نقش فن‌آوري اطلاعات در توسعه گردشگري

 

مقدمه

بر همگان آشكار است كه هيچ صنعتي به اندازه صنعت گردشگري ، در كشوري با اقليم ايران ، ارزنده ، اثر بخش و با حداكثر بازدهي اقتصادي و فرهنگي همراه نيست . كشور ايران با تمدن كهن و طبيعت چهار فصل ، با در اختيار داشتن صدها مولفه گردشگري ، يكي از بي نظير ترين كشورهاي جهان در حوزه گردشگري به شمار مي آيد. ايران را بايد يكي از پر ظرفيت ترين كشورهاي جهان در زمينه جذب گردشگر دانست و اما بر اساس آمارها ، با وجود آن كه كشوري مثل امارات ، كه يك صدم توانمندي تاريخي و فرهنگي ايران را ندارد ، توانسته است بيش از 10 ميليون گردشگر در سال جذب كند كه اين وضعيت براي مالزي در جنوب شرق آسيا نيز چنين است . اين كه چرا ما با اين همه پتانسيل ، نتوانسته ايم بيش از 2 ميليون گردشگر در سال جذب كنيم ، پرسشي است كه فقط سازمان ايرانگردي كشور نبايد پاسخ گوي ان باشد ! گردشگري مسئله اي نيست كه فقط يك ارگان يا دستگاه در آن دخالت داده شود. بر اساس استانداردهاي گردشكري امروزه جهان ، سازمان دولت الكترونيك (e-government) در راستاي جامعه اطلاعاتي (information society) يك كشور ، زير ساخت هاي گردشگري را تشكيل مي دهند. اگر شما مي بينيد كه مالزي سالانه ميلياردها دلار گردش مالي دارد ، فقط به خاطر برج هاي پتروناس يا برج هاي تجاري آن نيست ! بلكه هتل ها ، فروشگاه ها ، تجارت الكترونيك ، بانكداري و به طور كل ، صنعت آي تي مدوني دارد كه در اطلاع رساني و برقراري ارتباط نزديك گردشگر با صاحبان اين صنعت در مالزي ، ارتباط تنگاتنگي در اختيار دارد .

 

گردشگري و فن‌آوري اطلاعات

فناوري اطلاعات و ارتباطات كه امروزه به نام ICT شهره آفاق و انفس شده است و در نزد متخصصان علوم و فنون گوناگون ، از جايگاه رفيعي برخوردار است ، در واقع تكنولوژي جديد و نوظهوري است كه بشر در قرن جديد ، قصد دارد تا با استفاده از ان ، يك جهش سيگنالي و بزرگي را در عرصه علوم مختلف ، به انجام برساند. فناوري اطلاعات و ارتباطات ، در همه رشته هاي علمي جايخود را باز كرده است . در پزشكي ، صنايع گوناگون ، علوم انساني و حتي علوم پايه ، ICT يك محور غير قابل اجتناب است . خوشبختانه ، ارزش و اهميتي كه فناوري اطلاعات و ارتباطي روز براي توسعه زير ساخت هاي گردشگري در دنيا ايجاد كرده است ، بسيار جالب و قابل تامل است . وقتي يك گردشگر بتواند اطلاعات گردشگري مربوط به ابنيه هاي تاريخي يك كشور را در پهنه جهاني وب (internet) ملاحظه كند و درباره ان ها اطلاعات صوتي و تصويري و متني خوبي به دست آورد ، مشتاق مي شود. وقتي اين فرد مشتاق شد ، از طريق كانال هاي مربوطه ، علاقمند مي شود به كشور سفر كند. اكنون وقت ان است تا از طريق سايت هتل ها و موزه ها يا مراكز فرهنگي تاريخي كشور مقصد ، به رزرو بليط اقدام كند. حتي اگر سايت مراكز هواپيمايي كشورمقصد آماده گي داشته باشد ، بر اساس برنامه زمان بندي مسافر ، امكان رزرو اينترنتي بليط را براي و فراهم ميكند .

كشوري مانند انگلستان ، از طريق سايت سفارت انگليس در تهران ، حتي به بررسي الكترونيكي امكان صدور ويزا براي متقاضيان ايراني ، اخيرا روي آورده است . خوب اگر ويزاي اينترنتي هم صادر شود ، همه فرآيندهاي گردشگري با فناوري اطلاعات ، مهيا مي شود . آن هم با فشردن چند كليك و ظرف چند روز . بدون ان كه گردشگر از خانه اش خارج شود!! آيا در قرن بيستم اين گونه مي توانستيم مسافرت كنيم؟ پاسخ منفي است . پس اكنون در هزاره سوم ، بايد ازاين فرصت عالي استفاده كرد. پس در يك كلام ، اگر بخواهيم فرآيندي را در گردشگري از طريق پتانسيل آي تي طرح ريزي كنيم ، موارد زير قابل بررسي است :

1- اگر مي خواهيم گردشگر از طريق ICT به ايران بيايد ، ابتدا بايد دولت الكترونيك داشته باشيم . يعني سازمان ها و ارگان ها و امكانات كشور در فضاي اينترنتي معرفي شود.

2- همه دستگاه ها و مراكزي كه به نوعي با مقوله گردشگري در ارتباط هستند ، بايد حداقل يك وب سايت 2 زبانه مالتي مديا در اختيار داشته باشند . مثلا همه هتل ها ، آژانس هاي مسافرتي ، شركتهاي هواپيمايي و حمل و نقل ، مراكز اطلاع رساني و هماهنگي در امور گردشگري و امثالهم ، بايد از كانال وب سايت با گردشگر در ارتباط باشند تا ارتباطات سريع تر و با هزينه كم تري انجام بگيرد.

3- اطلاع رساني ظرفيت هاي فرهنگي و تاريخي و گردشگري كشور در سطح جهاني از طريق كانال هاي مجازي و ارتباطات سنتي به اطلاع علاقمندان برسد. اين نقشي است كه مثلا سايت هاي سفارت خانه هاي ايران در وب ، كه الان 25 سايت بد ظرفيت ! هستند ، بايد به دوش بكشند. يك كانادايي كه مي خواهد به ايران بيايد ، بايد سايت سفارت ايران در تورنتو www.salamiran.org به وي اطلاعات خوبي بدهد!!

 

گردشگري در هزاره‌ي سوم

گردشگري ، امروزه به عنوان يكي از صنايع بسيار مهم در توسعه فرهنگ ها و ارتباطات ملل ، نقش ممتازي در استقرار صلح و آرامش در جهان ايفا كرده است. بيش از 620 ميليارد دلار ، گردش مالي ساليانه توريسم در جهان است كه سهم كشور ايران ، به يك دهم درصد هم نمي رسد . گردشگري در هزاره سوم را ارزنده ترين صنعت پول ساز در جهان مي دانند كه دولت مردان كشور بايد با يك عزم ملي در اين راه بيش تر تلاش كنند. اين تلاش مي تواند باعث جذب توريست ، معرفي كشور در سطرح جهاني و ارتقاي رشد ناخالص ملي GNP را به همراه داشته باشد. درآمدي كه ما ميتوانيم از طريق آي تي براي جذب گردشگر داشته باشيم ، قابل مقايسه با درآمد نفت نخواهدبود. فرقي كه درآمد گردشگري با درآمد نفت دارد اين سايت كه در درآمد نفت ، ما سرمايه هاي ملي خود را با دلار عوض مي كنيم ، اما در درآمد گردشگري ، هيچ چيز پر ارزش نمي دهيم و در عوض ، سرمايه جذب مي كنيم. ارزش استراتزيكي كه گردشگري براي ساختار ژئو استراتژيك ايران مي تواند به ارمغان بياورد ، قابل مقايسه با هيچ صنعت و فناوري نيست . فقط بايد زير ساخت هاي لازم را فراهم كرد . صنعت گردشگري ، در گسترش توسعه پايدار و شناساندن پتانسيل ملت ها به يكديگر ، مورد توجه و اهتمام روشنفكران و فعالان سياسي جوامع بوده است. گذار از عصر صنعتي (industry revolution)به دوران طلايي عصر اطلاعات(communication revolution) ، فضاي جوامع اطلاعاتي (information society) را با تغيير روبرو كرده است . وقتي ابزارهاي نوين در ارتباطات و اطلاع رساني به خدمت شهروندان در مي آيد ، بايد انتظار تغيير در شيوه هاي زندگي روزمره را به انتظار كشيد. يكي از اين تغييرات ، دگرديسي در گردشگري و تولد گردشگري مجازي است

 

گردشگري مجازي

صنعت گردشگری امروزه در ردیف صنعت های پردرآمد، پاک و کم‌هزینه دنیا قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۱۰ میلادی ۲۰۰ میلیارد دلار درآمد کشورهای دنیا از این بخش تأمین شود و در همان سال از هر ۱۵ نفر شاغل در سطح دنیا یک نفر در این بخش فعال باشند. از طرفی صنعت گردشگری دنیا ابعاد متنوعی همچون توریسم الکترونیکی، اکوتوریسم، توریسم درمانی، ورزشی، روستایی، فرهنگی و تاریخی یافته است. با توجه به این وضعیت و با توجه به اینکه ایران طبق آمار سازمان جهانی جهانگردی دارای رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی و رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی است و همچنین جمعیت جوان روبه گسترش، نرخ بالای بیکاری، لزوم افزایش درآمد ارزی و سرمایه گذاری خارجی توجه بیش از پیش به این بخش می‌تواند زمینه رسیدن به اشتغال کامل، افزایش درآمد ارزی، معرفی تمدن و فرهنگ ایرانی به جهانیان، تعامل گسترده و سازنده با کشورهای دنیا، در هم شکستن مرزهای قومی و اقلیتی، را فراهم کند.

طی سال‌های اخیر گردشگری تبدیل به صنعتی رقابتی شده و کشورها برای کسب درآمد بیشتر متمایل به روش‌های جدید و ارائه نوآوری در این صنعت شده‌اند. برگزاری جشن‌های مختلف در کشورها، مانند جشن بادبادک‌ها یا جشنواره ساخت مجسمه‌های یخی و حتی برگزاری مسابقات ورزشی مانند المپیک، برگزاری کنفرانس‌ها و حتی استفاده از پزشکان مجرب جهت وارد کردن بیماران به کشور، روش‌های جدیدی برای جذب توریست و شناساندن فرهنگ یک کشور به جهان می‌باشد.

در کنار روش های پرهزینه، روش‌های کم‌هزینه، ولی پرباری نیز برای جذب توریست در اکثر کشورهای صنعتی دنبال می‌شود که از آن جمله می‌توان به استفاده از سمبل‌ها و مکان‌ها گردشگری در فیلم‌های سینمایی یا حتی کارتون‌های تلویزیونی اشاره کرد. در اینترنت و دنیای اطلاعات نیز با ایجاد سایت‌های متعدد در زمینه‌های مختلف گردشگری و اطلاعات وسیع این سایت‌ها، جذب توریست آسانتر شده است. در این میان حتی بازی‌های کامپیوتری نیز در تحقق اهداف گردشگری مستثنی نشده‌اند.

اما فضای مجازی گردشگری روشی نوین با توانایی نمایش سه بعدی همزمان با اراده کاربر و ارتباط مستقیم با او تاثیرگذارتر از مابقی روش‌ها و با هزینه به مراتب کمتر وارد عمل شده است. فضای مجازی با کاربردهای بسیار همچون شبیه‌سازی مکان‌های تفریحی، ساختمان‌ها، شهرک‌ها، فروشگاه‌ها، کارخانه‌ها و...، آموزش با قابلیت اتصال به محیط واقعی و ثبت وقایع محیط به صورت همزمان در فضای مجازی و کاربردهای آدرس‌دهی و مکان‌یابی قبل از سفر و حتی کاربردهای تبلیغاتی، فرهنگ‌سازی اکنون ابزاری بسیار قدرمتمد برای تبلیغ شده است.

امروزه اکثر کشورها به فکر استفاده از این فن آوری برای ثبت مکان های تاریخی و گردشگری خود افتاده اند. امیدواریم مسئولین میراث فرهنگی و گردشگری ایران هرچه زدوتر برای ثبت آثار بی‌نظیر این آب و خاک در عرصه فضای مجازی و شبیه‌سازی گردشگری سه بعدی وارد عمل شوند.

 منابع

سایت کمک آموزشی دانش یاران فورکیا

 http://daneshyaran.4kia.ir/ 

میدان نقش جهان

میدان نقش جهان هم‌چنین معروف با نام تاریخی میدان شاه و پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران با نام رسمی میدان امام، نام میدان مرکزی شهر اصفهان است که در مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد.

بناهای تاریخی موجود در میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد شاه (اصفهان)، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده‌است که عموماً جایگاه عرضهٔ صنایع دستی اصفهان می‌باشند.

میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ جزء نخستین آثار ایرانی بود که به‌عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید.

 

وجه‌تسمیه و نام‌ها

تا پیش از دوره صفویه، در جایگاه کنونی این میدان، باغی به نام نقش جهان وجود داشته‌است. این باغ، نام خود را از شهری در آذربایجان گرفته که اینک به نام نخجوان خوانده می‌شود. حمدالله مستوفی درباره این شهر گفته‌است:«شهری خوش است که آن را نقش‌جهان خوانند و اکثر عمارات آن از آجر است»این میدان که در فهرست میراث جهانی با نام میدان امام خمینی ثبت شده‌است،در زمان ساخت و در تقابل با میدان کهنه که مسجد جامع در آن قرار داشت، میدان نو نامیده می‌شد.بسیاری از سیاحان و جهانگردانی که در زمان های گذشته به توصیف شهر اصفهان پرداخته اند از شکوه و عظمت میدان نقش جهان سخن بسیار گفته اند و از بازدیدهای سفیران و نمایندگان خارجی و اتباع کشورهای دیگر در این میدان خاطراتی را شرح داده اند و بسیاری از مذاکرات تاریخی بین دولتمردان ایرانی و فرستادگان خارجی در میدان نقش جهان انجام میشد.

 

ویژگی‌ها و مختصات

میدان نقش جهان، میدانی مستطیل شکل به درازای ۵۰۷ متر و پهنای ۱۵۸ متر در مرکز شهر اصفهان است

پیرامون میدان دویست حجره دو طبقه قرار دارد. افزون بر آن چهار بنای عالی‌قاپو، مسجد شاه، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه نیز در میانه چهار ضلع این مستطیل ساخته شده‌اند.

 

تاریخچه

یش از آن‌که شهر اصفهان به پایتختی ایران صفوی برگزیده شود در محل این میدان باغی گسترده وجود داشته‌است بنام «نقش جهان». این باغ همچنین محل استقرار ساختمان‌های دولتی و کاخ فرمانروایان تیموری و آق‌قویونلوها بود. در آن زمان بخش میْدانی باغ، «درب کوشک» نام داشت. این بخش در ضلع غربی میدان نقش جهان امروزی و در محل ساخت کاخ عالی قاپو قرار داشته‌است.

 

در دوران سلجوقیان، دست کم بخشی از باغ نقش جهان بنام به میدان «کوشک» بوده‌است. دستگیری برکیارق از سوی برادرش محمود در این میدان رخ داده‌است.همچنین میدان کوشک، جایگاه اعدام محکومان به اعدام و برگزاری برخی از آیین‌های رسمی همچون جشن نوروز بوده‌است.

از ابتدای سلطنت شاه عباس اول، سطح میدان در اندازه بسیار بزرگتر از میدان کوشک سابق تسطیح شده و بارها آیین چراغانی و آتش‌بازی در آن برپا شده‌است.منابع گوناگون، بنای به شکل فعلی را در دوره سلطنت شاه عباس اول و به سال ۱۰۱۱ قمری دانسته‌اند. احتمال دارد که بنای این میدان از روی نقشهٔ میدان حسن پادشاه در تبریز برداشت شده باشد.استاد محمدرضا و استاد علی‌اکبر اصفهانی، نام دو تن از معمارانی است که میدان را طرح ریزی نموده و آن را به شکل فعلی بنا نهاده‌اند. نام این دو معمار بر سردر بناهای پیرامونی میدان به چشم می‌خورد.

 

فکر تاریخ کرد راغب و گفت شد در کعبه در صفاهان باز

 

با محاسبهٔ حروف ابجد مصراع دوم این شعر تاریخ اتمام ساخت (۱۰۴۶) به دست می‌آید. در طول دوران ساخت میدان و پس از آن در سراسر دوران صفویه، میدان زنده و فعال بوده، لیکن در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین، به تدریج از رسیدگی به میدان خودداری شده‌است. در ایام سلطنت شاه سلطان حسین، جوی‌های آب به تدریج راکد شده و آخرین درختان باقی‌مانده از درختانی که شاه عباس به دست خود کاشته بود، خشکیده‌اند.

 

در دوره قاجار، این میدان نیز مانند سایر بناهای تاریخی اصفهان مورد بی‌توجهی قرار گرفت. بخش‌هایی از میدان در طول دوران آشفتگی ایران از حمله اشرف افغان تا استقرار حکومت قاجاریه، تخریب گردید. بخش‌هایی نیز از جمله عمارت نقاره‌خانه در دوره قاجار از میان رفت.از زمان حکومت رضا شاه تا امروز، کار مرمت و بازسازی این ابنیه بطور مداوم ادامه دارد.

 

 

 

ابنیه پیرامونی

در پیرامون میدان، مشهورترین و عظیم‌ترین بناهای تاریخی اصفهان مانند مسجد جامع عباسی یا مسجد شاه (در ضلع جنوبی)، مسجد شیخ لطف‌الله (در ضلع شرقی)، عمارت عالی‌قاپو (در ضلع غربی) و سردر قیصریه (در ضلع شمالی) ساخته شده‌است. اطراف میدان را چهار بازار بزرگ احاطه کرده‌اند. عایدات چهار بازار اطراف میدان، در سال ۱۰۱۷ قمری وقف چهارده معصوم شده‌است.ولی قلی شاملو در کتاب قصص الخاقانی می‌نویسد که شاه عباس در سال ۱۰۱۴ بازار دور میدان نقش جهان اصفهان، کاروانسرای بزرگ آنجا، بنای قصیریه، و حمام شاهی را وقف سادات مدینه و به خصوص برای هزینه ازدواج دختران و پسران سید این شهر کرده‌است.همزیستی ابنیه تجاری با ساختمان‌های حکومتی و مذهبی و همچنین وجود قدیمی‌ترین دروازه بازی چوگان جهان در میانه میدان از جاذبه‌های معماری میدان است.

 

مسجد شاه

این مسجد، مهم‌ترین مسجدی است که از دوره صفویان در ایران برجای مانده‌است. کار ساخت این مسجد در سال ۱۰۲۰ هجری قمری آغاز شده و تزئینات نهایی آن در زمان شاه سلیمان به سال ۱۰۴۷ ه.ق. (معادل ۱۶۱۲ میلادی الی ۱۶۳۰ م.) پایان رسیده‌است. معمار این مسجد استاد علی اکبر اصفهانی و کتیبه سر در آن به خط علیرضا عباسی است. علاوه بر آن کتیبه‌های دیگری به خط عبدالباقی تبریزی و محمدرضا امامی در جای جای مسجد وجود دارد.ارتفاع گنبد این مسجد ۵۲ متر، ارتفاع مناره‌های اصلی ۴۸ متر و ارتفاع مناره‌های ورودی ۴۲ متر است. از ویژگی‌های این مسجد کاشیکاری بسیار زیبا و هنرمندانه، رابطه معماری و بصری مسجد و مناره‌های چهارگانه آن با میدان، نابرابری محور میدان با قبله و تصحیح آن در دهلیزهای ورودی و بازتاب صدا در زیر گنبد مسجد است.این مسجد در گذشته به نام‌های مسجد مهدی، مسجد جامع، مسجد سلطانی، مسجد شاهی، جامع کبیر عباسی و مسجد شاه معروف بوده و امروزه مسجد امام نامیده می‌شود.

