه گیری شده است . برای کاهش این واکنش ها از دستکش بدون پودر و یا دستکش های ساخته شده از جنس نیترین و یا ونیل استفاده می شود .

 

شیوع آلرژی به لاتکس

گروه خاصی از افراد که به طور مکرر در معرض لاتکس هستند شانس بالایی در واکنش های آلرژیک با واسطه IgE نسبت به لاتکس دارند . این گروههای خاص شامل :

افراد مبتلا به spinal bifida (‌ناهنجاریهای ستون فقرات )

افراد مبتلا به بیماریهای مادرزادی سیستم ادراری که نیاز به جراحی های مکرر دارند .

در این دو گروه 50% شانس وجود دارد که حساسیت به لاتکس نشان بدهند .

پرسنل بهداشتی – درمانی و کلیه افرادی که نیاز دارند از دستکش لاتکس استفاده کنند 10% شانس حساسیت به لاتکس دارند .

کسانی که بطور مکرر به دلایل گوناگون نیازمند جراحی یا اقدامات طبی بوده اند که باعث شده است مکرراً در تماس با دستکش لاتکس قرار گیرند

کارگران کارخانجات لاستیک سازی

در فرد بالغ طبیعی شانس حساسیت به لاتکس حدود 6% است با توجه به اینکه برخی میوه ها حاوی آلرژی های مشابه به لاتکس هستند . فردی که حساسیت به لاتکس دارد ممکن است نسبت به این میوه ها که شامل موز – کیوی و شاه بلوط است نیز حساسیت نشان بدهد .

 

ارزیابی و درمان

اولین اقدام در جهت درمان آلرژی به لاتکس مراجعه به آلرژیست است متخصص آلرژی پس از گرفتن شرح حال و معاینه – تست های تشخیصی لازم را توصیه خواهد کرد. اگر فردی حساسیت به لاتکس دارد ضمن اینکه باید خانواده و همکاران وی از این موضوع اطلاع داشته باشند باید گردنبند و یا دستبندی که مشخصات بیماری و حساسیت او را ثبت کرده به همراه داشته باشد.

همچنین به همراه داشتن epinephrin ( اپی نفرین خود تزریق ) هنگامیکه خطر آنافیلاکسی وجود دارد . برای این افراد ضروری است ضمناً لازم است بیمار حتی المقدور از تماس با ترکیبات حاوی لاتکس اجتناب کند و در صورت نیاز به استفاده از دستکش از نوع ساخته شده از جنس وینیل یا نیترین استفاده کند و اگر فردی علائم تنفسی شدید در واکنش به لاتکس دارد باید از محیطهایی که تراکم بالای ذرات معلق لاتکس در هوا را دارد ( محیطهایی که دستکش لاتکس حاوی پودر الستفاده می شود)‌ پرهیز کند.

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

 

در اجاره اشياء، انسان و يا حيوان در صورت عدم تعيين مدت و يا ميزان كاري كه بايد صورت
پذيرد، به دليل جهالت در ميزان منافع واحتمال عدم تعادل بين منافع ومال الاجاره ، عقد
اجاره باطل مي گردد0 از طرفي در بيشتر انواع اجاره يا حداقل در تعدادقابل توجهي از آنها
بعد از اتمام اجاره مستاجر تا مدتي به تصرف خود ادامه داده وموحر نيز با عدم اعتراض خود بر
حضور مستاجر صحه مي گذارد0 در عقودي كه مدت به روشني تعيين نشده ولي مال الاجاره از قرار
روز يا ماه يا سالي فلان مبلغ تعيين گرديده ، به حكم قانون گذار ايران در ماده 501 قانون
مدني اجاره براي مواعد مذكورصحيح تلقي و براي ادامه آن نيز به موجب مراضات حاصله باعث
استحقاق موجبر به دريافت مال الاجاره مي گردد0 در صحت يا بطلان رابطه حقوقي مذكور بين فقها
و حقوقدانان اختلاف نظر است 0 در تحقيق حاضر تلاش شده است با تبيين ابعاد اين موضوع و
ضرورتهاي واقعي جامعه راه حلي مناسب اراده و پيشنهاداتي نيز عرضه گردد0

بررسي وضعيت حقوقي

((ادامه تصرف مستاجر درمورد اچاره بعد از اتمام مدت و عدم اعتراض موجر))