 

سر در قیصریه

سردر قیصریه بنایی است در ورودی اصلی بازار بزرگ اصفهان. این بنا در گذشته نه‌چندان دور دارای سه طبقهو اکنون دارای دو طبقه‌است. طبقه سوم آن که تخریب شده، نقاره‌خانه را تشکیل می‌داده‌است که در آن با صدای موسیقی، اوقات روز را اعلام می‌کرده‌اند. این سر در به بازار بزرگ اصفهان باز می‌شود و در گذشته راه اصلی بازار اصفهان بوده‌است.سردر قیصریه شامل چهار درب فرعی، یک دروازه اصلی و یک حوض بوده که حوض آن حدود دهه ۱۳۴۰ شمسی به باغچه تبدیل شد ولی اکنون احیا شده‌است.علت نامگذاری این بنا، شباهت آن به یکی از بناهای شهر قیصریه بوده‌است. بر بالای سردر، نقاشی‌هایی به قلم رضا عباسی به چشم می‌خورد. ناقوس دیر هرمز و همچنین ساعت موجود در قلعه پرتغالی‌های جزیره هرمز،(به قطر حدود ۸۰ سانتیمتر) پس از فتح آن جزیره به اصفهان آورده شد و در بالای این سردر نصب شد.

 

عالی قاپو

کاخ عالی‌قاپو در ضلع غربی میدان در ۶ طبقه و به زیربنای حدود ۱۸۰۰ مترمربع، احداث شده‌است. ارتفاع نهایی این کاخ از سطح میدان ۳۴ متر بوده و در هر طبقه تزئینات هنری خاص خود را دارد. از خصوصیات بارز این بنا وجود خاصیت واکنش صوت و صدا در محل ورودی، تالار پذیرایی بسیار زیبا، تالار اصلی موسیقی و ۵۳ اتاق به منظور استفاده جهت اتاق نشیمن، اتاق جلسه، دولت‌خانه و محل استقرار سفرا و میهمانان است. سازه بنا برپایه دیوارهای باربر و تیرها و ستون‌های چوبی استوار است.

برخی کارشناسان نظیر آندره گدار و لطف‌الله هنرفر براساس نظر اسکندربیک منشی(که در کتاب عالم‌آرای عباسی منعکس شده) اعتقاد دارند که این بنا شالوده‌ای تیموری دارد و در مقابل کارشناسانی مانند اوژنیو گالدیری طرفدار نظریه جدیدالاحداث بودن کل بنا هستند. شاه‌عباس به منظور قداست بخشیدن به کاخ عالی‌قاپو، دری از درهای رواق مرقد علی را که با دری نو جایگزین شده بود، برای مدخل ورودی استفاده نمود.در زمان سلطنت شاه عباس، در این باغ محلی وجود داشته که بستخانه نامیده می‌شده و مقروضین و محکومین و مجرمین، تا زمانی که می‌توانستند با هزینه شخصی در آن مکان بمانند از مجازات مصون بودند.

 

مسجد شیخ لطف‌الله

مسجد شیخ لطف‌الله یکی از بناهای پیرامونی میدان است که به عنوان مسجد اختصاصی شاه عباس بکار می‌رفته این مسجد به دستور شاه عباس ساخته شده‌است و تامارا سون (به انگلیسی: Tamara sonn) آن را به عنوان یکی از زیباترین بناهای مذهبی دنیا عنوان می‌کند.این بنا در سمت مشرق میدان قرار دارد. این مسجد در دوره قاجار به شدت تخریب شد و در زمان رضا شاه بازسازی گردید.کاشیکاری فعلی پوشش بیرونی آن مربوط به سال ۱۳۱۵ شمسی است. گنبد این بنا ۳۲ متر ارتفاع داشته و ساخت آن ۱۷ سال به طول انجامیده‌است.تفاوت این بنا با سایر مساجد دوره صفوی این است که مسجد شیخ لطف‌الله دارای صحن نیست و مناره نیز ندارد. سردر مسجد به قلم ثلث علیرضا عباسی خوشنویس معروف صفوی مزین است.

ابنیه تخریب شده

غیر از ابنیه‌ای که اکنون موجودند، یادبودهای دیگری نیز در میدان نقش جهان وجود داشته که به تدریج کابرد خود را از دست داده و از میان رفته‌اند. سرستون‌های مرمرین که احتمالاً از تخت جمشید شیراز به اصفهان آمده بودند(یکی به چهلستون منتقل شده و دیگری در موزه ایران باستان تهران قرار دارد)، ۱۱۰ عراده توپ اسپانیایی (غنیمت فتح جزیره هرمز به وسیله امامقلی خان) و میله قپق به ارتفاع چهل متر در مرکز میدان (که امروزه به کلی از میان رفته‌است) از آن‌جمله‌اند.همچنین در مجاورت مسجد شیخ لطف‌الله، مدرسه‌ای به نام مدرسه خواجه‌ملک (بعدها مدرسه شیخ لطف‌الله) وجود داشته که در زمان قاجاریه از میان رفته‌است.

 

کارکرد گذشته

این میدان در سدهٔ یازدهم هجری قمری (سدهٔ هفدهم میلادی) یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های جهان بوده‌است. شوالیه ژان شاردن فرانسوی میدان نقش جهان را زیباترین میدان دنیا می‌دانسته‌است. در دوره شاه عباس و جانشینان او، این میدان محل بازی چوگان، رژهٔ ارتش، چراغانی، و محل نمایش‌های گوناگون بوده‌است. دو دروازه سنگی چوگان از آن دوره هنوز در میدان باقی است که از انجام ورزش چوگان در آن دوره حکایت می‌کند و قدیمی‌ترین دروازه چوگان دنیاست. طرح این میدان تا جایی در نحوه اجرای بازی چوگان تاثیر داشته‌است که زمین‌های ورزشی هارلینگام و سایر زمین‌های چوگان معروف، کم و بیش از روی این میدان ساخته شده‌اند. این میدان همچنین محل برگزاری جمعه بازارهای عظیم بوده‌است. یکی از اولین مراسم رسمی که در این میدان برگزار شده‌است، بازگشت پیروزمندانه امامقلی‌خان از فتح جزیره هرمز به پایتخت (اصفهان) بوده‌است. شاردن نقل می‌کند که در مواقع جشن، تا پنجاه هزار چراغ در میدان روشن می‌شده‌است. شرح مفصل این میدان را جهانگردان نامدار اروپایی مانند شوالیه شاردن، ژان باتیست تاورنیه، پیترو دلاواله، سانسون، انگلبرت کمپفر و دیگران که از روزگار صفوی به بعد از اصفهان دیدن کرده‌اند، به‌دست داده‌اند و همه آنان زیبایی میدان را ستوده‌اند.

 

کارکرد امروزین

س از پیروزی انقلاب اسلامی، این میدان محل برگزاری نماز جمعه و اجتماعات سیاسی نیز می‌باشد.چمنهای این میدان همچنین تبدیل به فضایی برای نشستن خانواده‌ها در جوار اجاق گاز پیک‌نیکی شده که منظره خوشایندی برای گردشگران نیست.تصویر بخشی از این میدان، بر پشت اسکناس‌های بیست‌هزار ریالی درج شده‌است.

در این سال‌ها، بین شهرداری اصفهان و یونسکو درباره مخدوش شدن نمای میدان به‌دلیل وجود برج جهان‌نما در نزدیکی میدان، گفتمان زیادی صورت گرفته‌است.

 

صنایع دستی

حجره‌های دور تا دور میدان از گذشته‌های دور به فروش صنایع دستی اشتغال دارند.اگرچه در سال‌های اخیر ورود صنایع دستی چینی و پاکستانی موجب کاهش رونق فروش صنایع دستی اصیل ایرانی شده بود، ولی با موانع قانونی به تدریج فروش صنایع دستی خارجی در این حجره‌ها محدودتر شده‌است.در حال حاضر خطر تغییر کاربری این فروشگاه‌ها از صنایع دستی به اسباب بازی و خوراکی، هویت میدان را تهدید می‌نماید.به همین لحاظ مقرر گردیده تا در سال ۱۳۸۹، پرونده ثبت ملی و جهانی صنایع دستی میدان شاه تشکیل گردد.گاه خود میدان نقش‌جهان نیز دستمایه هنر هنرمندان قرار گرفته‌است.

ثبت جهانی و ماجرای برج جهان‌نما

یدان نقش‌جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌است. همچنین این میدان در اردیبهشت ۱۳۵۸ و جزء نخستین آثار ایرانی میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسیده‌است.طرح موضوع منظر فرهنگی در اجلاس یونسکو برای آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی، و پس از آن ساخت برج جهان‌نما به ارتفاع ۵۰ متر(در ۱۴ طبقه) در فاصله ۷۰۰ متری میدان نقش جهان(و در منظر تاریخی و فرهنگی میدان) در سال ۱۳۷۵ موجب شد تا موضوع قرارگرفتن میدان در فهرست «میراث درخطر» یونسکو برای اولین بار در سال ۱۳۸۰ طرح گردد. سهامدار اصلی این برج شهرداری اصفهان بود و شورای شهر اصفهان در حمایت از شهرداری، دخالت یونسکو را محکوم می‌کرد.

با اصرار شهرداری بر ادامه کار، یونسکو در سال ۲۰۰۲ بازرسانی را برای بازدید از محل به اصفهان فرستاد. بازرسان یونسکو اعلام کردند «میدان نقش جهان را نمی‌توان منفرد و مجزا از اطراف آن دید.» این کارشناسان افزودند «خط آسمانی و منظر تاریخی و فرهنگی میدان نقش جهان مخدوش شده و دولت ایران موظف است نسبت به تعدیل برج جهان‌نما اقدام نماید.» بر همین اساس سازمان یونسکو تا فوریه ۲۰۰۴ به ایران مهلت داد تا نسبت به تعدیل ۴ طبقه از برج اقدام نماید.

درگیری میان شورای شهر و شهرداری اصفهان از یک طرف و سازمان میراث فرهنگی و استانداری اصفهان به دادگاه انقلاب نیز کشیده شدو حتی سید محمد خاتمی رئیس‌جمهور وقت نیز مجبور به دخالت گردید.سرانجام با پرداخت بخشی از خسارات شهرداری توسط سازمان میراث فرهنگی،[۶۵] برج جهان‌نما در تاریخ ۸ بهمن سال ۱۳۸۴ تعدیل گردید و دوطبقه بالایی آن تخریب شد تا به منظر فرهنگی میدان آسیبی وارد نشود.

 

 

نقاشی از یک معمار فرانسوی در دهه ۱۸۰۰ میلادی

 

عکس از یک جهانگرد فرانسوی در اواسط دوران قاجار

 

ورودی مسجد جامع عباسی

 

 

قیصریه در زمان ناصرالدین‌شاه سه طبقه بود

 

 

تالار موسیقی عالی‌قاپو

 

 

داخل گنبد شیخ لطف‌الله

 

آمدوشد با درشکه در محوطه میدان

 

 

عرضه صنایع دستی

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

 

موانع توسعه گردشگري

به نظر می رسد مشکل اصلی عدم توسعه گردشگری به موضوع فرهنگی بر می گردد و آن هم طرز تلقی ما از گردشگر است که درست تبیین نشده و اگر این طرز تلقی را اصلاح نکنیم و موانع ذهنی را از سر راه برنداریم گردشگری توسعه پیدا نخواهد کرد. گروه موافق و مخالف توسعه گردشگری هر دو با موانع ذهنی مواجه هستند و هر دو معتقد هستند که گردشگری ناهنجاری های اجتماعی و ضایعات فرهنگی دارد، گروه نخست می گویند ما باید ناچارا گردشگری را توسعه دهیم و با توجه به اهمیت ارزآوری و اشتغال زایی آن ناهنجاری های فرهنگی را تحمل کنیم ولی گروه دوم می گویند ما هنوز به آن مرحله نرسیده ایم که ناچار شویم از محل گردشگری ارتزاق کنیم.

این موانع ذهنی باعث برخوردهای سخت گیرانه در مبادی ورودی و خروجی و سخت گیری در ارایه ویزا برای ورود گردشگر به کشور شده و نوع نگاه به گردشگر تحقیر کننده گردیده نه تشویق کننده، شاهد آن کاهش سختگیری ها در سال های اخیر و افزایش نسبی گردشگر خارجی می باشد که بدون انجام اقداماتی خاص در جذب گردشگر اتفاق افتاده است این موضوع نشان می دهد که کشور ما به لحاظ سابقه تاریخی قدرت جذب بالقوه ای دارد ولیکن موانع ذهنی را باید حذف نمود تا گردشگری کشور توسعه یابد.

مانع اصلی در نگرش به موضوع گردشگری کشور قرار دارد که چون گردشگری فرهنگی را نمی شناسیم از بدیهیات گردشگری همانند درآمد ارزی و اشتغال صحبت می کنیم نه از ایجاد وحدت و وفاق ملی، امنیت، تقویت بنیه فرهنگی، تنش زدایی و این که هر منطقه ما دارای مزیت های تاریخی، فرهنگی فراوانی است که می تواند در توسعه سهم داشته و نقش ایفا کند، لذا صحبت از گردشگری فرهنگی می شود ولی مفهوم گردشگری فرهنگی روشن نمی شود.

گردشگر فرهنگی به ملاقات فرهنگ ما می آید، اما این ملاقات در کجا اتفاق می افتد؟ هر چند مقصد میراث فرهنگی است ولی از همان بدو ورود ملاقات های فرهنگی روی می دهد در گمرک، در سیستم حمل و نقل (هوایی، دریایی، زمینی)، در هتل ها، رستوران ها، بازارهای خرید، فضاهای تفریحی و فرهنگی تا بازدید از ابنیه تاریخی.

او می آید به ملاقات اقوام ما با فرهنگ های متنوع، می آید به ملاقات اقوام کرد، لر، بلوچ، ترک، ترکمن و ... که این ملاقات ها باعث تقویت فرهنگ های محلی شده و افتخار اقوام مختلف را به همراه دارد، از طرف دیگر گردشگر فرهنگی علت و معلول (امنیت، تقویت بنیه فرهنگی، وفاق ملی، تنش زدایی و ...) است چون حضور گردشگر فرهنگی در کشور باعث تقویت پدیده های فوق شده و عاملی برای تنش زدایی می شود که فراهم شدن این ویژگی ها خود باعث توسعه گردشگری فرهنگی می شود.

در حال حاضر آحاد جامعه شناخت کمی نسبت به امکانات و محدودیت های کشور دارند که این موضوع در اظهار نظر طیف وسیع مسئولین و کارشناسان برای توسعه کشور تاثیر منفی می گذارد با توسعه گردشگری فرهنگی داخلی شناخت آحاد جامعه نسبت به امکانات و محدودیت های کشور افزایش یافته و تفاهم و وفاق ملی تقویت می گردد و سو تفاهم ها نسبت به فرهنگ های محلی از بین می رود. که این وضعیت آثار مثبتی در توسعه کشور دارد، همچنین وقتی گردشگران خارجی به کشور می آیند تصورات آنها از فضای اجتماعی ایران اصلاح می شود که در موضوع تنش زدایی بسیار موثر و مفید است چون با افزایش درجه امنیت کشور و با اصلاح افکار عمومی جهان نسبت به کشور و موفقیت سیاست تنش زدایی، ضریب ریسک سرمایه گذاری در ایران نیز کاهش یافته و تمایل برای سرمایه گذاری در کشور افزایش می یابد که خود باعث توسعه گردشگری می شود.

بنابراین حتی اگر توسعه گردشگر فرهنگی در ایران نیازمند سرمایه گذاری نباشد لازم است جهت دستیابی به امنیت ملی، وفاق ملی و تنش زدایی، در جاذبه های فرهنگی سرمایه گذاری انجام شود.

در گردشگری فرهنگی هر مکان زیستی با توجه به استعدادها و مزیت های تاریخی، فرهنگی که دارد می تواند نقش اساسی در توسعه ایفا نماید و شناسایی و پژوهش های تاریخی فرهنگی کشور که توسط محققان و دانشمندان انجام می شود سهم عمده ای در بازاریابی گردشگری فرهنگی ایفا می کند و باعث تقویت بنیه فرهنگی می گردد که حضور ایمن کشور در صحنه جهانی را با آسیب کمتری مواجه می کند. بنابراین مساله اصلی در توسعه گردشگری اصلاح نگرش مسئولان، کارشناسان و مردم نسبت به موضوع گردشگری فرهنگی است که در این صورت ضمن رفع موانع پیش گفته دغدغه های افراد فرهیخته ناشی از شکل گیری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را نیز کاهش خواهد داد.

 

موانع و عوامل مؤثر بر توسعه صنعت گردشگري در ‌ايران

فقدان پرواز مستقيم به مقصد ايران:نبود پرواز مستقيم ميان تهران و برخي شهرهاي بزرگ حتي در اروپا، به عنوان يكي از موانع موجود براي سفر گردشگران خارجي به ايران است.

وضعيت بازاريابي و تبليغات گردشگري: فراواني مراكز تبليغاتي و نداشتن سيستم واحد در تبليغات و بازاريابي، يكي از موانع توسعه صنعت گردشگري محسوب مي‌شود. در بازاريابي گردشگري، بازاريان و دفاتر آژانس هيچ‌گونه نمايندگي از بخش دولتي يا دولت متبوع خود ندارند و هيچ‌گونه حمايت مالي نمي‌شوند و به محتواي بروشورها و سايت‌ها بسنده مي‌كنند، در صورتي كه آنها عمده‌ترين سهم را در توسعه گردشگري به عهده دارند.

تدوين استانداردها و ضوابط فني: هر يك از اقامتگاه‌ها، هتل‌ها، مراكز سياحتي و واحدهاي ارائه‌كننده خدمات گردشگري بايد با رويه‌اي يكسان در كشور فعاليت كنند تا بتوانند خدمات مطلوب‌تر و با كيفيت داشته باشند.

ضرورت شناخت ظرفيت‌ها و مناطق گردشگري: شناسايي نكردن مناطق گردش‌‌پذير، اماكن تاريخي، جاذبه‌هاي طبيعي و معرفي نشدن آنها در سايت‌هاي گردشگري جهاني، عارضه ديگر گردشگري ايران است كه بتازگيً حركت‌هاي مثبتي در شناسايي و معرفي جاذبه‌هاي ايران انجام شده است.

فقدان نيروي انساني كارآزموده و متخصص: فقدان نيروي انساني كارآزموده و متخصص امور جهانگردي در دفاتر ايرانگردي و جهانگردي و ناآگاهي و بي‌تجربگي كادر شاغل در مؤسسات جهانگردي از قبيل خدمتگزاران هتل‌ها، كاركنان آژانس و راهنمايان جهانگردي از ديگر موانع توسعه صنعت گردشگري در ايران است و مي‌بايد با آموزش پرسنل، مترجمان و تورگردانان خبره و حرفه‌اي در حوزه گردشگري اين مشكل را بر طرف كرد.