مقدمه

عقد اجاره نقش مهمي در تنظيم روابط و رفع نيازهاي بشر ايفا مي نمايد0 اگرچه در ادبيات
حقوقي كشور ما با پيشينه غني فقهي به اندازه كافي به ابعاد عقد اجاره پرداخت شده است وليكن
ازآنجا كه تبيين ابعاد تاريك و زواياي مبهم هر پديده وتاسيس حقوقي وظيفه هر محققي است ، بر
آن شديم تا موضوع ادامه تصرف يا حضور و استفاده مستاجر از مورد اجاره را در حالتي كه موجر
با سكوت و عدم اعتراض به ادامه تصرف مستاجر رسميت مي بخشد را، مورد تجزيه و تحليل قرار
دهيم 0

قانونگذار ايران براي رفع جهالت در عوضين در عقد اجاره تمليك منافع را منوط به تعيين مدت و
يا انجام كار مورد توافق نموده است وعدم تعيين مدت را موجب بطلان عقد دانسته است 0(1)
همچنين قانونگذار در موردي كه مدت به طور صريح ذكر نشده است اما مال الاجاره از قرار روز
يا ماه يا سالي فلان مبلغ معين شده باشد، مدت اجاره را قدر متيقن روز يا ماه يا سال فرض
كرده است واز ميزان منفعت به عنوان عضوي كه در مقابل مال االجاره قرار مي گيرد رفع جهالت
كرده است 0 حال اگر در موارد فوق مستاجر، عين مستاجره را بيش از مدتهاي مزبور در تصرف خود
نگه دارد و موجر هم اعتراض ننمايد، رابطه حقوقي مذكور را چگونه و بر چه مبنايي مي توان
استوار نمود؟ آيا رابطه حقوقي مذكور يك قرارداد جديد است ؟ آئا اين قرارداد جديد اجاره است
و يا نمي توان امي برآن نهاد؟ و اگر قرارداد جديد اجاره است تجديد اجاره است و ياادامه
قرارداد قبلي است ؟ اين تجديدن ضمني است و يا صريح است ؟ مدت قرارداد جديد چگونه محاسبه
مي شود و بالاخره ميزان عوض - مال الاجاره يا عضو منافع - چقدر است ؟ در اين تحقيق تلاش خواهد شد با استفاده از شرايط و آثار عقد اجاره و ساير مقررات عمومي قراردادها سئوالات فوق را مورد تجريه و تحليل قرار داده و با نگاهي به قانون مدني مصر و بعضي از كشورهاي ديگر پاسخي براي هر يك از سئوالات بيابيم 0

طرح مساله

با توجه به اينكه بعضي از نويسندگان حقوقي (2) رابطه حقوقي بين موجر مستاجر بعد از اتمام
مدت اجاره وادامه تصرف مستاجر و رضايت موجر را يك قرارداد جديد و بعضي ديگر آن را يك اجاره
جديد دانسته و همچنين در بين فقها نيز بعضي اباحه معوض وبعضي اجاره فاسده تلقي كرده اند
ابتدا نظريات گوناگون را همراه با تجزيه و تحليل آنها مطرح و در نهايت با ملاحظه مواد
قانون مدني ايران واستفاده از نظرات فقها نظر مختار ار طرح و همچنين اشاره اي به ماده 501
قانون مدني خواهيم داشت 0

1- رابطه حقوقي مذكور يك اجاره جديد است

بر اساس اين نظر هنگامي كه مستاجر با قصد تجديد اجاره وبا عمل بقاء در عين مستاجر در مورد
سكونت وتصرف مورد اجاره درساير موارد وموجر نيز با قصد تجديد اجاره و يا عدم اعتراض ،
رضايت خود را بر حضور مستاجر اعلام مي نمايد، در حقيقت عقد اجاره جديدي منعقد شده است 0 در
اين عقد ايجاب از طرف مستاجر با بقاي درعين مستاجره و قبول از طرف موحر با عدم اعتراض نسبت
به حضورمستاجر، تشكيل دهنده عقد اجاره ضمني است 0 ضمني از آن جهت كه موجر و مستاجر به طور
صريح نسبت به چنين عقدي اظهار نظر كرده اند0(3)