جاذبه‌هاي دست‌ساز و مصنوعي: مثل آسمانخراش‌هاي بزرگ، پل‌هاي طويل، تونل‌هاي زيرآب، آكواريوم‌هاي بزرگ دريايي و... تلفيق‌ فناوري با جاذبه‌هاي طبيعي، جاذبه‌هاي دست‌سازي را خلق مي‌كند كه مي‌تواند در جذب گردشگر موثر باشد.

 

تبليغات منفي عليه ايران: يكي ديگر از عوامل و موانع مؤثر بر توسعه صنعت گردشگري، تبليغات منفي براي مخدوش كردن چهره ايران و انزواي كشورمان در سطح بين‌المللي از سوي ديگر كشورهاست.

در اين زمينه مي‌توان با همكاري سفرا و رايزنان فرهنگي، نسبت به معرفي درست چهره واقعي كشورمان اقدام كرد تا گردشگران بيشتري از كشورمان ديدن كنند.بايد به اين نكته اشاره كرد كه وقتي گردشگران خارجي از ايران ديدن ‌كنند، نظرشان به كلي درباره كشورمان تغيير مي‌كند.

حضور دستگاه‌هاي موازي در تشكيلات گردشگري: ناهماهنگي در همكاري بين سازمان‌ها و ارگان‌هاي دولتي و همچنين وجود دستگاه‌هاي موازي از ديگر عواملي است كه مانع توسعه صنعت گردشگري در كشورمان مي‌شود. بنابراين بايد از تعدد مراكز تصميم‌گيري جلوگيري كرد و بيش از گذشته به تقويت سازمان اصلي متولي صنعت گردشگري پرداخت.

عدم تمايل بخش خصوصي به سرمايه‌گذاري: از ديگر موانع و عوامل مؤثر بر توسعه صنعت گردشگري در كشور، عدم تمايل بخش خصوصي به سرمايه‌گذاري در اين صنعت به علت عدم‌سودآوري، حمايت ناكافي دولت و اقدامات سليقه‌اي و محدودكننده از سوي برخي مقامات غيرمسوول مي‌باشد. دولت بايد با كاهش تصديگري خود در صنعت گردشگري، به وظيفه تسهيل و رفع موانع سرمايه‌گذاري از سوي بخش خصوصي و افزايش منابع براي توسعه اين بخش بپردازد.

مكانيزاسيون و فناوري: توريست بايد بتواند از طريق اينترنت بليت مقصد و هتلش را رزرو و از كارت اعتباري استفاده كند. اگر نتواند اين كارها را انجام دهد انگيزه و اشتياقي براي سفر نخواهد داشت. اين موضوع بايد به طور جدي از سوي همه دستگاه‌هاي گردشگري به انجام برسد. هر چند زير ساخت‌هاي اوليه براي ورود به گردشگري الكترونيك مانند اتصال به بانكداري جهاني هنوز در كشور ايجاد نشده، اما نيروي انساني آشنا به فناوري اطلاعات (IT) وجود دارد كه تنها به مديريت يكپارچه نيازمند است.

گردشگري الكترونيك به دليل و دسترسي بيشتر و كم هزينه بودن آن، موجب شده است كه مورد توجه مسوولان گردشگري كشورمان قرار گيرد.

نبود برنامه‌ريزي و استراتژي: نبود يك برنامه جامع و استراتژيك و همچنين مشخص نبودن هدف‌ها و سياست‌هاي ايرانگردي و جهانگردي در قالب يك برنامه اجرايي و همچنين غفلت از نقش رايزنان و وابستگان فرهنگي ايران در سفارتخانه‌ها و عدم تحرك و نقش‌آفريني سفراي كشورمان در كشورهاي محل خدمتشان و نبود دفاتر نمايندگي و شعب خارجي بازاريابي يا ناديده گرفتن نقش ايرانيان مقيم كشورهاي خارجي در جذب گردشگران و عدم استفاده از ديدگاه‌ها و نظرات انجمن‌هاي صنفي دفاتر خدمات مسافرتي، نقيصه‌اي در برنامه‌ريزي‌هاست كه بايد براي رفع آن كوشيد.

عدم پيوستگي و يكپارچگي خدمات: در رتبه بندي كشورها از نظر جاذبه‌هاي گردشگري در جهان، داشتن بسياري از منابع مورد توجه قرار مي‌گيرد. اما اين منابع بايد به محصول تبديل شود. در بازار رقابتي گردشگري چيزي كه مطلوب همه است، پيوستگي و يكپارچگي خدمات است. بايد اين پيوستگي و يكپارچگي را به وجود بياوريم تا بتوانيم محصولات و تنوع آنها را به گردشگراني كه خواهانش هستند، عرضه كنيم. به اين ترتيب مي‌توانيم حجم گردشگرانمان را افزايش دهيم.

عوامل ديگري از جمله: تكيه اقتصاد ملي كشور به درآمدهاي نفتي و احساس استغنا از ساير درآمدها، نبود نگرش علمي به توسعه تجارت، بي‌توجهي به نقش چهره‌هاي شاخص بين‌المللي و افراد مشهور در جلب توجه افكار جهاني به كشورمان، عدم توجه به آرايش شهري، آراستگي ظاهري افراد، پاكيزگي معابر و ساختمان‌ها، رعايت نكردن نظم اجتماعي و قوانين و مقررات هر كدام به تناسب خود از عوامل و موانع توسعه گردشگري محسوب مي‌شوند.

ايران مجموعه‌اي از فرصت‌هاي گردشگري است، اين موضوع نه تنها در آثار تاريخي و جاذبه‌هاي طبيعي بلكه حتي در هنجارهاي فرهنگي و ارزش‌هاي ديني آن نيز نهفته است؛ فرصت‌ها و امكاناتي كه اگر آنها را در كنار آداب مهمان‌نوازي، پذيرايي گرم و صميمانه ايران بويژه ايلات و عشاير از گردشگران خارجي قرار دهيم، بايد گفت ايران داراي بهترين گنجينه و از ذخاير گردشگري جهان است.

در نتيجه ‌بايد از اين فرصت‌ها و امكانات مناسب گردشگري در كشورمان با برنامه‌ريزي درست و درازمدت و رفع موانع موجود، همراه با به روز شدن فناوري در اين زمينه، استفاده بهينه كرد تا صنعت گردشگري توسعه و جايگاه ايران در رتبه‌بندي سازمان جهاني گردشگري ارتقا يابد.

منابع

سایت کمک آموزشی دانش یاران

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

مکانهای تاریخی و دیدنی شهر شیراز

آرامگاه سعدي

سعدي نويسنده وسخن سراي بزرگ قرن هفتم هجري قمري در شيراز متولد شد و در آنجا و نظاميه بغداد به تحصيل پرداخت و سپس سفري طولاني به بين النهرين‌, شام حجاز و شمال آفريقا كرد. و پس از كسب تجارب فراوان به شيراز باز گشت . آرامگاه شيخ اجل معروف به سعدي, در تنگ سعدي و در قريه اي به همين نام واقع شده است . هم اكنون اين قريه با اتصال به شهر به شهرك سعدي معروف است. سعدي در سالهاي بين 695-691 هجري قمري وفات يافت .

ارگ كريم خان

ارگ کریم خان در مرکز شهر شیراز قرار دارد.این ارگ در دوره سلطنت کریم خان زند ساخته شده است و پس از اینکه کریم خان زند شیراز را به عنوان پایتخت بر گزید و این مکان را بعنوان محل زندگی خود انتخاب کرد به ارگ کریم خان معروف گردید.ساخت ارگ بین سالهای ۱۷۶۷و ۱۷۶۶میلادی انجام شده است.در دوره پهلوی این بنا بعنوان زندان مورد استفاده قرار گرفته است که آسیب های فروانی به کاشیها و آثار بجای مانده از دوره زندیه وارد شده است. بنای افراشته ارگ کریمخانی، هر مسافر تازه وارد به شهر شیراز را تا مدتها بخود مشغول میدارد. بنای ارگ ترکیبی از دو معماری مسکونی و نظامی است. بخش درونی ارگ با ایوانها و اتاقهای نقاشی شده، آبنماها و باغچه ها از ظرافت خاصی برخوردار است. سه ضلع شمال، جنوب و غرب هر یک دارای یک ایوان و شش اتاق مسکونی در دو طرف آن است. ضلع شرقی شامل حمام خصوصی و برخی امکانات خدماتی است.

حافظیه

حافظیه نام مجموعهٔ آرامگاهی شاعر برجستهٔ ایرانی، حافظ شیرازی است. مجموعهٔ حافظیه در شهر شیراز قرار دارد. آرامگاه حافظ در شمال شهر شیراز، پایین‌تر از دروازه قرآن، در یکی از قبرستان های معروف شیراز به نام خاک مصلی قرار دارد و مساحت آن ۱۹۱۱۶ متر مربع است. ۶۵ سال پس از درگذشت حافظ، در سال ۸۵۶ هجری قمری (برابر ۱۴۵۲ میلادی)، شمس‌الدین محمد یغمایی وزیر میرزا ابوالقاسم بابر گورکانی (پسر میرزا بایسنغر نواده شاهرخ بن تیمور) حاکم فارس، برای اولین بار ساختمانی گنبدی شکل را بر فراز مقبره حافظ بنا کرد و در جلو این ساختمان، حوض بزرگی ساخت که از آب رکن‌آباد پر می‌شد.

تخت جمشید

تَختِ جَمشید یا پارسه که در شهرستان مرودشت در شمال استان فارس واقع است، نام یکی از شهرهای باستانی ایران است که طی سالیان پیوسته، پایتخت مجلل و تشریفاتی امپراتوری ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده‌است. در این شهر باستانی، مجموعه کاخ‌هایی به نام تخت جمشید وجود دارد که در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول بنا شده‌است و به مدت حدود ۵۰ سال، مرکزی برای برگزاری مراسم آیینی و جشن‌ها مخصوصاً نوروز بوده‌است. بنیانگذار تخت جمشید داریوش بزرگ بود، البته پس از او پسرش خشایارشا و نوه‌اش اردشیر یکم با گسترش این مجموعه به بزرگی آن افزودند

مکانهای تاریخی و دیدنی شهر اصفهان

کاخ عالی قاپو

مکان : ضلع غربی ميدان نقش جهان

اين عمارت که به آن "دولتخانه مبارکه نقش جهان " و "قصر دولتخانه" نيز می گويند از بناهای زمان سلطنت شاه عباس کبير در اوايل قرن يازدهم هجری قمری است . در اين مکان شاه عباس کبير و جانشينان وی ، سفرا و شخصيتهای عاليقدر را می پذيرفتند .

اين عمارت که در ضلع غربی ميدان نقش جهان و روبروی مسجد شيخ لطف الله قرار دارد ، دارای شش طبقه ساختمان است که هر طبقه تزيينات ويژه ای دارد . نقاشيهای مينياتور به شکل گل و بوته ، شاخ و برگ ، اشکال ، وحوش و طيور در سقفها و ديوارهای اتاقهای مختلف و تو در توی اين عمارت وجود دارد که کار مينياتور ساز معروف دوره شاه عباس اول بنام رضا عباسی و شاگردان وی بوده است . " شاردن " در مورد اين بنا گفته است : " بزرگترين کاخی است که ممکن است در يک پايتخت وجود داشته باشد . "

کاخ و موزه چهلستون

اصفهان كه نصف جهان نيز از آن نام برده مي شود بخش مهمي از شهرت خود را مديون بناهاي زيباي بازمانده از دوران صفويه است. از جمله اين بناهاي زيبا و پر شكوه مي توان از عمارت كاخ چهلستون نام برد.

كاخ چهلستون بر خلاف كاخهاي تاريخي ديگر اصفهان كه مسكوني بوده اند در واقع كاخ تشريفات و مراسم در باريان صفوي بوده است. در اين كاخ سفيران و فرستادگان سياسي با شاه ملاقات مي كرده اند . و برخي از مراسم رسمي نيز در همين كاخ برگزار مي شده است .

گفته مي شود كه بناي اين كاخ از دوران شاه عباس اول آغاز شده و در عصر شاه عباس دوم خاتمه يافته است . تاريخ 1057 هجري قمري سال بناي اين كاخ است . كه بركتيبه اي يافته شده در اين كاخ نقش بسته است.

پل الله ورديخان ( سی و سه پل )

مکان : در امتداد خيابان چهارباغ روی رودخانه زاينده رود

اين پل که شاهکار بی نظيری از آثار دوره شاه عباس اول صفوی است در سال ١٠١١ هجری قمری و به هزينه و نظارت سردار معروف وی ( اللهوردی خان ) ساخته شده است . نام فعلي اين پل سي و سه پل مي باشد .

مقبره عمو عبدالله كارلاداني

مكان : بين اصفهان و نجف آباد ، روستاي كارلادان

منارجنبان يكي از بناهاي تاريخي شهر اصفهان است كه در هفت كيلومتري غرب اصفهان واقع گرديده است . اين بنا مركب از صحن ، ايوان و دو مناره مي باشد . مقبره عمو عبدالله بن محمد ، از زهاد و صلحاي قرن هشتم هجري مقارن با دوره ايلخان مغول مي باشد . اين بنا از نظر معماري داراي ارزشهاي خاص مي باشد . يكي از نكات جالب توجه اين بنا مناره هاي آن است ، كه قابليت ارتعاش بسيار محسوسي دارد و بطوريكه با حركت دادن يكي از آنها ديگري نيز به حركت درآمده به تمامي ساختمان منتقل مي گردد. ارتفاع ايوان اين بنا از سطح زمين 10 متر و ارتفاع هر يك از دومناره 17/5 متر است .

 

 

مکانهای تاریخی و دیدنی مشهد

 

از دیدنیهای داخل شهر مشهد و اطراف آن می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

از سناباد و توس قدیم آثار تاریخی زیادی بر جای نمانده و پیشینهٔ بیشتر آثار تاریخی در این شهر به پس از قرن ۸ هجری می‌رسد. از آن‌جمله می‌توان به مسجد گوهرشاد، میل اخنگان، مسجد هفتاد و دو تن، گنبد خشتی و مصلی طرق اشاره کرد. از شهر تاریخی توس بناهایی مانند گنبد هارونیه برجا مانده‌است (هم اکنون شهر توس در حال یازسازی است). چهار طاقی بازه هور نیز از قدیمی‌ترین بناهای موجود در محدودهٔ شهر است که زمان ساخته‌شدنش را قرن سوم میلادی تخمین می‌زنند. آرامگاه نادرشاه، آرامگاه فردوسی و نیز مدارسی چون عباسقلی خان از دیگر آثار تاریخی موجود در شهر است. از دیگر مراکز دیدنی و تفریحی شهر مشهد می‌توان به موزه‌های آستان قدس رضوی (که خود شامل چندین موزه است)، مجتمع تجاری پروما، بازار رضا، بازار بین المللی، بازار خیام ، مجتمع آلتون و مجتمع تجاری الماس شرق و مجتمع تجاری وصال اشاره کرد.

از مجموعه پارکها و پارکهای شادی می‌توان به پارک کوهسنگی، پارک و شهربازی ملت، کوهستان پارک شادی، باغ وحش و پارک جنگلی وکیل‌آباد، مجموعه سرزمین موج‌های آبی به عنوان بزرگترین پارک آبی سرپوشیده آسیا و همچنین مجموعه بزرگ پارک موضوعی سپاد اشاره کرد.

ییلاقات اطراف مشهد، به خصوص شاندیز و طرقبه، زشک، نغندر، جاغرق، منطقه ییلاقی خور(قزلق) و منطقه ییلاقی سررود در شمال غربی مشهد، چالی دره، پارک جنگلی وکیل‌آباد، بوستان ملت، آبشار اخلمد و کنگ(ماسوله‌ای کوچک)، آبشار ارتکند، پارک جنگلی نه دره در دو کیلومتری جنوب مشهد، بازار بعثت طرقبه، منطقه دیدنی فریزی، سد ارداک، هفت حوض، چشمه گیلاس، چشمه گراب از جمله مکان‌های تفریحی مورد توجه گردشگران هستند.

پارک بزرگ انقلاب ( بوستان جنگلی طرق ): پارک بزرگ جنگلی طرق در حاشیه جنوب شرق مشهد، در نزدیکی پلیس راه، یکی از بزرگترین اماکن در اسکان و ارائه خدمات گردشگری به شهروندان و زائران است. این پارک در سال ۱۳۴۰ احداث شده، و در سال ۱۳۷۹ بازپیرایی گردیده‌است. احیاء و بهسازی این پارک وسیع که در مدخل ورودی شهر از مسیر تهران قرار دارد، و ایجاد فضاهای تفریحی، فرهنگی، ورزشی و تجاری با ۲۱۰ هکتار فضای جنگلی و ۱۱۲ هزار متر مربع فضاهای عمرانی در ۳ پارک در دستور کار شهرداری مشهد قرار گرفته است.

پارک جنگلی وکیل آباد:پارک جنگلی وکیل آباد نزدیکترین ییلاق عمومی مشهد است که در فاصله ۸ کیلومتری شمال غرب مشهد قرار گرفته و بلوار عریض وکیل آباد - میدان آزادی را به روستا و پارک جنگلی وکیل آباد متصل می‌نماید. مساحت وکیل آباد بیش از ۷۰ هکتار و دارای رودخانه فصلی است.

 

 

مکانهای تاریخی و دیدنی سیستان و بلوچستان

 

کاروان سرای رباط شورگز - زاهدان

در جاده زاهدان به نصرت آباد واقع شده است و قدمت آن به دوره سلجوقی و صفوی می*رسد.

پل محرابی (زرنج) – زاهدان

این پل در 24 کیلومتری کرکویه و 18 کیلومتری زرنج از توابع شهرستان زاهدان واقع بوده و امروزه به صورت ویرانه*ای در آمده و در میان جنگل انبوهی از درختان گز محصور شده است .

این پل از آجر ساخته شده و قدمت آن از مناره قاسم آباد ـ مربوط به قرن 6 ق. بیش تر به نظر می*رسد.پل مزبور دارای دو دهانه به عرض 96/3 متر است که باپایه*ای به عرض 40/3 متر از یکدیگر جدا شده است . در ساختمانپل بیش از حد مصالح ساختمانی به کار رفته و در نتیجه ، زیبایی ، قربانی استحکام بیش تر آن شده است.

آتشکده کرکوی - زابل

این آتشکده در ناحیه کرکوی سیستان واقع شده و آثار و بقایایی از آن مشهود است.

ویژگی*های معماری، شکل بنا و کارکرد آن نشان گر این است که این آتشکده به دوره ساسانیان تعلق دارد.

امام زاده غلام رسولی - چابهار

در حاشیه ضلع خاوری چابهار بنای گنبدی با ارتفاع بلند جلب نظر می*کند که قدمت آن به دوران تیمور مربوط است . امام زاده در ضلع باختری حیاط بر روی صفحه*ای به ارتفاع یک متر بنا شده است. ورودی اصلی امام زاده در میانه ضلع باختری اینپیشخوان جای گرفته است که سطح دیوار آن را با تعبیه طاقچه*ها و باتزیینات گچی به شکل دایره*هایپشت سر هم در بالای طاقچه*ها رونق بخشیده*اند. گذشته از تزیینات فوق می*توان تزیینات ستاره*ایپشت گوشه را ملاحظه نمود که تا بالا امتداد یافته است. برپیشانی ورودی بنا تزیینات نقاشی الوان با طرح*های نقوش ستاره*ای مشبک مشاهده می*شود. طرح معماری بنا نشان می*دهد که در عهد سلجوقیان احداث و در عهد صفوی نقاشی*های دیواری آن انجام یافته است که از اصالت و اهمیت خاصی برخوردارند.

بقایای شهر زاهدان کهنه - زابل

این آثار در بخش پشت آب زابل واقع شده و مربوط به دوره تیموری است. این محل بنا به روایتی محلی است که تیمور در آن جا یکپای خود را از دست داد.

تخته پل - زاهدان

تخته پل باپل محرابی در 24 کیلومتری کرکویه و 18 کیلومتری زرنج واقع است.

آثار اینپل با جنگل انبوه گز محصور شده و در ناحیه زرخیزی به شکل درهم شکسته کنونی به جای مانده است. اینپل آجری است و قدمت آن از مناره قاسم آباد بیش تر به نظر می*رسد. در ساختمانپل بیش از حد مصالح ساختمانی به کار رفته در نتیجه زیباییپل قربانی استحکام بیش تر آن شده است.

 

مکانهای تاریخی و دیدنی مازندران

 

پارک جنگلی کشپل: اين پارك در غرب شهر چمستان در کنار رودخانه زيباي لاويج واقع است که به دليل وجود چشمه‌سارهای متعدد و سالم‌سازی آن درختان انبوه و تنومند پهن برگ ،پارک کودک و ... مکان مناسبی برای تفريح و استراحت مسافران به شمار مي‌آيد.

آب بندان نور: در جنوب غربی شهر و بخش شمال شرقی روستای عباسا واقع است اين آب بندان علاوه بر تامين نياز آبياری زمين‌های کشاورزی هر ساله در فصول مختلف سال پذيراي تعداد زيادی از پرندگان مهاجر است که هر کدام جلوه خاصی به آن مي‌بخشند.

خشت پل: در روی رودخانه لاويج رود شهرستان نور در ضلع جنوبی مسجد جامع شهر واقع شده و از بناهای دوران ميرزا آقا خان نوری محسوب مي‌شود كه تنها طاق مرکزی آن باقی مانده است.

آبشار آبپری: آبشار طبيعي آبپری با نام محلی "پری او " در مسير جاده ييلاقی رويان به گلندرود جاده سياه‌سنگ قرار دارد که جريان آب بر روی دامنه سنگي و وجود درختان در حاشيه بر زيبايي چشم‌انداز آن افزوده است.

آبشار حرم آب: با نام محلی حرم او در بيشتر فصول سال دارای آب بوده و در مسير جاده رويان -کپ در نزديكي دوراهي دونکوه (مسير جاده سياه سنگ) قرار دارد و بسيار ديدني و دل‌انگیز است.

قله سوردار: اين قله در جنوب شهر نور با ارتفاعی حدود 2000 متر کاملا مسلط بر مناطق جلگه‌اي است که در روزهای آفتابی و صاف چشم‌انداز زيباتري را از مناطق روستايي و شهری پايين دست و سواحل نور ایجاد می‌کند.

اليمالات: در مسير جاده ارتباطی نور به چمستان در جنوب دو راهی روستای کارگر کلا در بين درختان انبوه و سر به فلک كشيده قرار دارد و چشم‌انداز بسيار زيبايي را ايجاد كرده است.

آبادي يوش: اين آبادی از توابع بخش بلده و در مسير جاده ارتباطی بلده به جاده کندوان واقع است. بافت معماری سنتی، اقليم خشک و کوهستانی و وجود آرامگاه نيما شاعر نوپرداز فارسی، در آن، بر جاذبه‌های ديدني اين روستا افزوده است.

بقعه سلطان احمد: اين بقعه در حاشيه شرقی شهر بلده قرار دارد و دومين بنای مرتفع شهرستان نور است. گنبد آن از داخل داراي نقش شيری است که ماری به دور آن حلقه زده است.

بقعه آقا شاه بالو زاهد: در مسير جاده چمستان به آمل در روستای آهودشت شهريار قرار دارد. شاه بالو عارف، استاد شيخ آملی است که وی مرشد شيخ حسن جوری از رهبران مذهبي سربداران به شمار مي‌آيد. آقا شاه بالو در اواخر قرم هفتم و اوايل قرن هشتم مي‌زيسته است.

پولاد: در شهر بلده واقع شده که نام ديگر آن قلعه نور است. پولاد از اقلاع مهم رويان و رستمدار قديم نور و کجور و پايگاه مهم پادوسبانان در سال‌های 22 تا 1006 هجری بوده است.

 

جنگ‌ جهانی اول

 

جنگ جهانی اول (که با نام‌های جنگ جهانگیر یکم، نخستین جنگ جهانی، جنگ بزرگ و جنگ برای پایان همهٔ جنگ‌ها نیز شناخته می‌شود) یک نبرد جهانی بود که از ماه اوت ۱۹۱۴ تا نوامبر ۱۹۱۸ رخ داد. بدون هیچ زمینهٔ کشمکشی، سربازان بسیاری برای جنگ تجهیز شدند و مناطق بسیاری درگیر جنگ شدند. پیش از این، هیچ وقت تلفات جنگی به این اندازه زیاد نبود. سلاح‌های شیمیایی برای نخستین بار در این جنگ استفاده شدند. برای نخستین بار، به طور انبوه مناطق غیر نظامی از آسمان بمباران شدند و نیز برای نخستین بار در این سده کشتار غیرنظامیان در سطحی گسترده در طول جنگ رخ داد. این جنگ به خاطر شیوهٔ جنگی سنگری نیز معروف است.

جنگ جهانی اول از مهم‌ترین اتفاقات تاریخ بشر است و به طور مستقیم و غیر مستقیم نقش بزرگی در تعیین تاریخ قرن بیستم داشته‌است. این جنگ پایانی بر نظام‌های سلطنت مطلقه در اروپا را به همراه آورد و باعث انقراض چهار امپراتوری امپراطوری اتریش - مجارستان، آلمان و عثمانی و روسیه تزاری و سلسله‌های هوهنزولرن، هابسبورگ، عثمانی و رمانوف شد. همهٔ این امپراتوری‌ها از زمان جنگ‌های صلیبی بر سر قدرت بودند.

اکثر تاریخ‌نویسان معتقدند که عدم موفقیت مذاکرات پس از جنگ و «معاهده ورسای» و تحمیل غرامت‌های بسیار به آلمان و دیگر دول شکست خورده باعث رشد فاشیسم در ایتالیا و نازیسم در آلمان و زمینهٔ آغاز جنگ جهانی دوم شد.

این جنگ همچنین کاتالیزوری برای انقلاب روسیه بود که بعدها جهان را تحت تأثیر قرار داد و از چین تا کوبا انقلاب‌های کمونیستی را دامن زد و از طرفی زمینه‌ساز تبدیل روسیه به یک ابرقدرت جهانی شد و آغاز جنگ سرد با آمریکا را دربر داشت.

در شرق نابودی امپراتوری عثمانی باعث پیدایش دولت جدیدی به نام «ترکیه» شد. در اروپای مرکزی دول جدیدی همچون چکسلواکی و یوگسلاوی زاده شدند و دولت لهستان مجدداً شکل گرفت.

جنگ عظیمی در اروپا بین آلمان، رهبر دول محور، و نیروهای متفقین به رهبری فرانسه و بریتانیا درگرفت. دول محور که عبارت بودند از امپراتوری آلمان به رهبری «قیصر ویلهلم دوم» (۱۹۴۱ - ۱۸۵۹م)، و امپراتوری اتریش - مجارستان بلغارستان و امپراتوری عثمانی نیز به نفع آن‌ها می‌جنگیدند. آلمان تا آن زمان قوی‌ترین قدرت نظامی جنگ محسوب می‌شد.

تا مدت‌ها هیچ یک از دو طرف نتوانستند به پیروزی کامل دست یابند و جنگ تا چهار سال به طول انجامید. پیش از پیروزی متفقین حدود ۱۰ میلیون نفر کشته شدند. پس از پایان این جنگ در سال ۱۹۱۹ و در کنفرانسی در پاریس، «معاهده ورسای» امضا شد و غرامت‌های بسیار سنگینی بر بازندگان جنگ تحمیل شد.

 

جنگ جهانی دوم

 

جنگ جهانی دوم (به انگلیسی: World War II) یک جنگ فراگیر بین سپتامبر 1939 نا اوت 1945 بود. این جنگ بسیاری از کشورهای جهان را درگیر کرد تا جایی که دو دسته از کشورهای مختلف به نام‌های متّحدین و متّفقین به وجود آمد. این گسترده‌ترین جنگ جهان است که در آن بیش از ۱۰۰ میلیون نفر جنگیدند. در طول این جنگ کشورهای مختلف تمام توان اقتصادی و علمی خود را بر محور ساخت تسلیحات جنگی متمرکز کردند. این جنگ همچنین باعث کشتارهای جمعی از جمله هولوکاست و بمباران هسته‌ای هیروشیما و ناکازاکی شد. در طول جنگ جهانی دوم بیش از ۷۰ میلیون نفر کشته شدند که این آمار خونین‌ترین درگیری انسان در طول تاریخ است.

اگر چه ژاپن تهاجم خود به چین را از سال ۱۹۳۷ آغاز کرد اما به طور کلی حمله آلمان نازی به لهستان در سال ۱۹۳۹ تاریخ شروع جنگ جهانی دوم گفته می‌شود. درگیری بین دو کشور آلمان و لهستان باعث مداخله فرانسه و بریتانیا و فراگیر شدن جنگ در اروپا شد. در طول جنگ اروپا آلمان نازی موفق شد بخش عمده‌ای از این قاره را ضمیمه خاک خود کند اما در این بین توافق‌نامه‌ای میان آلمان نازی و شوروی منعقد شد. شکسته شدن این توافق‌نامه روند جنگ را به ضرر آلمان تغییر داد. در سال ۱۹۴۲ متحدین شمال آفریقا را از دست دادند، روند این شکست‌ها در سال ۱۹۴۳ و حمله متفقین به شرق اروپا و ایتالیا ادامه یافت. از سوی دیگر ایالات متحده در جبهه آسیا به موفقیت‌هایی دست یافت و این روند باعث عقب نشینی نیروهای متحد گردید.

جنگ در اروپا در ۸ می۱۹۴۵ و در ژاپن در ۱۵ اوت ۱۹۴۵ پایان یافت. نتیجه نهایی جنگ جهانی دوم پیروزی متفقین بود اما پیامدهای این جنگ تغییرات بسیاری در پی داشت از جمله تشکیل سازمان ملل متحد که نقش عمده‌ای در جلوگیری از مناقشات بین کشورها بر عهده دارد. دو کشور ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به عنوان ابر قدرت‌های نو ظهور نقش عمده‌ای در تصمیم‌گیری‌های جهانی داشتند. بسیاری از کشورهای آسیب دیده در جنگ به خصوص در اروپا، بهبود روابط دوجانبه و بازسازی را در پیش گرفتند.

 

مدینه

 

یثرب، مدینه یا مدینةالنبی، (به عربی: المدینة المنورة)، نام شهری است در کشور پادشاهی عربستان سعودی واقع در شبه جزیره عربستان. این شهر در شمال ریاض و در میانه نجد قرار گرفته و آب‌وهوایی خشک و بیابانی با تابستان‌های داغ و زمستان‌های سرد دارد.

شهری مدینه در ناحیه تاریخی حجاز در کشور عربستان سعودی، این شهر پس از هجرت پیامبر اسلام، به مدینةالنبی(شهر پیامبر) معروف شد، در اولین شب ربیع الاول سال ۱۴ بعثت، «محمد» به «یثرب» مهاجرت نمود و سرآغاز تاریخ مسلمانان(تاریخ هجری)، از همان سال می‌باشد.

مسجدالنبی، مسجد قباء و مسجد ذوقبلتین در این شهر قرار دارند. مدینه امروزه از شهرهای مقدس مسلمانان به‌شمار می‌آید. فاصله مدینه تا مکه حدود ۴۲۰ کیلومتر است.

 

تاریخچه یثرب

یثرب از شهرهای باستانی است که در کتیبه‌های معینی از آن نام برده شده‌است. این شهر از جمله محل‌هایی بود که گروهی از نیروهای معینی در آن اقامت داشتند. پس از آنکه روزگار دولت معینیان سپری گردید، سبائیان حکومت آنجا را در دست گرفتند. معروف است که حکومت‌های معین و سبا همواره در پی بسط سلطه و نفوذ خود در سرزمین‌های شمال عربستان بودند. همچنین در جغرافیای بطلمیوس دوبار از این شهر نام برده شده‌است، یک بار به نام ایاترپه و بار دیگر به نام ایاتریپا. استفان بیزانسی از این شهر به نام ایاتریپاپولیس یاد کرده‌است.این شهر در نزد راویان اخبار گذشته به نام اثرب و یثرب معروف است. به نوشته آنان یثرب مرکز مدینه‌است، که از قناه تا جرف و از المال، که بدان برناوی می‌گویند، تا زباله امتداد میابد. برخی از راویان اخبار گمان برده‌اند که این شهر به دلیل انتساب به یثرب بن قانیه بن مهلائیل بن ارم بن عبیل بن عوص بن ارم بن سام بن نوح، بدین نام خوانده شده‌است و او نخستین کسی بود که هنگام پراکنده شدن خاندان نوح در این سرزمین فرود آمد.

دیگران گمان کرده‌اند که نام یثرب ماخوذ از ثرب به معنای فساد یا از تثرب یعنی «مواخذه به علت گناه» است و نوشته‌اند که پیامبر به دلیل کراهت از تثرب، از نامیدن این شهر به اسم یثرب نهی کرد و آن را طیبه و طابه نامید. بلاذری می‌نویسد که یثرب به نام رئیس گروهی از عمالقه نامیده شده‌است که پس از بیرون راندن بنی عبیل بن عوص بن ارم بن سام، از فرزندام نوح، از آنجا فرود آمدند

 

چگونه چوب به کاغذ تبدیل می شود

 

• تبدیل چوب به قطعات ریز :

با استفاده از ماشین پوست كنی، و دستگاه تولید تراشه و عبور تراشه‌ها از الك مخصوص صورت می‌ گیرد و قطعاتی به طول حداقل 4 و عرض 2 سانتی متر (در مورد چوب) به دست می‌آید .

• پختن چوب و تولید خمیر :

این عمل ممكن است از طریق مكانیكی یعنی، بدون استفاده از مواد شیمیایی و توسط بخار آب جوش، تحت فشار صورت گیرد كه معمولاً برای تهیه كاغذهای ارزان و كاهی، مانند كاغذ روزنامه متداول است. در روش شیمیایی از هیدروكسید سدیم (در روش قلیایی ) ، سولفیت هیدروژن كلسیم، در محیط اسیدی (2-3 PH=، روش بی سولفیت) و یا سولفیت سدیم (در روش سولفیت) همراه با كمی كربنات سدیم در دمای بالاتر از 100 درجه سانتیگراد و تحت فشار، استفاده می ‌شود. در این مرحله خمیر قهوه‌ای رنگی حاصل می ‌شود كه از آن در تهیه مقوا، كارتن، و یا كاغذ‌های كاهی استفاده می‌ شود .

• شستشوی خمیر كاغذ :

شستشوی قلیایی، كه با استفاده از محلول 3 درصد سود در دمای 45 تا 50 درجه سانتیگراد به مدت یك تا دو ساعت صورت می‌گیرد. این عمل برای جدا كردن لیگتین و كاهش رنگ خمیر انجام می ‌پذیرد .

برخلاف این تصور كه تولید كاغذ اساسا یك فرآیند مكانیكی است، در این فرآیند، پدیده‌های شیمیایی نقش برجسته‌ای دارند. از تبدیل چوب به خمیر كاغذ گرفته تا تشكیل كاغذ، اصول شیمیایی دخالت آشكاری دارند .

• اعمال شیمیایی (رنگ زدایی) در دو مرحله صورت می‌گیرد :

1 - كلر زنی، كه در 2PH= تا دمای 25 تا 45 درجه سانتیگراد به مدت تقریبی یك ساعت صورت می‌گیرد. در این مرحله لیگتین باقیمانده در خمیر، به صورت محلول در می ‌آید كه بسته به نوع مواد شیمیایی به كار رفته برای پخت، بین 3 تا 15 درصد ممكن است تغییر كند .

2- رنگ زدایی كه توسط هیپوكلریت سدیم (به صورت محلول 3 درصد)، دی اكسید كلر، پراكسید هیدروژن، ازون، و غیره در 9-10 PH=صورت می‌گیرد. تا اینكه لیگتین فقط اكسید شود و سلولز تحت تأثیر قرار نگیرد .

• خشك كردن خمیر كاغذ :

در این مرحله خمیر كاغذ را از دستگاه تمیز كننده و توری‌هایی كه دارای سوراخهای 2 تا 3 میلیمتری‌اند، عبور می ‌دهند تا قسمت عمده آب خود را از دست بدهد. بعد آن را از پرسهای قوی عبور می‌دهند تا باقیمانده آب آن نیز خارج شود .

• پرس كردن، برش زدن و بسته بندی :

با عبور خمیر خشك شده از میان غلتك ‌های مخصوص، آن را به صورت صفحات كاغذ در آورده و توسط دستگاه برش آن را در اندازه‌ های مورد سفارش و نیاز بازار مصرف برش می ‌دهند و بسته بندی می ‌كنند.

 http://daneshyaran.4kia.ir/ 

گنبد قابوس، بلندايي با هزار سال قدمت از يك سو به توران و از سويي به ايران نظر مي‌افكند؛ از سويي به كوير و از سوي ديگر به جنگل و دريا نظر دارد. 55 متر ارتفاع بر مزار تپه‌اي كه خودش 15 متر از سطح زمين اطراف بلندتر است.

وقتي در برابرش مي‌ايستي در يك لحظه دو احساس متفاوت را تجربه مي‌كني؛ حقارت خود و عظمت ميهنت را. هر كاري در اين بناي ساده موزون كردند به اين قصد بود كه ماندگار باشد و شد.

گنبد قابوس قديمي‌ترين بناي تاريخ دار دوره اسلامي است. مقرنس‌هاي سردر ورودي آن جزو اولين نمونه مقرنس‌هاي هنر اسلامي ايران به شمار مي‌روند و از بلندترين آثار تاريخي جهان است.

بناي آرامگاه نابغه شرق، ابن‌سينا را تنها با كمي تفاوت به تقليد از همين بنا ساختند. بناي آجري ميل گنبدقابوس از نظر عظمت معماري، ويژگي‌هاي هنري و تكنيكي در زمره بزرگترين مفاخر معماري قرن چهارم هجري قمري است و از سه قسمت شالوده، ساقه و گنبد مخروطي تشكيل شده است.

بناهاي برجي شكل در ايران كم نداريم ولي هيچ كدام ابهت اين يكي را ندارند. گنبد قابوس در هاله‌اي از شكوه، مستحكم و زيبا، در عين سادگي و بسيار غرور‌انگيز خود را به همه دنيا شناسانده است.

روزگاري سمبل پايتخت (شهر جرجان) بود و امروز سمبل سرزميني است كه دريا دارد و موسيقي و جنگل و دشت‌هاي گسترده پنبه و اسب‌هاي نامدار.

برج تاریخی گنبد کاووس در شمال شرقی ایران در شهر گنبد کاووس قرار دارد. این برج یکی از آثار باستانی ایران است که در شمار بزرگ‌ترین مفاخر معماری سده چهارم هجری است.