عنصر اصلي در حقيقت نيت مستاجر و موجر به تجديداجاره ولو به طور ضمني است 0 پس اگر مستاجر
بدون نيت تحديد اجاره ومثلا" به دليل مريضي يا دشواري حادث در انتقال فوري ، به تصرف خود
در عين مستاجره ادام هدهد و اتفاقا" موجر نيز سكوت نمايد، اين حالت تجديد اجاره ضمني نيست
0 قبل از تحليل اين نظر بايد گفت كه قانونگذار مصري اين نظر را پذيرفته است و درماده 599
قانون مدني آورده است كه :

1- در صورت اتمام عقد اجاره ،چنانچه مستاجر در حاليكه از مستاجره استفاده مي كند مي كند در
ان باقي بماند و موجر با علم به آن اعتراض ننمايد، اجاره با شروط اوليه تجديد شده ومعتبر
است وليكن مدت آن نامعين است و در صورت تجديد اجاره به اين نحو احكام ماده 563 نيز بر آن
حاكم است 0)) (4)

2- اين تجديد ضمني ، اجاره جديدي است وادامه اجاره اصلي به حساب نمي آيد، با وجود اين
تضمينات عيني قبلي كه مستاجر در اجاره قبلي به آن ملتزم شده است به اين اجاره نيز منتقل مي شود0 اما كفالت شخص و يا عيني ، به اجاره جديد منتقل نمي شود مگر هنگامي كه كفيل به اين
امر راضي شود0)) (5)

آنچه از موارد 563و599 قانون مدني مصر ومواد موجوددرقوانين مدني ساير كشورهاي عربي ،(6)
استنباط مي شود اين است كه قانونگذار به نكات زير توجه داشته است ،
اولا"- بلاتكليفي طرفين عقد اجاره در حالتهايي كه عقد اجاره به اتمام رسيده و استفاده
مستاجر ادامه يافته وموجر نيزاعتراض نكرده است به يك رابطه حقوقي هماهنگ و هم جهت با راطه
حقوقي حاكم بين آنها تحليل شده و آن را تجديد يافته اجاره قبلي تلقي كرده است 0 اين امر در
جهت ايجاد سهولت براي طرفين ودر نتيجه محاكم ، در صورت ايجاد اختلاف بين آنها، تحليل ميشود0

ثانيا" - قانونگذار اراده طرفين عقد اجاره را در حالت مورد بحث با ايحاب و قبول ضمني و
بدون هرگونه قرينه لفظي و تنها بر اتساس عمل مستاجر مبني بر بقاي در عين مستاجره وعدم
اعتراض موجبر، به تشكيل عقد اجاره حديدي تفسير كرده است 0 ادامه حضور و تصرف مستاجر را
قانونگذار مصري ايجاب ضمني از طرف مستاجرگرفته و سكوت و عدم اعتراض موجر را قبول تلقي كرده
است 0 سكوت به تنهايي و با توحه به اينكه يك امر سلبي است نمي تواند موجد يك تاسيس حقوقي و
دليلي بر رضا باشد(7) اما اگر از قبل بين متعاقدين روابطي برقرار باشد مي توان سكوت را
دليلي بر قبول تفسيركرد(8)0 به عنوان مثال چنانچه به موجب قراردادي ، فروشنده ، كالايي ،
را براي خريد ارسال و خريدار آنرا از موسسه باربري تحويل و به مصرف رسانده و قيمت كالا را
به حساب فروشنده واريز نمايدفروشنده براي دفعات بعد و خارج از قراردادمذكور مجددا" كالايي
را براي خريدرا قرارداد قبلي بفرستدوشخص مذكور كالا را تحويل گرفته و مصرف نمايد و قيمت را
به همان روال سابق پرداخت نمايد، در اين حالت عقد بيع جديدي تحقق يافته است 0 همچنين است
اگر شخص چيزي را به قصد هبه به آدرس ديگري پست نمايد و او ازگرفتن آن امتناع ننمايد0
ثالثا" - آنچه مسلم است در اين حالت مستاجر مدتي پس از اتمام عقد اجاره از عين مستاجره
بهره برده است و قانونگذار خواسته است تكليف اين رابطه حقوقي را روشن نمايد0 ادامه قرارداد
احاره قبلي ، بطلان حقوقي مذكور، قرارداد اجاره دانستن رابطه مذكور، حالاتي است كه مي توان
تصور كرد، به نظر مي رسد از نظر قانونگذار مصري انعقاد اجاره به صورت ضمني ، با اصول
سازگارتر است 0(9)