این بنای معروف که یکی از بلندترین آثار تاریخی جهان بشمار می‌‌آید بر فراز تپه خاکی که قریب 15 متر از سطح زمین بلند تر است قرار دارد این بنا در سال (397 ه. ق. و 375 ه. خ) و در زمان سلطنت شمس المعالی قابوس بن وشمگیر و در شهر جرجان که پایتخت پادشاهان آن دیار بوده، بنا گردیده است.

پروفسور آرتور اوفام پوپ در مورد این بنا چنین نوشته است:

در زیر سمت شرق کوه های البرز و در برابر صحراهای پهناور آسیا یکی از بزرگ‌ترین شاهکارهای معماری ایران با تمام شکوه و عظمت خود قد بر افراشته است. این بنا گنبد قابوس بقعه آرامگاه قابوس بن وشمگیر می‌‌باشد و برج آرامگاه از هرگونه آرایش مبراست. جنگنده‌ای با نیروی ایمان در نبرد رودرروی، پادشاهی شاعر در نبرد با ابدیت، آیا آرامگاهی چنین عظیم و مقتدر وجود دارد.

 

مشخصات سازه

گنبد قابوس شامل 2 قسمت است:

1- پی یا پای بست بنا و بدنه

2- گنبد مخروطی

پی سازی بنا از زمین سفت شروع و تا ارتفاع حدود 15 متری با آجر و مصالح مشابه خود بنا انجام شده است. درون پای بست سردابی وجود داشته که پا کار طاق آن هنوز بر جای است ولی بر اثر کاوشهای پیاپی کاوشگران که در پی گنج بوده‌اند آثاری از کف آن بر جای نمانده است. بدنه مدور خارجی گنبد قابوس دارای 15 ترک (دندانه نود درجه) می‌‌باشد (همانند ستاره ده پر) این ترکها که در اطراف آن و به فواصل مساوی از یکدیگر قرار دارند، از پای بست بنا شروع و تا زیر سقف گنبدی ادامه می‌‌یابد و میان این ترکها با کوهه‌ای آجری پر شده است. به جز در ورودی) راس این ترکها به اندازه یک مترو سی چهار سانتی متر از یکدیگر فاصله دارند. قطر داخلی گنبد به طول نه متر و هفتاد سانتی متر و قطر آن از قاعده ترکها بطول چهارده متر و شصت و شش سانتی متر و طول قطر آن از رأس ترکها یا به عبارتی قطر ارباب یا پای بست آن هفده متر و شش سانتی متر می‌‌باشد ضخامت میل از پایین به بالا کرنش کمی دارد و در ارتفاع 37 متری گنبد مخروطی بنای برج را تکمیل می‌‌کند. این گنبد که با آجرهای مخصوص دنباله دار کفشکی ساخته شده است دو پوسته است. گنبد درونی مانند گنبدهای خاکی به شکل نیم تخم مرغی و از آجر معمولی است و پوسته بیرونی با آجر دنباله دار، و ارتفاع این گنبد مخروطی 18 متر است در بدنه شرقی روزنه‌ای تعبیه شده که ارتفاع آن یک متر و نود سانتیمتر است عرض روزنه در قسمت بالا 73 و در وسط 75 و در پایین 80 است. در ضلع جنوبی آن یک ورودی می‌‌باشد که 5/1 متر عرض و 55/5 متر ارتفاع دارد. در درون طاق هلالی سر در آن، مقرنسی است که به نظر می‌‌رسد در مراحل نخستین پیشرفت این نوع تزئینات معماری و گچ بری است. شاید این مقرنس ساده و در عین حال زیبا از اولین نمونه‌های مقرنس سازی در بناهای اسلامی می‌‌باشد که بتدریج تکمیل شده است دکتر ویلسن آمریکایی نماینده دانشگاه پنسیلوانی نیز در بازدید و تحقیقاتی که از این بنا داشته راجع به این مقرنسها چنین نوشته است: ? بالای در، داخل هلال مدخل گیلویی مقرنسی است که در مراحل اولیه ترقی می‌‌باشد و این یکی از نمونه‌های تزئینی است از اصول یک معماری که بعد اهمیت پیدا کرده است ? در ردیف کتیبه کوفی بصورت کمر بند وار بدنه را آرایش کرده است که یک ردیف آن در 8 متری پای آن و دیگری بالا در زیر گنبد مخروطی قرار دارند نوع نوشته کوفی کتیبه‌ها ساده و آجری است حروف آن آرایش ندارند. بر جسته و خوانا می‌‌باشد و حاشیه دور آنها قاب مستطیلی شکلی است از آجر .

 

متن کتیبه‌های سازه چنین است:

بسم الله الرحمن الرحیم

هذ القصر العالی

الامیر شمس المعالی

الامیر ابن الامیر

قابوس ابن وشمگیر

امر به نبائه فی حیاتی

سنه سبع و خمسین و ثلثماته قمریه

و سنه خمس و سبعین و ثلثماته

 

برگردان:

به نام خداوند بخشنده مهربان

این است کاخ باشکوه

امیر شمس معالی

امیر پسر امیر

قابوس فرزند وُشمگیر

فرمان داد به ساخت آن در زندگی خویش

سال سیصد و نود و هفت قمری

و سال سیصد و هفتاد و پنج (خورشیدی)

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

جغرافياي نظامي⁽⁸⁾ استان كرمانشاه

 

مقدمه

استان كرمانشاه در غرب ايران قرار دارد از جهت شمال به كردستان و در جنوب به استانهاي لرستان و ايلام و از غرب به عراق و از شرق به استان همدان محدود است . استان كرمانشاه منطقه‌اي كوهستاني است كه مرتفع‌ترين رشته‌هاي آن پاتاق مي‌باشد . كوه بيستون در اين رشته قرار دارد . اين كوهها پوشيده از جنگل و داراي معادن مهمي است . وزش بادهاي مديترانه و اقيانوس اطلس باعث ريزش باران و برف در اين منطقه مي‌باشد . آب و هواي مناطق كوهستاني در زمستان سرد و با برف سنگين و در تابستان معتدل و در نواحي جلگه‌اي داراي زمستان معتدل و تابستان گرم و خشك است . كرمانشاه داراي جلگه‌هاي حاصلخيز و مراتع سرسبز و خرم و از مراكز مهم دامداري ايران است. اكثر ساكنين استان كرمانشاه را كردها ، تشكيل مي‌دهند كه مدافعين شجاع و دلير مرزهاي كشور مي‌باشند و به لهجة شيرين كردي تكلم مي‌كنند . بدليل مجاورت با كشور عراق داراي اهميت سياسي و نظامي است .

 

 

 

موقعيت جغرافيايي

 

وسعت استان 668/23 كيلومتر مربع است كه بين ^َ36 ^ْ33 تا ^َ15 ^ْ35 عرض شمالي و ^َ24 ^ْ45 تا ^َ00 ^ْ48 طول شرقي از نصف‌النهار گرينويچ واقع شده است . ارتفاع متوسط آن از سطح دريا 1200 متر است .

 

سابقه تاريخي

 

استان كرمانشاه از مناطقي است كه اقوامي به نام گوتي در هزاره سوم و چهارم پيش از ميلاد در آن مناطق و بعد از اين اقوام ، اقوام آريايي نيز بلحاظ اينكه اين منطقه مراتع خوبي براي پرورش و نگهداري دام بخصوص اسب وجود داشت سكني گزيدند و كم‌كم با اقوام ديگر ارتباط برقرار كردند .

بعد از تشكيل حكومت ماد اين منطقه جزء سرزمين ايران گرديد . پس از آن تا ظهور اسلام اين منطقه در اختيار حكام ايران بوده و بعد از تشكيل حكومت خلفاي عباسي به اين شهر توجه خاص شد و كرمانشاه كه كتب جغرافيايي اسلامي بصورت قره سين يا قره شين كه بعدها بصورت كرماشين يا كرمانشاه در آمد معروف گرديد .

كرمانشاه در طول تاريخ ايران بخصوص در سده‌هاي اخير نقش زمان داشته و در جنگهاي بين‌المللي اول و دوم به تصرف قواي بيگانه درآمد . مردم اين استان در پيروزي انقلاب اسلامي و 8 سال دفاع مقدس نقش مهمي داشته‌اند .

جغرافياي طبيعي

 

توپوگرافي⁽¹⁰⁾ :

استان كرمانشاه منطقه‌اي كوهستاني است كه بخش مهمي از آن را سلسله جبال زاگرس پوشانده است . وضعيت زمين از نظر عمليات بنحوي است كه هر اندازه از شرق به غرب برويم زمين داراي ارتفاع كمتري مي‌شود و در نهايت به جلگه‌ بين‌النهرين ختم مي‌شود .

بلندترين نقطه اين منطقه كوه الوند با ارتفاع 1580 متر بوده و پست‌ترين نقطه آن منطقه پاتاق است . اين منطقه بر خلاف كردستان كه زمين آن هيچ‌گونه مساعدتي به واحدهاي بزرگ عملياتي نمي‌كرد ، بعلت وجود ارتفاعات منظم و به عبارت ديگر طرز قرارگيري ارتفاعات بصورت شمال غربي ـ ‌جنوب شرقي موجب شده تا شرايط بسيار مناسبي جهت عمليات نفوذي و آفندي فراهم نمايد و با اتكاي به دره‌هاي عميق و زمين‌هاي باز منطقه و با استفاده از پوشش و اختفاء‌عمليات آفندي موفقيت‌آميزي را عليه مواضع دشمن به مرحله اجرا درآورد . نمونه‌هايي از ناهموايهاي مهم منطقه كه نقش شوري در عمليات نظامي دارند عبارتند از :

ارتفاعات دالاهو :

اين رشته ارتفاعات در غرب كرمانشاه قرار گرفته و ارتفاعات آن مشجر و داراي قلل پر برفي است موقعيت اين ارتفاعات بنحوي است كه در يك طرف بر جلگه بين النهرين مشرف است و از طرف ديگر داراي ديد ممتد بر دشت كرند و اسلام‌آباد غرب مي‌باشد . تعدادي از رودخانه‌هاي دائمي منطقه از اين كوه سرچشمه مي‌گيرند .

ارتفاعات نوح :

اين رشته ارتفاعات در جنوب ارتفاعات دالاهو قرار گرفته و جنس آن از سنگ است ؛ تنگه پاتاق نيز بين اين دو رشته ارتفاع واقع شده است و منطبق با يكي از مواضع پدافندي كرمانشاه مي‌باشد و به طرف جلگه بين النهرين داراي ديد بسيار ممتدي است .

ارتفاعات بيستون و پراو (پرآب):

اين ارتفاعات در شمال و شرق شهر كرمانشاه قرار گرفته و تاق بستان نيز در اين ارتفاعات توسط شاهان هخامنشي كنده شده است . ارتفاعاتي سنگي و غير مشجر بوده و داراي معابر محدود است كه امتداد در آنها تا سيمره ادامه دارد .

رشته ارتفاعات الوند :

اين رشته كوهستاني ممتد و مرتفع بوده كه از يك طرف تا ارتفاعات چهل چشمه كردستان ادامه داشته و از طرف ديگر به طرف نهاوند و بروجرد كشيده شده است.

اين رشته ارتفاعات از غرب به شرق منظم‌تر شده و در منطقه سنقر بنحوي قرار گرفته است كه از لحاظ عملياتي در حكم سد بزرگ و غير قابل عبور مي‌شود .

ارتفاعات قلاجه :

اين ارتفاعات از جنوب شرق سرپل ذهاب شروع شده و بصورت قوسي تا جنوب غربي كرمانشاه امتداد مي‌يابد . اين طرز قرارگيري موجب شده است كه دشت اسلام‌آباد از دشت گيلانغرب جدا شود و به عنوان يك مانع عمده به منظور نفوذ به كرمانشاه از دو محور گيلانغرب و سرپل ذهاب عمل نمايد . منطقه حساس آن گردنه قلاجه است .

ارتفاعات ريز آب (ريجاب) :

اين ارتفاعات كه تا شمال جاده كرمانشاه ـ كرند ـ اسلام‌آباد امتداد دارد ؛ در همه‌جا حاكم بر محورهاي نفوذي و ارتباطي بوده و درة بسيار عميقي را بوجود آورده است كه يك منطقه ييلاق و قشلاقي براي ايلات و عشاير منطقه محسوب مي‌شود .

شبكه آبها :

منطقه كرمانشاه بعلت قرار گرفتن در مسير بادهاي غربي كه سبب ريزش برف و بارارن نسبتاً فراوان مي‌شود داراي رودخانه‌هاي دائمي پرآبي است كه اين رودخانه‌ها و عملياتهاي نظامي داراي اهميت زيادي مي‌باشند بعلت اينكه منطقه كوهستاني است رودخانه بصورت سيلابي و با شدت جاري مي‌شوند كه باعث عميق‌شدن مسير رودخانه مي‌گردد .

حوضه‌هاي آبريز منطقه كرمانشاه عبارتند از :

1ـ حوضه سيردان در شمال

2ـ حوضه (سيمره) قره سو در مركز

3ـ حوضه شنزارهاي بين النهرين

حوضه سيردان :

سرچشمه اين رودخانه بنام گاورود خوانده مي‌شود و پس از طي مسيري وارد عراق مي‌شود كه در آنجا به رودخانه دياله معروف است . اين رودخانه از شرق به غرب در جريان است .

رودخانه‌هاي زمكان كه از ارتفاعات دالاهو سرچشمه مي‌گيرد و رودخانه حلوان كه از ارتفاعات غربي كرند سرچشمه مي‌گيرد و از محلي موسوم به دوآب وارد اين رودخانه مي‌گردند .

رودهاي ديگري مانند آب زرشك ، آب شمشير ، آب ليله نيز به اين رودخانه مي‌ريزند .

حوضه مركزي (سيمره):

شبكه آبهاي مركزي و تا حدودي شمالي كرمانشاه را رودخانه‌هايي مانند كرند و قره‌سو و رازآور ـ ‌گاماسياب تشكيل مي‌دهند . اين رودخانه بعلت شيب زياد و عبور از تنگه‌هاي بسيار باريك و سنگيني از سنگ و اختلاف ارتفاع داراي سرعت زيادي بوده و به همين علت در اصطلاح محلي به زبان لري سيمره مي‌گويند .

اين شبكه‌ها پس از وارد شدن به خوزستان كرخه ناميده شده كه در نهايت وارد باتلاق هورالعظيم مي‌شود .

حوضه شنزارهاي بين النهرين :

شبكه آبهاي اين منطقه عموماً در ارتفاعات غربي و مشرف بر مرز عراق سرچشمه گرفته و با جهت شرقي ـ غربي يا مستقيم وارد خاك عراق مي‌شوند . اين شبكه آبها مي‌توانند در عملياتهاي نفوذي و آفندي به عنوان يك نقطه اتكا مورد استفاده قرار گيرند . به عنوان نمونه مي‌توان از رودخانه‌هاي چم نفت ، گنجان‌چم ، چنگوله و دويرج يا چيخواب نام برد .

آب وهوا (اقليم )⁽¹⁾ :

با توجه به آمارهاي جوي ثبت شده و تجربيات محلي آب و هواي اين استان معتدل و كوهستاني است . البته به غير از حاشيه غربي نوار مرزي كه در مجاورت كشور عراق قرار گرفته است بقيه مناطق استان از نظر آب و هوايي تحت تأثير دو عامل مهم جغرافيايي مي‌باشد .

از يك طرف بعلت وجود ارتفاعات و پوشش نباتي جنگل‌هاي تنك داراي آب و هواي معتدلي بوده و در اتفاعات آن چندين ماه از سال پوشيده از برف است و درجه حرارت تا 15- درجه كاهش مي‌يابد و در تابستان نيز ميانگين هوا به 23 درجه سانتيگراد مي‌رسد .

ورود جريانهاي مرطوب مديترانه‌اي و اقيانوس اطلس از غرب و هواي داراي جريان سيبري از شمال از جمله عوامل اصلي ريزش برف و باران در اين منطقه مي‌باشد .

از طرف ديگر منطقه قصر شيرين ، سرپل ذهاب تا نفت شهر و سومار داراي آب و هواي گرم است ارتفاعات متوسط حدود 300 متر تأثير آب و هواي بيابانهاي خشك عربستان گرماي شديد تابستان و هواي معتدل زمستان را فراهم آورده كه دماي هوا در تابستان حداكثر به 40 درجه سانتي‌گراد مي‌رسد اما در زمستان هيچگاه به صفر درجه نمي‌رسد . متوسط باران سالانة استان بين 300 تا 455 ميليمتر است .

بادهاي مهم استان :

بادهاي مهمي كه در كرمانشاه مي‌وزند عبارتند از :

1ـ بادهاي غربي كه رطوبت اقيانوس اطلس و مديترانه را به هم وصل مي‌نمايد و موجب خير و بركت مي‌گردد اين نوع از باد در زمستان و بهار بيشتر مي‌وزد .

2ـ باد شمال كه در اعتدال آب و هواي اين منطقه مؤثر است .

3ـ بادهاي سام كه در منطقه نوار بيشتر مي‌وزد و از خرداد تا اواخر مرداد پيدا مي‌كند و بسيار گرم و غير قابل تحمل بوده و خسارات قابل توجهي به كشاورزي منطقه وارد مي‌سازد و در عراق به اين باد باد سياه مي‌گويند .

 

پوشش⁽²⁾ گياهي استان :

با توجه به اين كه موقعيت آب و هوايي منطقه باعث بارندگي نسبتاً كافي در سطح استان مي‌شود پوشش گياهي قابل توجهي در اين منطقه مشاهده مي‌گردد . جنگل‌هاي⁽⁵⁾ اين منطقه از ارتفاعات اورامانات شروع شده و تا پاي كرند و سرپل ذهاب امتداد دارد . همچنين منطقه كنگاور و صحنه و جنوب كرمانشاه داراي پوشش گياهي نيمه استپي بوده و بقيه مناطق بخصوص دشتها و دامنه ارتفاعات از مراتع سرسبز پوشيده شده است .

از درختان مهم جنگلي اين منطقه مي‌توان به درختان بلوط و مازو اشاره كرد كه تقريباً در تمام ارتفاعات منطقه مشاهده مي‌شود . همچنين در غرب منطقه بوته گون فراواني وجود دارد .

اين استان داراي مراتع زيادي است كه به 3 دسته زير تقسيم مي‌‌شود :

1ـ مراتع ييلاقي 2ـ مراتع قشلاقي 3ـ مراتع مينابند

 

 

 

 

 

 

 

 

جغرافياي انساني

 

اقوام و طوايف⁽¹¹⁾ :

موقعيت منطقه‌اي كرمانشاه چنانكه از نظر تاريخي نيز به آن اشاره شد طوري است كه جمعيت قابل ملاحظه‌اي را در خود جاي داده است .

بارندگي‌هاي مناسب سرزمين‌هاي جلگه‌اي و پايه كوهي كه قابليت كشاورزي و دامداري ويژه‌اي دارد باعث شده است كه جمعيت اين استان در مناطق كوهستاني و هم‌چنين در روستاها بصورت پراكنده زندگي كند .

طوايف مشهور اين منطقه اكثراً سكنه شهرها و روستاهاي مهم آن را تشكيل مي‌دهند عبارتند از : طايفه كلهر ، طايفه سنجابي ، طايفه احمدوند ، طايفه گوران و طايفه زنگنه .

 

مذهب و زبان :

اكثر ساكنين شهرستان كرمانشاه اهل تشيع مي‌باشند ساكنين نواحي شمالي و همسايگي استان كردستان اهل تسنن را تشكيل مي‌دهند . ساير فرقه‌هاي مذهبي نيز در بعضي مناطق زندگي مي‌كنند .

گويش مردم كرمانشاه كردي و لري است و با مخلوطي از كلمات زبان فارسي تكلم مي‌كنند .

 

 

جمعيت :

جمعيت اين استان طي سرشماري سازمان آمار در سال 1375 شمسي در حدود 596/778/1 نفر بوده است . مركز استان كرمانشاه ، شهر كرمانشاه مي‌باشد و از ديگر شهرهاي معروف آن عبارتند از :

نوسود ـ پاوه ـ قصر شيرين ـ سرپل ذهاب ـ گيلانغرب ـ اسلام‌آباد غرب ـ جوانرود ـ ‌هرسين ـ صحنه ـ كنگاور ـ سومار ـ كرند غرب ـ سنقر .

 

وضعيت اقتصادي استان :

از آنجائيكه مسائل اقتصادي نقش مهمي در تجمع انسانها و مسائل دفاعي دارد جغرافياي اقتصادي استان مورد توجه واقع مي‌شود . (شكل)

 

كشاورزي و دامداري :

استان كرمانشاه بعلت شرايط خاص آب و هوايي و وجود خاكهاي زراعي مرغوب آب فراوان و دشتهاي وسيع داراي سابقه طولاني در امر كشاورزي بوده و هست .

كشاورزي به دو صورت كشت آبي و كشت ديم انجام مي‌گيرد كه سطح زمين قابل كشت در اين استان حدود 575000 هكتار مي‌باشد .

95000 هكتار از اين سطح زير كشت محصولات كشت آبي و بقيه زير كشت ديم است ، امروزه گندم و جو هم بصورت كشت آبي و هم بصورت ديمي و همچنين دانه‌هاي روغني چغندر قند و ميوه‌ها در كرمانشاه به بار مي‌آيد.

دامداري نيز با توجه به موارد فوق در كنار كشاورزي در رديف دوم قرار مي‌گيرد ؛ بخصوص با وجود ايلات و عشاير و تردد آنها دامپروري از رونق خاص برخوردار است .

 

صنايع :

كرمانشاه از نظر صنايع دستي داراي سابقه طولاني است .

از جمله صنايع استان عبارتند از :

كارخانه سيمان غرب ـ كارخانه‌هاي قند بيستون و اسلام‌آباد ، تصفيه‌خانه نفت كرمانشاه ـ كارخانه‌هاي بافندگي ـ كارخانه‌هاي پلاستيك و كابل‌سازي

 

معادن :

از نظر معادن نيز در كرمانشاه سرمايه‌گذاري خاص نشده و در حال حاضر از معادن بهره‌برداري مناسب صورت نمي‌گيرد .

 

حمل و نقل :

بديهي است كه وجود راهها در هر استان نسبت به همگرايي آن به مركزيت و همچنين براي حمل و نقل نظامي داراي اهميت زيادي است .

استان كرمانشاه بعنوان يك استان مرزي داراي موقعيت خاصي از لحاظ وضعيت حمل و نقل مي‌باشد . متأسفانه قبل از انقلاب اسلامي به اين امر مهم توجه خاص نشده است ولي در طول دوران دفاع مقدس چندين جاده مهم و ارتباطي در اين منطقه احداث شده است .

راه اصلي و قديمي تهران به كربلا يا بغداد از اين منطقه مي‌گذرد .

همچنين در زمان هخامنشيان نيز جاده شاهي كه پايتخت ايران را به بين‌النهرين و مصر متصل مي‌كرد از اين منطقه عبور مي‌نمود .

امروزه راه اصلي كرمانشاه به همدان و تهران و كرمانشاه به سنندج و شمال غرب و كرمانشاه به سه راهي خرم‌آباد و به طرف جنوب و كرمانشاه به مناطق مركزي از مهم‌ترين راههاي اين منطقه مي‌باشند .

احداث خطوط راه آهن از ضروريات اين منطقه است .

 

فرودگاه :

وجود فرودگاه كرمانشاه و فرودگاه تاكتيكي اسلام‌آباد ، ارتباط هوايي اين منطقه را پوشش مي‌دهد .

 

شبكة ارتباطي :

مركز صدا و سيما در كرمانشاه و ايستگاههاي راديويي آن در شمال غرب و غرب يعني در سرپل ذهاب و پاوه است . ارتباطات تلفني نيز ارتباط اكثر شهرها و تعدادي از روستاهاي اين استان را به شبكه سراسري برقرار مي‌سازد .

 

بررسي نظامي

 

به لحاظ موقعيت مرزي استان كرمانشاه و برخورداري از حدود 300 كيلومتر مرز مشترك با كشور عراق ارزش نظامي اين منطقه حائز اهميت است.

از سويي به دليل طرز قرارگيري ارتفاعات اين استان بصورت پله‌اي و موازي با مرز ، موقعيت خوب پدافندي و از طرف ديگر شكل هندسي مرز و محدب بودن آن ، موقعيت خوب آفندي را براي كشورمان ايجاد نموده كه در هيچ منطقه‌اي از غرب كشور چنين امكانات طبيعي براي يك واحد عملياتي فراهم نمي‌باشد .

در استان كرمانشاه شيب زمين از شرق به غرب بتدريج كم شده و ارتفاعات آن تا داخل جلگه بين‌النهرين ادامه مي‌يابد و به همين جهت محورهاي پدافندي از غرب به شرق ذيل را براي نيروهاي خودي فراهم مي‌سازد .

1ـ موضع دفاعي پاتاق : كه منطقه حساس زيرين و گردنه‌هاي آن مي‌باشد .

2ـ‌ موضع دفاعي حسن آباد : كه بصورت زيرين و گردنه‌هاي آن مي‌باشد .

3ـ موضع دفاعي چهار زبر : كه اين موضع قابل گسترش است و امكان دور زدن در آن وجود ندارد .

4ـ موضع دفاعي اطراف شهر كرمانشاه : كه به مواضع دفاعي نعل شكن و دره خمپاره معروف است .

5ـ موضع دفاعي حاجي‌آباد : كه در شرق كرمانشاه واقع شده است .

 

 

جمع بندي

 

با توجه به معابر نفوذي و مواضع پدافندي كرمانشاه اين استان مناسبترين محل براي هرگونه عمليات آفندي و پدافندي را دارد .

همچنين به لحاظ مواضع پدافندي كه چندين رده مناسب را ارائه مي‌كند امكان نفوذ دشمن را به داخل كشور به حداقل مي‌رساند .

خاطر نشان مي‌گردد كه در جنگ تحميلي همين شكل زمين مانع پيشروي دشمن به عمق خاك كشور بود .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

اصطلاحات

 

1)آب و هوا : حالت متوسط جوي زمين در يك مدت طولاني و در محل معين .

تفاوت هوا با آب و هوا در اين است كه هوا وضعيت زودنگر جوي يك منطقه مي‌باشد كه از بررسي حالتهاي مختلف آن و جمع‌بندي و معدل‌گيري از آمارهاي هواشناسي در مدت طولاني آب و هواي يك منطقه مشخص مي‌گردد . در نتيجه مي‌توان احتمال شرايط آب و هوايي ناحيه‌اي را در روزها و ماههاي خاص معين داشت .

2) پوشش : حفاظت در برابر آتش جنگ‌افزارها و نيز ديد دشمن .

3) گروه نژادي و قومي : مردمي داراي فرهنگي مشخص و متمايز با مشخصه‌هاي فيزيكي ، عادات ، زبان ، مذهب ، و صفات مشترك هستند .

4) مرز ، سرحد : حدود و ثغور بين كشورها .

5) جنگل : جنگل‌هاي استوايي و نيمه استوايي با پوشش متراكمي از درختان .

6) مرداب ، (مانداب) :

ـ منطقه‌اي با عمق كم و همراه با آبهاي ساحلي شور كه بوسيله مانعي چون ماسه‌هاي ساحل و يا سدهاي مرجاني از درياي باز جدا مانده باشد .

ـ قمستي از آبهاي دريا كه در داخل يك آتل محصور شده باشد .

7) هواشناسي : علمي كه پديده‌هاي جوي بويژه شرايط هوا و پيش‌بيني آن مطالعه مي‌گردد .

8) جغرافياي نظامي :

رشته‌اي از جغرافيا كه كليه اثرات طبيعي ، فرهنگي ، و زيست‌محيطي را كه بر سياستها ، طرحها و برنامه‌هاي نظامي و عمليات پشتيباني/ رزمي در تمامي سطوح جهاني ، منطقه‌اي و محلي اثر مي‌گذارد مورد بررسي قرار مي‌دهد .

9) ناهمواري :

ـ شكل طبيعي بخش خارجي پوسته زمين شامل كوهها ، دره‌ها ، رشته‌ها و جلگه‌ها و فلاتها .

ـ ناهمواريهاي سطوح زمين و توپوگرافي زير دريا ، اختلاف ارتفاع ، بين عارضه‌هاي زمينهاي كه در مجاورت يكديگر قرار گرفته‌اند .

10) توپوگرافي :

تمامي عوارض موجود هر منطقه اعم از طبيعي يا مصنوعي را توپوگرافي مي‌نامند .

11) طايفه :

گروهي از مردم كه داراي سرزمين واحد ، لهجه‌اي مشترك ، فرهنگ و راه و رسم زندگي يكسان و نسبتاً يكنواختي باشند .

(نقشه)

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

عوامل دخليل در توسعه گردشگري

 

مقدمه

صنعت توريسم و گردشگري در ايران كه از نظر تنوع اقليمي، فرهنگ و تاريخ كهن، وجود آثار باستاني فراوان و جاذبه هاي طبيعي و ديدني نادر و وجود اغلب زمينه هاي گردشگري جزو دهمين و يا به روايتي پنجمين كشور دنياست ولي در ميان ۱۵۰ كشور عضو سازمان جهاني توريسم WTO در امر توريستپذيري در مقام هفتاد و پنجم قرار دارد و در حالي كه طي سالها هزينه فراواني در جهت رونق اين صنعت و جذب گردشگر و توريست به كار گرفته شده و ميشود پس از گذشت چند دهه هنوز در خم كوچه اول قرار دارد و باز، در حالي كه براساس داده هاي آماري، حجم پولي كه از راه گردشگري در طول يك سال در جهان جابجا ميشود حدود ۵/۲ برابر درآمد سالانه كشورهاي عضو اوپك از محل فروش نفت است سهم ايران حدود يك دهم درصد است.

به منظور بررسي مشكلات فراروي اين صنعت در كشور و دلايل عقب ماندگي آن از قافله پيشرفت گردشگري و توريسم در جهان مشكلات گردشگري و راههاي مقابله با آن آشنا مي شويم.

در آستانه هزاره سوم ، صنعت گردشگري به عنوان يكي از مهمترين بخشهاي اقتصادي در بسياري از كشورها مطرح است و هم اكنون اقدامات گسترده اي براي توسعه اين صنعت در بسياري از كشورها آغاز شده است. براساس گزارش هاي سازمان تجارت جهاني در سال ۲۰۰۴ درآمدهاي ناشي از صنعت گردشگري در سطح جهان از ۴۷۴ ميليارد دلار در سال ۲۰۰۳ با ۸.۴ درصد رشد به ۵۱۴ ميليارد دلار افزايش يافته است. ايران به لحاظ جاذبه هاي جهانگردي يكي از ۱۰ كشور اول جهان محسوب مي شود، اما درآمد حاصل از جهانگردي براي كشور بسيار اندك است.

ضرورت افزايش درآمدهاي عمومي كشور و كاهش وابستگي اقتصاد كشور به درآمد حاصل از فروش نفت ايجاب مي كند كه استفاده از ظرفيت هاي زيستي كشور، منابع طبيعي و توجه به صنعت جهانگردي بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد؛ چراكه به عنوان مثال تنها ارزش مصرفي تنوع زيستي به صورت مستقيم از طريق اكوتوريسم انگيزه مهمي را براي حفاظت از تنوع زيستي بخصوص در كشورهاي در حال توسعه ايجاد كرده است. از آنجا كه ريشه كني فقر و گرسنگي و ارتقاي فرصت هاي اقتصادي و اشتغال در دستور كار اصول توسعه پايدار و اهداف توسعه هزاره است.

 

▪ صنعت طبيعت گردي

براساس گزارشي كه آخرين مورد از رشته گزارش هاي ارزيابي زيست محيطي در برنامه هزاره جديد بود و به صورت پروژه چهار ساله با هدف ثبت و دسته بندي اطلاعات منابع طبيعي جهان و مشاركت ۳ هزار دانشمند از سراسر جهان به انجام رسيد، نتيجه اي حاكي از آن داشت كه ۱۲ درصد از گونه هاي پرندگان ، يك چهارم از پستانداران و يك سوم از دوزيستان جهان با خطر انقراض روبه رو هستند. انتشار اين گزارش موجب شده تا اين احتمال قوت بگيرد كه تلاشهاي حفاظت از تنوع زيستي و رويكرد اكوتوريسم با اهداف سازمان ملل در زمينه توسعه هزاره و براندازي فقر و گرسنگي و ايجاد اشتغال و درآمدزايي در تقابلند. برخي از تحليلگران اقتصادي استدلال مي كنند بدون افزايش تاثير بشر بر زيست محيطها نمي توان به افزايش صنعت گردشگري و تنوع زيستي و اهداف هزاره دست يافت.

البته يكي از اهداف توسعه هزاره ، دستيابي به توسعه پايدار زيست محيطي است و لذا تلاش براي منطبق كردن نتايج هر دو برنامه و حصول به موقعيت برنده برنده يكي از مهمترين وظايف فراروي هر دو گروه كارشناسان و برنامه ريزان «حفظ تنوع زيستي و توسعه هزاره» است. به عبارتي دستيابي به اجراي كنوانسيون تنوع زيستي (CBD) و نيز برنامه عمل اجلاس سران ژوهانسبورگ از يك سو و اهداف هزاره از سوي ديگر كليد اصلي نيل به توسعه پايدار هستند.

بدين ترتيب با انطباق بازبيني پروژه هاي موفق اكوتوريسم در كشورهاي در حال توسعه و اهداف توسعه هزاره مي توان به اصولي قابل تعميم در پهنه هايي كه در آن گردشگري اتفاق مي افتد، دست يافت.

تدوين و اجراي برنامه جامع توسعه طبيعت گردي ، تاكيد بر حفاظت اكولوژيكي از اكوسيستم مورد نياز و جلب مشاركت مردم بومي و محلي در امر حفاظت ، بسيار اهميت دارد. توسعه فعاليت هاي تفرجگاهي و گردشگري در عرصه هاي طبيعي با حفظ استانداردهاي زيست محيطي و ايجاد سازوكارهايي براي بازگشت درآمد حاصل از اكوتوريسم به جوامع محلي و برنامه هاي حفاظت از منابع طبيعي نيز بايد مورد توجه قرار گيرد.

امروزه صنعت توريسم به عنوان يكي از محورهاي مهم توسعه همه جانبه بسياري از كشورهاي جهان به شمار مي آيد و اكوتوريسم كه زير مجموعه اي است از صنعت زنده و پوياي توريسم در عين بازدهي و سودآوري چشمگير اقتصادي ، متضمن تامين لايه هاي عميق تر توسعه است.

اكوتوريسم مخفف كلمه (Ecological Tourism) است كه در زبان فارسي طبيعت گردي نام گرفته و گرايشي نو و پديده اي تازه در صنعت جهانگردي محسوب مي شود.

كشور ايران از نظر جاذبه طبيعي در جهان رتبه پنجم را دارد و امروزه اكوتوريسم مهمترين بخش صنعت گردشگري به شمار مي آيد. وجود تالاب هاي حائز اهميت بين المللي ، پاركهاي ملي و مناطق حفاظت شده كه ذخيره گاه كره مسكون نام گرفته و تنوع بسيار زياد گونه هاي گياهي و جانوري از پتانسيل هاي اكوتوريسمي بسيار بالايي برخوردار است.مهنوش رضاعلي ، كارشناس ارشد واحد GIS دفتر طرح و برنامه سازمان حفاظت محيط زيست مي گويد: در اين رابطه جاي بسي خوشحالي است كه ديدگاه دولت نهم در زمينه محيطزيست ، برنامه ريزي در حوزه اكوتوريسم با عنوان مهمترين بخش صنعت گردشگري بوده و بدون شك يكي از راههاي رسيدن به توسعه پايدار، رواج و گسترش اين صنعت در كشور است. با توجه به اهداف و ويژگي هاي اكوتوريسم به طور عام ، به نظر مي رسد كه اكوتوريسم نقش بالقوه مهمي را در حفاظت از تنوع زيستي مي تواند ايفا كند.وي با اشاره به اهداف توسعه هزاره ادامه مي دهد: براي رسيدن به اهداف توسعه هزاره با بهينه سازي صنعت توريسم و شناسايي توان اكوتوريستي در كشورمان و برنامه ريزي اصولي در اين زمينه و همكاري با سازمان هاي مربوطه مي توان علاوه بر حفظ و حراست از ارزش هاي طبيعي و ماندگار بتوانيم گامهاي موثري در ايجاد اشتغال و هدف نهايي آن كه رسيدن به توسعه پايدار است ، برداريم.

كوشش براي حفظ ظرفيت هاي حياتي اكوسيستم هاي حفاظت شده و بهره برداري خردمندانه از آن در راستاي دستيابي به بزرگترين آرمان زيست محيطي جهان معاصر يعني توسعه پايدار و اهداف هزاره است.

اكوتوريسم به شرط برنامه ريزي مطالعه شده منطقي ، مناسب و قانونمند يكي از سامانه هاي راهبردي جوامعي تلقي مي شود كه ۳ نسل گذشته ، حال و آينده را به هم پيوند داده و جامعه انساني را به همزيستي عادلانه و آرامش بخش با ساير موجودات زنده زيست كره زمين دعوت مي كند.

بايد دانست رابطه توسعه و اهداف هزاره با محيط زيست دوطرفه است ، غفلت از محيطزيست مانع دستيابي به اهداف توسعه مي شود.

 

 

اهداف توسعه هزاره آزموني براي اراده سياسي به منظور ايجاد مشاركت وسيع تر و عميق تر است و سران ۱۸۹ كشور در سپتامبر سال ۲۰۰۰ ميلادي اين اعلاميه را تصويب كردند.اين تعهد جهاني يكي از مهمترين اسناد سازمان ملل در سالهاي اخير است. در واقع اين تعهد جهاني به دنبال يافتن راهكارهايي براي برخي از چالشهاي بزرگ است كه جامعه جهاني با آن روبه روست. طبق هدف ۷ بسياري از كشورها به اصول توسعه پايدار متعهد شده اند ولي اين مساله به پيشرفت كافي براي معكوس كردن روند تخريب منابع زيست محيطي جهان منجر نشده است. تحقق اين هدف مستلزم توجه بيشتر به وضعيت منابع طبيعي و حفاظت از اكوسيستم هاي پيچيده است كه ادامه حيات ما و حتي صنعت توريسم و گردشگري به آنها بستگي دارد.