2- قرارداد جديد

از آنجا كه حيات حقوقي عقد اجاره با اتمام مدت اجاره پايان مي يابد و با سپري شدن آخرين
لحظات از مدت تعيين دشه ، عقد اجاره نيز پايان يافته تلقي مي شود، مستاجر موظف است عين
مستاجره را تسليم موجر و يا نماينده قانوني وي دهد0 حال اگر بعد ازانقضاي مدت اجاره ،
مستاجر به تصرف خود ادامه دهد وموجر نيز تخليه اورا نخواهد يعني به حضور مستاجر در عين
مستاجره رضايت داده است ، بايد ديد رابطه حقوقي بين موجر ومستاجر چه رابطه اي است ؟
نخستين نكته اين است كه با اذن موجر مبني بر حضور مستاجر يد اماني مستاجر تغيير نكرده و
همچنان مستاجر، امين است از مفاد مواد 501و631 قانون مدني وماده 10 قانون اصلاح قانون
جلوگيري از تصرف عدواني مشخص است كه مستاجر در اين حالت ماذون است و نه غاصب 0(10)
نكته ديگر اينكه آيا در اين حالت موجر مستحق دريافت اجرت است و يا بايد اذن وي را مبني بر
حضور مستاجر در عين مستاجر را حمل بر مجاني بودن آن كرد0 قانونگذار در قانون مدني و در
ماده 494، وقتي مستاجر را موظف به پرداخت اجرت المثل مي كند كه از مورد اجاره استعفاي
منفعت كرده باشد0 چنانچه مستاجر با اجاره موجر مدتي در عين مستاجره باقي بماند و به تصرف
خود ادامه دهد بدون اينكه استيفاي منفعت كرده باشد موظف به پرداخت چيزي نيست 0 به نظر مي
،رسد در اين مورد بين دو حالت بايد تمايز قائل شد0 اول حالتي كه مستاجر استفاده اي از مورد
اجاره نكرده و آمادگي تحويل عين مستاجره به موجر را نيز دارد وليكن موجر به دليل عدم
آمادگي براي تحويل گرفتن به مستاجر اعلام مي كند كه فعلا" مورد اجاره در اختيار وي باقي
بماند0 اما در حالتي ك مستاجر به انتفاع از مورد اجاره در اختيار وي باقي بماند0 اما در
حالتي كه مستاجر به انتفاع از مورد اجاره بعد از اتمام مدت به دليل عدم آمادگي براي تخليهو نيافتن مكان مناسب براي انتقال ادامه داده و موجر نيز با ملاحظه وضع مستاجر اصرار به
تخليه نمي نمايد كه در حالت اول موجر مستحق چيزي نخواهد بودو در حالت دوم مستاجر بايد اجرت
المثل را بپردازد0

نكته سوم اين است كه رابطه حقوقي بين موجر ومستاجر كه در سايه آن موجر مستحق دريافت اجرت
المثل است چيست ؟ آيا اين يك قرارداد جديد است و يا برابر ماده 337 قانون مدني ضامن
استيفاي از مال غير است (11)0 در اين مورد در بين نويسندگان قانون مدني نظري مبني بر اينكه
رابطه مذكور يعني حضور مستاجر در عين متساجره با رضايت موجر يك قرارداد جديد است يافت نمي
شود وليكن در جايي كه مدت اجاره تعيني نشده ولي اجاره از قرار روز يا ماه يا سالي فلان
مبلغ معين شده باشد ومستاجر بعد از سپري شدن مدتهاي مذكور به تصرف خود ادامه دهد وموجر نيز
تخليه يد او را نخواهد، مراضات حاصله مذكور را در يك قرارداد بي نام مي دانند(12) بعضي ديگر
از حقوقدانان رابطه مذكور را در يك قرارداد خصوصي تلقي مي كنند(13)0 در اين قرارداد خصوصي
اگر مستاجر به سكونت خود ادامه داد در برابرآن بايد همان مبلغ مقرربين طرفين رابپردازد0
اين ضيمان ضمني مورد توافق طرفين در عقد اجاره است كه هرگاه مستاجر با رضاي موحر به تصرف
خود پس از پايان مدت ادامه داد ظاهر اين است كه طرفين خواسته اند((اجرت المثل )) برابر
((اجرت المسمي )) به موجر پرداخت شود0 بعضي از فقها نيز ادامه حضور مستاجر در عين مستاجره
مقرون به سكوت موجر و عدم اعتراض وي را اگر بعنوان اباحه معوض باشد بلامانع مي دانند و
چنانچه باعنوان اجاره باشد به دليل عدم تعيين مدت و جهالت در يكي از عضوضين باطل مي شمارند0(14)

به نظر مي رسد هر قرارداد خصوصي بي نام و يا با نام نياز به انشاء وايجاد دارد و طرفين اين
قرارداد خصوصي با ابراز آنچه در ضميرشان مي گذرد بايد طرف مقابل را از قصد خود آگاه سازند0
وسيله ابراز مي تواند به كارگيري الفاظ، كنابت ، اشاره و يا هر عملي باشد ه اراده را به
نمايش بگذارد0 در اين مورد كه مستاجر پس از پايان مدتي كه قانونگذار به عنوان قدر متيقن
مدت اجاره به آن حكم مي كند و در ماده 501 قانون مدني تنظيم يافته است ،باز هم به استفاده
خود از مورد اجاره ادامه مي دهد وموجر نيز با سكوت و عدم اعتراض رضايت ضمني خود را اعلام
مي نمايد، چرابايد اين رابطه حقوقي يك قرارداد بي نام و يا خصوصي تلقي شود0 مگرنه اين است
كه هر قراردادي نياز به قصد انشائي دارد كه مقرون به چيزي است كه دلالت بر قصدكند(2)0 با
اين وضع بايد رابطه حقوقي مذكور را بر اساس اذن مور مبني بر استفاده مستاجر از مال وي تلقي
كنيم كه مستاجر برابر ماده 337 قانون مني ضامن استيفاي مذكور به ميزان اجرت المثل است 0

ليكن طرفين بر اين توافق ضمني بوده اند كه در صورت ادامه حضور مستاجر و رضايت موجر، به
ميزان اجرت المثلي برابر اجرت المسمي برعهده مستاجر است 0

قانونگذرا نيز براي تعيين تكليف رابطه حقوقي مذكور در بند7 ماده 11 قانون روابط موجر
ومستاجر مصوب 1356 دفاتر اسناد رسمي را مكلف ساخته بودكه در تمام اجاره نامه ها قيد كنند
كه مستاجر متعهد به پرداخت اجرت المثل پس از انقضاي مدت و يا فسخ اجاره تا موقع تجديد
اجاره يا تخليه ملك به ميزان اجرت المسمي است 0

3- عدم تعيين مدت

ماده 468 قانون مدني ايران مقرر مي دارد: ((در اجاره اشياء مدت اجاره بايد معين شود
والااجاره باطل است 0)) ماده 514 قانون مدني ايران نيز مقرر مي دارد، ((خادم يا كارگر نميتواند اجيرشود مگر براي مدت معيني يا براي انجام امر معيني 0)) پس آنچه سبب جهالت در يكي از عوضين ، يعني ميزان منافع بر حسب زمان ، مي گردد موجب بطلان عقد اجاره خواهد شد مگر اينكه ميزان منفعتي كه در مقابل مال الاجاره قرار مي گيرد به نحو ديگري مثلا" ميزان كاري كه بايد صورت پذيرد، مشخص گردد0 همينطور در اجاره حيوان كه ميزان منفعت به تعيين مدت و يا بايان مسافت يا تعيين محلي كه راكب يا محمول بايد به آنجا حمل شود، تعيين مي شود0(15)