 

راهكارهائي براي رشد و توسعه صنايع دستي و گردشگري در ايران

نقش و اهميت صنايع دستي بعنوان هنري مقدس ، صنعتي مستقل ، بومي و اصيل با جنبه هاي قوي كاربردي از جهات هنري ، فرهنگي ، اقتصادي ، اجتماعي و حتي سياسي بر همگان و به ويژه محققان عزيز آشكار است . نكته مهم و شايان توجه آن است كه حتي اگر همه تأثيرات مثبت اقتصادي صنايع دستي را به كناري بگذاريم ،اين هنر ملي ايران بواسطه بازتاب ذوق سرشار ، انديشه خلاق و هنر مندان پرمايه ولي بي ادعا بايد بصورت جدي و برنامه ريزي شده مورد حمايت قرار گيرد .اين در حالي است كه صنايع دستي طي ساليان متمادي ، چه در دوران رونق و شكوفائي و چه در دوره هاي ركود ، هنگامي كه با توسعه صنعت گردشگري همراه بوده سهم شايسته و در خور توجهي در اقتصاد كشور و معرفي هنر ناب و خالص ايراني و نهايتاً زندگي اقتصادي و حيات فرهنگي ما داشته است .

منابع

سایت کمک آموزشی دانش یاران فورکیا

 http://daneshyaran.4kia.ir/ 

صنعت گردشگری

توریسم به طور کلی به عنوان مسافرت تفریحی در نظر گرفته می شود. هر چند که در سال های اخیر شامل هرگونه مسافرتی می شود که شخص به واسطه آن از محیط کار یا زندگی خود خارج شود.

در بعضی از منابع ذکر شده که توریست ها کسانی هستند که سفرشان کمتر از 24 ساعت و بیشتر از 1 سال نباشد

کلمه توریست از زمانی پدید آمد که افراد طبقه متوسط به مسافران طبقه اشراف پیوستند. از زمانی که مردم جامعه داراتر شده و عمرشان طولانی تر شد ، این امر ممکن و بدیهی شد که مردم طبقات پائین و متوسط جامعه که شغل ثابتی داشتند در سلامت و با اندوخته ای (پس اندازی) کافی بازنشسته شوند.

اغلب توریست ها بیش از هر چیز به آب و هوا ، فرهنگ با طبیعت مقصد خود علاقمند هستند. ثروتمندان همیشه به مناطق دوردست سفر کرده اند، البته نه به صورت اتفاقی ، بلکه در نهایت به یک منظور خاص : برای دیدن ساختمان های معروف و آثار هنری دیگر. آموختن زبان های جدید و چشیدن غذاهای متفاوت .

توریسم سازمان یافته در حال حاضر یک بخش سه گانه / صنعت بسیار مهم در تمام جهان است. قسمت عمده اقتصاد ملی به شدت به توریسم وابسته است.

گاهی اوقات واژه توریسم به صورت کنایه آمیز استفاده می شود. برای نشان دادن علاقه ای سطحی به جوامع و شگفتیهای طبیعی که توریست ها از آن دیدن می کنند.

 

 

تاریخچه

کلمات توریست و توریسم اولین بار به صورت رسمی در سال 1937 توسط اتحادیه ملل استفاده شدند ولی صنعت توریسم بسیار قدیمی تر از آن است. این کلمه زمانی استفاده می شد که فردی به مدت 24 ساعت از شهر خود به خارج از کشور مسافرت می نمود. این کلمه همچنین شامل مسافرت های داخل کشور می شود و حتی می توان معنی آن را به سفرهای روزانه نیز بسط داد.

جرج سوم پادشاه بریتانیای کبیر به عنوان اولین توریست شناخته می شود ، که هرگاه بیمار می شد تعطیلات اش را در سواحل شهر ویموث می گذراند.

توریسم نیز ، مانند دیگر فعالیتهای اقتصادی زمانی پدید می آید که عناصر ضروری در کنار هم قرار گیرند و آن را پدید بیاورند. در اینجا سه عنصر وجود دارد:

* درآمد متغیر یعنی پولی که صرف خرید لوازم غیر ضروری می شود.

* وقت که صرف خرید شود.

* سازمان دهی در غالب مسکن و تسهیلات و وسائل نقلیه

در واقع سلامت جسمانی نیز شرط است. و همچنین تمایل به سفر کردن به علاوه در بعضی کشورها محدودیت هایی در سفر کردن وجود داشته و یا دارد . به خصوص در سفر به خارج از کشور.

کلمه تور درقرن هجدهم به وسیله همگان پذیرفته شد .هنگامی که گرند تور اروپا بخشی از تربیت اشرافزاده تحصیل کرده و ثروتمند انگلیسی یا مردان با فرهنگ شد. تورهای بزرگ را به ویژه جوانانی که قصد تکمیل تحصیلاتشان را داشتند برگزار می شد. آنها به سرتاسر اروپا مسافرت کردند، بخصوص به مکان های فرهنگی و شهرهای زیبایی مثل رم ، توسکانی و آلپ .

 

اکثر هنرمندان شناخته شده انگلیسی قرن هجدهم در تور بزرگ شرکت کردند. همچنین معاصرین بزرگ اروپایی این هنرمندان همانند کلود لورین . معماری ، هنر و ادبیات کلاسیک همیشه تماشاچیانی را به رم ، ناپل ، فلورانس جذب کرده.

جنبش رمانتیک (مکتب رمانتیسم) (که شعرای انگلیسی ویلیام بلیک و لرد بایرون بیش از دیگران، الهام بخش آن بودند) ، مردم را به شهرهای حومه که به سبک گوتیک ساخته شده بودند، رشته کوه های آلپ ، رودخانه های خروشان تا تنگه های کوهستانی و غیره کشاند.

اشراف زادگان انگلیسی بیش از دیگران راغب به انجام تور بزرگ بودند و از هر فرصتی برای جمع آوری گنجینه های هنری از سراسر اورپا استفاده می کردند تا آنها را به مجموعه های خود اضافه کنند. تعداد گنجینه های هنری که بدین ترتیب از اروپا به انگلیس منتقل شدند غیر قابل مقایسه با سایر نقاط اروپا است و همین دلیلی است بر ثروتمند شدن مجموعه داران عمومی و خصوصی فعلی . با این وجود در آن زمان هر چند توریسم بیشتر در طبقات بالای اجتماع و مردم تحصیل کرده دیده می شد، با این وجود در اصل حرکتی فرهنگی محسوب می شد. توریست های اولیه با وجود اینکه در تو بزرگ شرکت می کردند، بیشتر مسافر بودند تا توریست.

توریسم به معنی کنونی آن تا قرن نوزدهم پیشرفتی نداشت. بیشتر سفرهای تفریحی بود که امروز شاخه وسیعی از صنعت توریسم را تشکیل می دهد.

در واقع سفر تفریحی به دلایل اجتماعی ساخته و پرداخته انگلیسی ها بود. انگلستان اولین کشور اروپایی بود که صنعتی شد. و جامعه صنعتی اولین جامعه ای بود که زمانی برای تفریح را به جمعیت در حال افزایشش عرضه کرد . نه فقط به طبقه کارگر بلکه به دارندگان دستگاه های تولیدی ، حکومت معدودی از اغنیاء و ثروتمندان، کارخانه دارها ، بازرگانان و طبقه متوسط جدید.

سفر تفریحی به عنوان شاخه ای از توریسم فرهنگی و بخشی از توریسم مرتبط با تندرستی گسترش یافت. بعضی از مسافران انگلیسی پس از مسافرت به مناطق گرم جنوب اروپا تصمیم گرفتند یا در طی فصول سرد و یا برای تمام عمر در آنجا بمانند. ولی این تنها یک پیشرفت کوچک بود.

تا قرن نوزدهم توریسم تفریحی به راستی توسعه نیافت. تا هنگامی که مردم کم کم شروع به گذراندن زمستان در آب و هوای گرم تر کردند. یا از مکان هایی مانند چشمه های آب معدنی بازدید کردند که برای سلامتی مفید هستند.مردم برای درمان بیماریهایی از نقرس گرفته تا ناراحتی های کبدی و برونشیت به این چشمه ها می رفتند.

ریشه انگلیسی این صنعت نوین در نام بسیاری از این مکان ها دیده می شود. نیس یکی از اولین و خوش ساخت ترین مناطق برای گذراندن تعطیلات است که در ریوا در فرانسه واقع شده ، گردشگاه وسیعی در امتداد خط ساحلی که تا به امروز به عنوان تفرج گاه فرشتگان شناخته شده و یا در مناطق تاریخی در قاره اروپا ، هتل های کاخ مانند خوش ساخت با این اسامی شناخته می شوند. هتل بریستون ، هتل کارلتون یا هتل مجستیک که نشانی از تسلط و نفوذ مشتریان انگلیسی است به نواحی که در سالهای اولیه ساخته شده اند. حتی ورزشهای زمستانی در واقع به عنوان ورزش تفریحی و نه روشی برای جا به جابب توسط طبقات خوش گذرات انگلیسی ابداع شدند.

این توریست های انگلیسی بودند که ورزشهای زمستانی را در روستای زرمات « والاس در سوئیس ) ابداع کردند.

تا قبل از اینکه اولین توریست ها وارد دهکده زرمات شوند، روستائیان دیدگاهشان نسبت به زمستان زمانی بود که بهترین کار ماندن در خانه و ساختن ساعت های دیوار کوب یا اشیاء مکانیکی دیگر بود! .

 

وزرش سازمان دهی شده بیش از راه یافتن به کشورهای دیگر در انگلستان به تکامل دست یافته بود. واژگان ورزشی شاهد این امر است : راگبی ، فوتبال و بوکس همه ورزشهای انگلیسی هستند. و حتی تنیس را در واقع یک ورزش فرانسوی است توسط یک انگلیسی تدوین شد و به صورت رسمی به اجراء در آمد. و اولین مسابقه قهرمانی تنیس را نیز انگلیسی ها در قرن 19 در ویمبلدون برگذار کردند. ورزش های زمستانی پاسخی طبیعی به طبقه خواستار تفریح بود که به دنبال سرگرمی برای سردترین فصل سال بودند.

توریسم جمعی تا زمانی که دو چیز پدید نیامده بودند توسعه نیافت.

1 . آموختن زبان هاب مختلف که به حمل و نقل تعداد زیادی مسافر در زمان کوتاه به تفرج گاه ها کمک کرد.

2. پیشرفت وضع اقتصادی که به طبع آن تعداد بیشتری از مردم از مزایای زمان تفریح و استراحت خود برخوردار شدند.

بزرگترین تحول اختراع راه آهن بود که در پنجم جولای 1841 اولین تور گروهی در تاریخ را هماهنگ کرد. بدین ترتیب یک ترن را برای گروهی از پیروان اصل منع استعمال مشروبات الکلی به صورت در بست کرایه کرد (بصورت چارتر) که از لستر به رالی (راهپیمایی) در شهر راف برو می رفتند که 20 مایل با آنجا فاصله داشت. کوک بلافاصله پتانسیل تجاری پنهان در این بخش را متوجه شد و تبدیل به اولین برگزار کننده تور شد.

بزودی دیگران نیز از وی پیروی کردند و نتیجه این شد که صنعت توریسم به سرعت در اوائل دوران سلطنت ملکه ویکتوریا توسعه یافت. در ابتدا این حرکت توسط طیقه متوسط در حال رسد حمایت شد که میتوانستند مرخصی کاری بگیرند و استطاعت مالی مسافرت رفتن را داشتند و حتی می توانستند مدت زمانی در پانسیون ها بمانند.

در هر صورت ، اعلامیه بانک تعطیلات در سال 1871 برای اولین بار حق قانونی کارگران برای رفتن به تعطیلات را تصویب کرد. حتی اگر در این زمان به آنها پولی پرداخت نمی شد.

ترکیب مسافرتهای کوتاه مدت ، تسهیلات سفری و مسافرت به این مفهوم بود که اولین تفرج گاه هایی که در انگلستان پدید آمدند شهرهای کوچک ساحلی بودند که تا سرحد امکان به شهرهای مهم و مرکزی و صنعتی در حال رشد نزدیک بودند.

مردمی که در شهرهای صنتعی شمالی زندگی می کردند می توانستند به بلک پول در لنک شایر

، و اسکاربرو در « یورک شایر ) بروند. ساکنین مریلندز به وسترن – سوپر – مردر سامرست و اسکنیس در لینکولن شایر می رفتند. و ساکنین لندن نیز به ساوت اند آن-سی ، براود استرز ، برایتون ، ایست بورن و عده ای هم به مکان های کمتر شناخته شده می رفتند. ولی به مدت 1 قرن ، توریسم به صورت صنعت ملی باقی ماند. تعداد کمی از تفرج گاه ها مانند بس و هروگیت در داخل جزیره بوجود آمدند . روندی که به کمک شرکت هلندی سنتر پارکس سرعت بخشیده شد.

روند مشابهی در کشورهای دیگر نیز مشاهده شد. هر چند با سرعتی کمتر که نشان می داد انگلستان قرن نوزدهم در امر صنعتی سازی از کشورهای دیگر پیشی گرفته است. بیلی بوتلن کمپهای تعطیلات ارزان قیمتی به سبکه کلبه با تسهیلات مقرون به صرفه و آذوقه کافی ساخت که در نزدیک ساحل های زیبا قرار داشتند. شرکت های دیگر مانند پونتینس این کار را تقلید کردند ولی با افزایش تعداد تورهای دسته جمعی و رفاهی که مسافران در خانه به آن عادت کرده بودند محبوبیت آنها کاهش یافت.در آمریکا ، اولین تفرج گاه ساحلی بزرگ به سبکه اروپائی آتلانتیک سیتی،نیوجرسی بود.

در قاره اروپا، اولین تفرج گاه ها شامل اوستند ( که ساکنین بروکسل به آن جا می رفتند ) و بولونیه – سور – مر ( پا – د – کلر ) و دوویی « کالوادوس ) ( که پاریسی ها به آنجا می رفتند .

به هر صورت ، افزایش سرعت خط راه آهن به مفهوم پیشرفت صنعت آرام صنعت توریسم حتی به طور بین المللی بود. تا سال 1901 تعداد کسانی که از طریق کانال انگلیس از انگلیس به فرانسه و بلژیک می رفتند از نیم میلیون نفر در سال بود.

پدیده دیگری که به پیشرفت صنعت توریسم کمک کرد تعطیلات از پیش پرداخت شده بود . تا سال 1925 کارفرمایان بابت تعطیلات 108 میلیون کارگری که کار یدی انجام می دادند ، پول پرداخت می کردند. تا سال 1939 11 میلیون نفر به تعطیلات از پیش پرداخت شده رفتند ( 30% خانواده ها از این موقعیت استفاده کردند) . از سال 1963 آنچه که خط راه آهن برای توریسم داخلی انجام داده بود خطوط هوایی و تورهای دسته جمعی برای توریسم بین المللی انجام دادند. امروزه ساکنین لندن به همان سادگی که 100 سال پیش به برایتون می رفتند میتوانند به بریندلی بروند.

توریسم تبدیل به صنعتی بسیار پول ساز شده ، و به سرعت در حال افزایش در کشورهای پیشرفته با سرعتی بیشتر از رشد سالیانه است. توریسم پذیری در بسیاری از کشورهای در حال توسعه با سرعت بسیاری در حال افزایش است که اغلب در این کشورها این شاخه توریسم مهم ترین فعالیت اقتصادی در GDP محلی است. توریسم جمعی در سالهای اخیر رو به زوال و کسادی گذاشته است . کوستادل سول و بالیئارس که در دهه 1980 و 1990 میلیونها توریست را به خود جذب کرده بودند و حتی تفرج گاه های دیگر که تعداد کمتری توریست جذب کرده بودند روی به کسادی هستند. مقل کن کان .اکثریت معتقدند که این تفرج گاه ها کثیف و زشت شده اند و با وجود محبوبیتشان در گذشته دیگر از آن جلال و شکوه قدیم خبری نیست . اقتصاد توریسم جمعی در سالهای اخیر به شدت ضربه خورده است.

منابع

سایت کمک آموزشی دانش یاران فورکیا

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

صنعت گردشگری و هتل داری

 

مقدمه

امروزه سفر راهی برای دور شدن از خانه خلق کرده است. در این راستا پیوند نزدیکی میان رشد امکانات، تسهیلات و توسعه شیوه های حمل و نقل به وجود آمده است. تا نیمه های قرن نوزده میلادی، سفر منحصر به جاده های داخل مرزها بود، خواه سفر تجاری، خواه سفر تفریحی. در کشورهای اروپایی برای پاسخگویی به این خواسته مسافران و مهمانپذیر ها در راه های اصلی و نزدیک به شهرهای مهم ساخته شدند. قرن هاست در اروپا شغل مسافر خانه داری رواج دارد. از هنگامی که روم فتح شد، مسافر خانه ها و مهمانپذیر ها یکی پس از دیگری ساخته می شدند و در مقابل پولی که از مشتریان دریافت می کردند، غذا و نوشیدنی و وسایل سرگرمی و راحتی ایشان را فراهم می آوردند. با انحطاط امپراتوری روم در حدود سال 500م. به دلیل مشکلات، سالها با فقدان تجارت و بازرگانی روبه رو بودند. در این دوره، کلیسا پذیرای مسافران بود. در قرن 15م. مسافرخانه ها بار دیگر در کشورهای اروپایی بسیاری، به ویژه انگلستان و فرانسه توسعه یافت.

تدریجاً در قرون هفده و هجده میلادی، این مسافر خانه ها گسترش یافتند به طوری که برخی از آنها بین 30 تا 50 اتاق داشتند و امکانات خود را افزایش دادند. با روی کار آمدن خطوط راه آهن، حدود سال 1825م. در انگلستان، سرنوشت مسافر خانه ها مهمور شد. از مدت زمان سفر کاسته شد و مهمانپذیر های بسیاری رو به فراموشی رفتند چرا که مسیرها تغییر کرده بود؛ این فراموشی تا اوایل قرن بیست ادامه داشت تا اینکه موتورسواران و دوچرخه سواران به کمک مسافرخانه ها آمدند. هتل ها نیز از قلب مسافرخانه ها بیرون آمدند شاید تنها با یک تغییر ساده اسمی! واژه هتل حلقه فریبنده ای در خود داشت. در کشور فرانسه، هتل محل اقامت افراد سرمایه دار و ثروتمند بود. البته برخی از ساختمانهای عمومی هم هتل نامیده می شدند، مانند ضرابخانه ها... در حدود سال های 1800م.

واژگان "هتل"، "قهوه خانه ها" و ... همه تقریباً برای انتقال یک مفهوم به کار می رفتند. از سال 1820م. واژه "هتل" به عنوان اصطلاحی برای توضیح افرادی به کار می رفت که توقف شب خواب در مکانی دارند و در مقابل مبلغی که هزینه می کردند از امکانات غذایی و رفاهی آن مکان استفاده می کردند. تا اواخر دهه 40، هتل های کوچک بین المللی عمدتاً در سوییس و انگلستان بودند. در سال 1948م.دولت امریکا تقضای خود را مبنی بر ساخت هتل در امریکای لاتین به شرکت های هتل سازی اعلام کرد تا از این طریق اقتصاد کشور را بهبود بخشد.