حال اگر مدت اجاره به طور صريح ذكر نشده باشد اما قرينه اي از قبيل روز يا ماه يا سال در
قرارداد اجاره وجود داشته باشد آيا مي توان عقد اجاره را صحيح تلقي كرد و يا در صورت تكرار
ايام مذكور وادامه حضور مستاجر بازهم با كمك عقد اجاره روابط بين طرفين را سامان بخشد ؟ به
عنوان مثال چنانچه ميزان اقامت در هتلها از ابتدا مشخص نباشد، سمافر براي يك شب اقامت از
قرار هر شب فلان مبلغ قرارداد مي بندد و اگر تا ساعت مشخصي از روز بعد براي تحويل كليد
اتاق و تخليه آن مراجعه ننمايد براي شب بعدنيز قرارداد تجديد مي گردد0 قانونگذار ايران در
ماده 501 قانون مدني از قرينه هاي روز يا ماه يا سالي فلان مبلغ استفاده واجاره مذكور را
با تعيين مال الاجاره در برابر يك روز يا يك ماه يا يك سال فاقد جهالت تلقي و صحيح مي داند
قدر متقين مدت اجاره در چنين عقدي همان يك روز يا يك ماه يا يك سال است 0 چنانچه بعد از
مدتهاي مذكور مستاجر به سكونت و يا تصرف خود ادامه دادو موجر نيز با سكوت وعدم اعتراض وعدم
درخواست تخليه به بقاي مستاجر رضايت داد، موجر مستحق اجرت مقرر بين طرفين خواهد بود0
فرض مي كنيم سكونت در خانه اي و يا استفاده از يك دستگاه تراكتور و يا بهره برداري از يك
دستگاه بافندگي از قرار سالي فلان مبلغ ، موضوع عقد اجاره باشد، به حكم ماده 501 قرارداد
داد اجاره برا يمدت يك سال صحيح است 0 حال اگر مستاجر سكونت درخانه و يا استفاه از
تراكتورو يا بهره برداري از دستگاه بافندگي را بعد از پايان يك سال ادامه دهد و موجر نيز
تخليه يد او را نخواهد به موجب مراضات حاصله براي بقيه مدت ونسبت به زمان تصرف مستحق اجرت
مقرر بين طرفين خواهد بود0 در فرض فوق چنانچه مستاجر چهارماه به تصرف خود ادامه دهد به حكم
ماده مذكور به همين نسبت يعني يك سوم مستحق مقرر بين طرفين است 0

حكم ماده 501 مستبنط از يكي از نظرياتي است كه در فقه اماميه در اين خصوص ابراز شده است 0

در فقه اماميه در پاسخ به اين سئوال كه توافق اشخاص (بقاي مستاجر در مورد اجاره و سكوت
وعدم اعتراض موجر) چه حكمي دارد ومبناي حقوقي آن بر چه اصلي استوار است (16) سه نظر وجود
دارد،
الف - نظريه بطلان عقد اجاره

چنانچه موجر مورد اجاره را به ازاي هر ماه فلان مبلغ اجاره دهد به نظر دسته اي از فقها
چنين اجاره اي باطل قلمداد شده است 0 صاحب جواهر اين نظر را مشهور بين متاخرين از فقها ذكر
كرده است 0 استدلال اين دسته جهالتي است كه به دليل مجهول بودن ميزان منفعت و در نتيجه
ميزان اجرت وجود دارد0 اين اجازه هم نسبت به يك ماه و هم بيش از آن باطل مي شود0(17)
ب - نظريه صحت اجاره

به نظر اين دسته از فقها چنانچه موجر مورد اجاره را به ازاي هر ماه فلان مبلغ اجاره دهد،
اجاره نسبت به يك ماه صحيح است اما نسبت به ماهاي بعد موجر مستحق اجرت المثل است (18)0 بعضي
از فقها نيز نسبت به يك ماه صحيح و نسبت به بقيه مدت از حه تراضي بر تصرف در مقابل اجرت

المسمي صحيح مي دانند0(19) نكته قابل ذكر در اينجا صرف نظر از اينكه نسبت به ماههاي بعد
موجر استحقاق اجرت المثل داشته باشد يا اجرت المسمي ، اين است ك هبه محض وارد شدن دررماه
بعد ديگر حق فسخ عقد امكان ندارد و موجر تاپايان ماه بايد صبر كند و قبل از ورود در ماه
بعد عدم رضايت خود را به ادامه حضور مستاجر اعلام نمايد0(20)

ج -نظريه صحت نسبت به مبناي اجاره و بطلان نسبت به بقيه مدت

براساس اين نظريه هرگاه موجر به ازاي هر ماه فلان مبلغ عين مستاجره را به اجاره داده باشد نسبت به مدتي كه مبناي اجاره واقع شده درست و نسبت به بقيه مدت باطل است 0(21)

قانونگذار ايران در ماده 501 قانون مدني در حال عدم تعيين مدت به طور صريح و تعيني مال
الاجاره از قرار مثلا" ماهي فلان مبلغ ، مدت قرارداد اجاره را يك ماه تلقي نموده است و
نسبت به بقيه مدت در صورت ادامه حضور مستاجر وعدم اعتراض موجر به موجب تراضي و به دليل اذن
و رضايت موجر، مستاجر را مكلف به پرداخت مبلغي از اجرت مقرر به نسبت زمان تصرف نموده است
كه اين در حقيقت همان اجرت المثل است به ميزان اجرت المسمي 0

نتيجه گيري

با توجه به اصول حاكم بر مقررات قانون مدني ومباحث فوق مي توان نتيجه گرفت كه ،
1- چنانچه بعد از اتمام مدت اجازه ، مستاجر به تصرف خودادامه داد و موجر بر اين تصرف رضايت
نداشت و تقاضاي تخليه كرد ضمن تبديل يداماني مستاجر به يد ضماني - خواه مستاجر از
مورداجاره استفاده كامل كرده باشد يا نكرده باشد- بايد اجرت المثل زمان تصرف بعداز اتمام
اجاره را به موجر بپردازد و مسئول تلف و هر نقص ياعيبي خواهد بود اگر چه مستند به فعل او
نباشد0

2- انقضاي مدت اجاره تا زماني كه موجر استرداد عين مستاجره را نخواهد، عين مستاجره
در دست مستاجر امانت است و همان اجازه تصرفي كه به عنوان امانت مالكانه پديدار شده بود
باقي است و در صورت عدم استيفاي منفعت موظف به پرداخت اجرت المثل نيست اما در صورت بهره
برداري از عين مستاجره ضامن استيفاي مذكور به ميزان اجرت المثل است 0

3- در صورتي كه در عقد اجاره مدت به طور صريح ذكر نشده باشد ولي مال الاجاره از قرار مثلا"
ماهي فلان مبلغ تعيين شده باشدمانند اين است كه مدت اجاره يك ماه تعيين شده است و جهالت از
بين رفته است 0 وليكن اگر مستاجر عين مستاجره را بيش از مدت مذكور در تصرف خود نگاه دارد و
موجر هم سكوت كرده و اعتراضي ننمايدبه هر ميزان كه اين تصرف ادامه يابد و رضايت نيز وجود
داشته باشد اجرت نسبت به اجرت المسمي را بايد به موجر پرداخت كند0 بديهي است كه برا يماه
اول عقد اجاره لازم است و براي بقيه مدت لازم نبوده و هرگاه كه موجر تقاضاي خلع يد نمايد و
يا مستاجر حاضربه تحويل عين مستاجره باشد مراضات مذكور بهم خودره است 0

4- تجديد اجاره مستلزم قصد و رضا و تعيين مدت وساير شرايط است و صرف ادامه تصرف مستاجر در
مورد اجاره و سكوت موجر را نمي توان تجديد اجاره قلمداد كرد بلكه براساس اذن موجر رضايت
مستاجر مراضات حاصل شده است

 

فهرست منابع

1_ ماده 468 قانون مدني ايران مقرر مي دارد در اجاره اشيا مدت اجاره بايد معين شود و
الاجاره باطل است ماده 514 قانون مدني ايران مقرر مي دارد خادم يا كارگر نمي تواند اجير
شود مگر براي مدت معيني يا براي انجام امر معيني

2_ در ادامه مقاله نويسندگان مذكور معرفي خواهند شد

3_ عبدالرزاق احمد السنهوري الوسيط في شرح القانون المدني ج 6 المجلد الاول بيروت داراحيا
التراث العربي 1952 , ص 782 همچنين از همين نويسنده عقد الايجار بيروت داراحيا التراث العربي بيتاص 544 محمد بروجردي عبده حقوق مدني تهران بي نا , بي تا ص 280

4_ ماده 563 قانون مدني مصر مقرر مي دارد اگر اجاره بدون تعيين مدت و يا براي غير معيني
منعقد شد و يا اثبات مدت مورد ادعا مشكل گرديد اجاره براي مدتهاي معين پرداخت اجرت معتبر
است السنهوري الوسيط ج 6 المجلد الاول ص 151

5_ همان ص 782

6_ ماده 566 قانون مدني سوريه كلمه تمديد را به جاي كلمه تجديد آورده است وليكن ساير قسمت
هاي ماده عينا از قانون مدني مصر گرفته شده است ماده 598 قانون مدني ليبي و ماده 780
قانون مدني عراق و مواد 592 و 594 قانون مدني لبنان نيز احكام مواد 599 قانون مدني مصر را
تكرار كرده اند همان ص 783

7_ السنهوري الموجز في النظريه للالتزامات في القانون المدني المصري بيروت بي تا ص 47
8_ همان ص 48

9_ السنهوري الوسيط في شرح القانون المدني ج 6 المجلد الاول ص 784

10_ ناصر كاتوزيان حقوق مدني ( معاملات معوض عقود تمليكي ) چاپ سوم تهران بهنشر 63, 317
همچنين سيد حسن امامي حقوق مدني چ پنجم ج دوم كتابفروشي اسلاميه ص 57

11_ سيد حسن امامي حقوق مدني جلد دوم چ پنجم , تهران , كتابفروشي اسلاميه 1355 ص 60 ماده 33
قانون مدني مقرر مي دارد هر گاه كسي بر حسب اذن صريح يا ضمني از مال غير استيفاي منفعت كند
صاحب مال مستحق اجرت المثل خواهد بود مگر اينكه معلوم شود كه اذن در انتفاع مجاني بوده است
12_ محمد جعفر جعفري لنگرودي دائره المعارف حقوق مدني و تجارت جلد اول تهران مشعل آزادي
1357 ص ص52 و 53. ماده 501 قانون مدني ايران مقرر مي دارد اگر در عقد اجاره مدت به طور
صريح ذكر نشده و مال الاجاره هم از قرار روز يا ماه يا سالي فلان مبلغ معين شده باشد اجاره
براي يك روز يا يك ماه يا يك سال صحيح خواهد بود و اگر مستاجر عين مستاجره را بيش از
مدتهاي مزبوره در تصرف خود نگه دارد و موجر هم تخليه يد او را نخواهد موجر به موجب مراضات
حاصله براي بقيه مدت و به نسبت زمان تصرف مستحق اجرت مقرر بين طرفين خواهد بود
13_ ناصر كاتوزيان حقوق مدني ( معاملات معوض عقود تمليكي ) چاپ سوم تهران بهنشر 63, ص 268

14_ سيد محمد كاظم طباطبايي يزدي العروه الوثقي ج 2 چ 3 تهران انتشارات علميه اسلاميه 63, ص
579
15_ ماده 191 قانون مدني ايران مقرر مي دارد عقد محقق مي شود به قصد انشا به شرط مقرون بودن
به چيزي كه دلالت بر قصد كند .

16_ ماده 507 قانون مدني ايران مقرر مي دارد در اجاره حيوان تعيين منفغت يا به تعيين مدت
اجاره است يا به بيان مسافت و محلي كه راكب يا محمول بايد به آنجا حمل شود

17_ ناصر كاتوزيان همان ص 267

18_ شيخ محمد حسن نجفي جواهر الكلام في شرح شرايع الاسلام چاپ هفتم جلد 27 تهران دارالكتبالاسلاميه 1394 هق ص 235 سيد محمد كاظم طباطبايي يزدي العروه الوثقي جلد دوم تهران المكتبه
العلميه الاسلاميه بي تا ص 579 الميرزا ابي القاسم بن الحسن الجيلاني القمي جامع الشتات
تهران منشورات شركه الرضوان بي تا ص 296

19_ جعفر بن الحسن بن يحيي بن سعيد الحلي ( محقق حلي ) شرايع الاسلام تهران المكتبه العلميه
الاسلاميه 1377 هق ص 144

20_ ميرزاي قمي جامع الشتات ص 297

21_ السيد محمد جواد الحسيني العاملي مفتاح الكرامه في شرح القواعد العلامه ج 7 بي جا موسسه
آل البيت بي تا ص 113

22_ روح اله الموسوي الخميني حاشيه بر عروه الوثقي ج 2 ص 578

 http://daneshyaran.4kia.ir/