کونراد هیلتون (Conrad Hilton) در سال 1948م. اولین هتل بین المللی خود را در "سن جوان" San Juan راه اندازی کرد. هتل های بین المللی هیلتون که امروزه دفتر مرکزی آن در انگلستان است، در سال 1991، بالغ بر 50799 اتاق در 151 هتل خارج از امریکا به خود اختصاص داده است. از دیگر پیشگامان صنعت هتل داری و ساخت هتل های زنجیره ای می توان به "ارنست هاندرسون"، بنیانگذار هتل های زنجیره ای "شرایتون" Sheraton اشاره کرد. این دو هتل زنجیره ای تا دهه 60 و روی کار آمدن هتا های زنجیره ای "هیات" Hyatt تنها رقیبان بازار بودند. هر جا که این دو هتل ساخته می شدند، خطوط هوایی ایلات متحده هم دیده می شد. یکی دیگر از عوامل گسترش هتل ها، توسعه و گشایش متل ها ی استاندارد در جاده ها و بزرگراه ها توسط "کمونس ویلسون"، بنیانگذار هتل های زنجیره ای "هالیدی" Holiday بود که امروزه از بزرگترین هتل های زنجیره ای در دنیا است. وی بر این باور بود که هتل می بایست راحت، تمیز، همراه با امکانات مقرون به صرفه و بدون افراط گرایی باشد و فضای پارکینگ به اندازه کافی بزرگ باشد.این مدیر دو عامل اساسی موفقیت امریکایی ها را ساخت هتل های بین المللی توضیح می دهد:

1- بیشترین سفرهای خارجی در امریکا صورت می گیرد.

2- از امکانات ممتاز و درجه یک استفاده می کنند.

هتل ها و متل ها اغلب تسهیلات یکسانی ارائه می دهند با این تفاوت که یک متل اکثراً در بزرگراه است و پارکینگ وسیعی دارد. اگرچه در برخی موارد حتی این تفاوت ها هم وجود ندارد و میهمانان با توجه به میل و علاقه شخصی خود تصمیم می گیرند در هتل یا متل اقامت داشته باشند. ارزان فیمت ترین تسهیلات در شهرهای بزرگ، ابتدا در ژاپن دیده شدند که "هتل کپسول" Capsule Hotel نام گرفتند؛ میهمانان در اتاق هایی که از نوعی پلاستیک ساخته شده بودند، با ارتفاع و عرض حدود 25 فوت و 6/7 فوت عمق مستقر می شدند و هر شب اجاره ای حدود 25 دلار در توکیو می پرداختند و جالب اینکه اغلب پر بودند و جای خالی به ندرت پیدا می شد. هر یک از این کپسول ها مجهز به رادیو، تلویزیون، کولر و ساعت بودند و هر هتل بالغ بر 400 کپسول داشت. اینگونه هتل ها در شهرهای متعدد ژاپن به سهولت به چشم می خورد. متل خلاصه شده عبارت "هتل اتوماتیک" Automatic Hotel است.

اگر بخواهیم هتل یا متل را محصولی برای فروش فرض کنیم، می بایست شامل این عناصر باشد:

1- مکان: اشاره بر سهولت دسترسی و راحتی مهمان دارد.

2- تسهیلات: بر کیفیت اتاق ها، رستوران ها، مغازه ها، وسایل حمل و نقل، تاکسی و ... دارد.

3- خدمات: مشتمل بر سرعت، کفایت و میزان توجه کارکنان است.

4- تصویر : منظور همان تصویری است که با عوامل فوق الذکر از هتل در ذهن میهمان ایجاد می شود. نام هتل، ظاهر هتل و افرادی که در هتل مدیریت می کنند. با در نظر گرفتن عوامل بالا، هتل قابل فروش می شود. هنگامی که هتلی تعرفه های خود را مشخص می کند، آنگاه مدیریت یا صاحب هتل می تواند تصمیم گیری کند که اتاق ها با چه قیمتی به فروش برسند. کاندامینیوم Candominium یا هتل با مالکیت مشترک از ابتکارات جدید صنعت هتلداری است. این دسته از هتل ها به جای اتاق مجموعه ای از آپارتمان ها هستند. هتل توسط فردی که صاحب اصلی آن است به دست افراد دیگر سپرده می شود تا به گردشگران اجازه داده شود فرد در زمان مشخصی از سال و یا با پرداخت هزینه های کمتری در یک بازه مشخص از سال حق دارد از آن استفاده کند. سود حاصله در پایان هر سال میان شرکا به نسبت تقسیم می شود. افرادی که در هتل ها مستقر می شوند اغلب خانوادگی هستند و به لحاظ اقتصادی برایشان بسیار مقرون به صرفه است، آپارتمانها مجهز به امکانات پخت غذا و ... نیز هستند.

تایم شرینگ Time Sharing نوعی خاص از هتل های کاندامینیوم است. در ابتدا در کشورهای اروپایی و هم زمان با راه اندازی اولین هتل کاندامینیوم آغاز به کار کرد، علیرغم شباهت های موجود میان این دو نوع هتل پیوندی میان آنها وجود ندارد. این سیستم زمانی شروع به کار کرد که مردم در رزرواسیون هتل مورد نظر و زمان دلخواه خود دچار مشکل شدند. جهت اطمینان از رزرواسیون هتل طی یک یا دو هفته، افراد اقدام به پیش پرداخت هزینه ها و خرید اتاق با امکانات در زمان مشخصی از سال و به صورت چندین ساله نمودند. به عنوان نمونه، اگر شخصی تمایل داشته باشد برای مدت دو هفته در سال به میامی سفر کند، می بایست کاندامینیومی با قیمت 200000 دلار امریکا اجاره کند، در حالیکه می تواند به مدت 25 سال رزرو اتاق را در این دو هفته در سال تضمین کند و تنها 10000 دلار بپردازد. مزیت این هتل ها در این است که فرد اگر نخواهد یک سال از اتاقی استفاده کند می تواند این امتیاز را به دوست و یا فرد دیگری بفروشد و یا با وی تعویض کند. سنت مالکیت و در عین حال مدیریت هتل و علاوه بر آن باقی ماندن در این صنعت در کنار مزیت هایش با مشکلاتی مواجه بود امروزه مالکان هتل ها به ندرت مدیریت هتل را هم به عهده می گیرند و در کنار آن باید متذکر شویم که هتل ها روز به روز گام به سوی زنجیره ای شدن می نهند و در این میان به لحاظ اقتصادی بازار کار برای هتل هایی که بصورت انفرادی فعالیت میکنند، باقی نمی ماند. حق استفاده از پسوند ها و پیشوندهای "زنجیره ای"، "بین المللی" و ملی به صاحبان هتلها و متل ها داده می شود که کار زیاد مشکلی هم نیست. در عوض صاحب هتل متعهد می شود هتل خود را با استانداردهای همان گروه (هتل های زنجیره ای) تطبیق دهد. قیمت اتاق ها هم می بایست هماهنگ باشد. در پایان این هتل ها هم درصدی از درآمد کل خود را با شرکت دارنده نام قسمت می کنند.

 

ساختار روابط عمومي در صنعت هتل داري ... Hotel Management

صنعت هتلداري يكي از زيربناهاي اساسي جذب و توسعه توريسم و گردشگري است. در اهميت آن به غير از ارزآوري همين بس كه بگوييم اين صنعت نشان هويت ملي است. هتل در يك نگاه مي‌تواند چكيده انديشه، تاريخ، فرهنگ و هنر، رسم و سنت و طبع و طبخ ملي و بومي باشد. دو ركن اصلي خلاقيت و توانمندي مديريت هتل، جنبه نرم‌افزاري و سخت‌افزاري صنعت هتلداري است.

جنبه نرم‌افزاري كار يا نيروي انساني شاغل در اين صنعت و حرفه و برنامه‌هاي عملياتي كه ‌بايد توسط اين نيروي انساني به مرحله اجرا درآيد، تنها وابسته به مديريتي كاردان، زبده و با تجربه كه در عين حال آماده پذيرش جديدترين شيوه‌هاي علم هتلداري در سطح دنياست، مي‌باشد.

برنامه‌هاي نرم‌افزاري كار شامل دوره‌هاي تخصصي متعدد ضمن‌خدمت كاركنان دوره‌هاي مختلف هتلداري، سرويس خانه‌داري، اصول بازاريابي و تبليغات و تكنيك‌هاي رسانه‌اي در روابط عمومي ارتباط با ميهمانان، اصول تشريفات و آموزش كامپيوتر، آموزش زبان، اصول زبان، اصول بهداشت و آگاهي كامل به طبخ انواع غذا و ... است.

در كنار اين‌ها جنبه سخت‌افزاري صنعت هتلداري معماري ساختمان، امكانات و تجهيزات هتل تكميل‌كننده آگاهي و توانمندي‌هاي مديريت هتل است. هتلداري يك صنعت شناخته شده بين‌المللي است، در نتيجه نوشتن و طرح هر كار صنعتي و توجيهي توسط مشاور و متخصص مربوط به آن صنعت داده مي‌شود. مثلاً ابتدا ‌بايد با اظهار نظر مشاور امور هتلداري، مشاور ساخت انتخاب گردد. پس از تهيه طرح توجيهي توسط مشاور هتلداري است كه مشاوره طرح‌هاي فاز اول را تهيه و به تأييد مشاور هتلداري رسيده و به طرح اجرايي تبديل خواهد شد.

روابط عمومي ركن اساسي براي تحقق اهداف سازماني صنعت هتلداري است.

در عصر ديجيتال براي تحقق اهداف سازماني، روابط عمومي وظيفه دارد كه نقاط ضعف و قوت درون سازمان را بشناسد و از فرصت‌ها و تهديدهاي برون سازماني نيز مطلع باشد تا بتواند با اطلاع‌رساني شفاف و واقعي و پرهيز از بزرگ‌نمايي و تعريف و تمجيد غيرواقعي زمينه تصميم‌سازي مناسب را در سازمان فراهم نمايد.

امروزه در روابط عمومي‌هاي نوين و كارآمد تحقيقات و پژوهش به ويژه سنجش افكار عمومي موجب شده تا تصميم‌گيري‌ها و تصميم‌سازي‌ها در سازمان مخاطب محور شود و سطح فعاليت‌ها و موفقيت‌هاي سازماني ارتقا يابد. در اين عرصه سازماني مي‌تواند موفق عمل كند كه با اطلاع‌رساني و اطلاع‌يابي به موقع چالش‌ها را پشت سر بگذارد، در غير اين صورت سازمان‌هاي با روابط عمومي سنتي و ناكارآمد در آستانه شكست و ناكامي قرار مي‌گيرند.

پرفسور حميد مولانا معتقد است روابط عمومي در واقع رابطي است بين سازمان‌ها و مردم كه سعي دارد اهداف سازمان‌ها را براي مردم تشريح و از مردم بيشتر خبرگيري كند و در خصوص عكس‌العمل آنان تصميم‌گيري كرده و به سازمان تحويل دهند.

پيشرفت روزافزون وسايل ارتباط جمعي و بهره‌گيري از فناوري‌هاي نوين اطلاعاتي و ارتباطي موجب شده است تا روابط عمومي‌هايي بتوانند در عرصه فعاليت سازماني موفق باشند كه پژوهش‌مدار و تحليل‌گرا باشند، راه‌اندازي تلفن گويا، سايت و پايگاه‌هاي اطلاعاتي، وبلاگ، نشريات و مجلات الكترونيكي در تغيير كاركردها و شكل و محتواي روابط عمومي‌ها تأثير بسزايي داشته است.

روابط عمومي يا ابزار تجاري برجسته، در دهه‌هاي اخير به بخش لاينفكي از فعاليت‌هاي تجاري كه روز به روز از اهميت بيشتري برخوردار است، تبديل مي‌شود.

اگر براي روابط عمومي وظايفي همچون اطلاع‌رساني، فرهنگ‌سازي، شكل‌دهي به افكار عمومي و ارتقاي سطح آگاهي‌هاي عمومي را قائل باشيم، با انجام درست هر يك از اين موارد، بخشي از فراگرد در توسعه، طرح بازاريابي داخلي (ايجاد ارتباط مناسب بين شركت و كاركنان) و بازاريابي تعامل (ايجاد ارتباط مناسب بين كاركنان شركت و مشتريان) به راحتي شكل مي‌گيرد.

بازاريابي زيرمجموعه فعاليت‌هاي روابط‌عمومي است. روابط‌عمومي خوب يك فرايند است نه يك موفقيت ناگهاني و چشم‌گير. براي حصول و تحقق مقوله تجاري در عرصه روابط‌عمومي يك طرح طولاني مدت كه منطبق بر مهارت‌ها و فعاليت‌هاي تجاري باشد ضروري مي‌گردد.

مدير روابط‌عمومي هتلداري براي ارتقاي سطح كيفي فعاليت‌هاي سازمان سه وظيفه مهم بازاريابي را در رأس كارهايش قرار مي‌دهد: ايجاد تمايز رقابتي ارتقاي كيفيت خدمات و ارتقاي بهره‌وري خدمات.

ايجاد تمايز رقابتي با جذب، گزينش، آموزش و ايجاد انگيزه در كاركنان امكان‌پذير است، علاوه بر اين ايجاد محيط فيزيكي مناسب و بهبود فرايند خدمات نيز در اين رابطه نقش مهمي را ايفا مي‌كند.

كيفيت خدمات هتلداري بسيار متغير است، يعني اين كه تحت تأثير روحيات و شرايط شاخص ارائه‌كننده خدمت، زمان، مكان و نحوه ارائه خدمت قرار دارد. شرايط و روحيات افراد در زمان انجام ارائه خدمت بر عملكرد و كيفيت خدمات تأثير دارد. هتلداران موفق و بزرگ دنيا براي ارائه خدمات برتر مبالغ زيادي را صرف آموزش كاركنان خود مي‌كنند، از جمله مواردي كه مديران هتل‌ها براي آموزش كاركنان خود بايد برنامه‌ريزي كنند، آموزش آن‌ها براي آشنايي با فرهنگ‌ كشورهاي مختلف از نظر آداب و رسوم، انواع غذاهاي محلي و مورد علاقه به زبان و ... است.

وظيفه روابط عمومي نيز شامل برنامه‌ريزي، بودجه‌بندي، اجرا و ارزشيابي فعاليت‌هاي تبليغاتي و توسعه حسن شهرت هتل در جامعه از طريق وسايل ارتباط جمعي و رسانه‌هاست. روابط عمومي در پديد آوردن و شكل‌دهي فرهنگ توسعه بيشترين نقش را دارد و مي‌تواند زمينه و بستر لازم را براي توسعه توريسم، گردشگري و صنعت هتلداري فراهم آورد. اگر به روابط عمومي از منظر اطلاع‌رساني نيز توجه كنيم بي‌شك در شكل دادن شناخت گروه كثيري از افراد جامعه و سازمان‌ها نقش حياتي خواهد داشت و مي‌تواند آنها را از مرحله كم‌اطلاعي و سادگي به مرحله آگاهي بسيار و پيچيدگي سوق دهد. روابط عمومي همچنيندر «دگرگون كردن نگرش مردم» كه بستر همواري براي توسعه اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي فراهم مي‌آورد، نقش مهمي دارد.

جاي خالي روابط عمومي قوي و كارآمد در هتل‌هاي شهر همدان كه مي‌تواند به يكي از قطب‌هاي اصلي گردشگري تبديل گردد به خوبي احساس مي‌شود. نياز اين احساس به روز شدن اطلاعات، فراهم آوردن امكانات، جامع‌نگري و توجه به تحول نظام آموزشي و دگرگوني از جامعه سنتي به جامعه مدرن را مي‌طلبد كه تعريف تازه‌اي از ارتباط و فرهنگ دارد. نياز به توسعه شهر از طريق گردشگري و صنعت توريسم تكيه بر ويژگي فرهنگ‌سازي روابط عمومي است كه اقدام علمي و هنري است.

 

مقايسه صنعت هتلداري در ايران با ساير كشورها

صنعت هتلداري در كشور ما تفاوتهاي چشمگيري با ساير كشورهاي دنيا دارد. مهمترين اين تفاوت‌ها محدوديتهاي قانوني و شرعي است كه باعث حذف بسياري از فضاهاي درآمد زا در هتل‌هاي ايران شده است. هتلداران كشور اسلامي ايران براساس اعتقادات مذهبي خود، به دنبال وجود و بهره‌برداري از اينگونه فضاها و با ارايه خدمات خلاف شرع مقدس نبوده، ولي آنچه بايد به آن توجه داشته باشيم اين است كه مقايسه صنعت هتلداري ايران با ساير كشورها كاري نادرست و مقايسه‌اي اشتباه است. درآمد هتل در ايران تكيه بسيار زيادي بر درآمد حاصل از فروش اتاق داشته و اين خود باعث مي‌شود كه تعيين نرخ و كنترل و پايين نگه داشتن آن از ناحيه دستگاه‌هاي نظارتي مشكلات عديده‌اي براي هتلها ايجاد كند.

اگر نرخ اتاق به طور واقعي تعيين نگردد و تناسب منطقي با حجم سرمايه‌گذاري و خدماتي كه ارايه مي‌شود نداشته باشد به تدريج باعث پايين آمدن سطح كيفي خدمات در هتل‌ها شده و فاصله كيفيت خدمات در هتلهاي كشور را با ساير نقاط دنيا زياد خواهد كرد. در كشورهاي ديگر به لحاظ اينكه درآمد ساير بخشهاي هتل قابل توجه بوده در تعيين نرخ اتاق دست هتلداران باز بوده و مي‌توانند نرخ پايين‌تري را به مشتري ارايه دهند اما علي رغم اين موضوع مي‌بينيم كه نرخ اتاق در مقايسه با ايران بيش از دو برابر بوده و نرخ اتاق در ايران بسيار پايين‌تر از ساير كشورهاي همسايه و منطقه خليج‌فارس مي‌باشد. اين موضوع فشار زيادي به سرمايه‌گذار وارد نموده و انگيزه‌اي براي توسعه فعاليت خود نداشته و رغبت زيادي به خروج سرمايه از اين صنعت را خواهند داشت. اگر نگاهي مختصر به آمار هتلهاي موجود در كشور و ميزان افزايش آنها در سالهاي اخير داشته باشيم مي‌بينيم كه رشد قابل توجهي نداشته و در اين رابطه نسبت به ساير كشورها بسيار عقب بوده‌ايم.

توسعه گردشگري مبتني بر چهار عامل عمده بوده كه هر يك اجزاي كوچكتر را شامل مي‌شوند. اين عوامل را بدين شرح مي‌توان برشمرد.

1- شرايط قانوني ورود گردشگر به كشور اعم از صدور ويزا، گمرك، امنيت و…

2- حمل و نقل اعم از حمل و نقل هوايي، ريلي، جاده‌اي يا دريايي و حمل و نقل درون شهري و برون شهري.

3- اسكان گردشگر از مهمترين عوامل رشد و توسعه صنعت گردشگري بوده كه در اين قسمت بيشترين بار بر دوش هتل‌ها مي‌باشد.

4- سرويس و خدمات: ميزان رضايت‌مندي مشتريان به سطح كيفي سرويس و خدمات بستگي دارد. ميهمان‌نوازي از موثرترين عوامل در رشد و توسعه صنعت گردشگري مي‌باشد.

همانطور كه گفته شد صنعت هتلداري از مهمترين عوامل و زيرساختهاي مورد نياز صنعت گردشگري بوده و در واقع بدون رشد و توسعه صنعت هتلداري هيچ گونه رشدي در صنعت گردشگري قابل تصور نخواهد بود.

صنعت گردشگري در سراسر دنيا از رشد بسيار زياد و عجيبي برخوردار است و حتي مي‌توانيم ادعا كنيم صنعت گردشگري به خودي خود مي‌تواند رشد چشمگيري داشته باشد به شرط اينكه در اين مسير مزاحم نداشته باشد. به عبارت ديگر يعني اگر براي رشد اين صنعت هيچ گونه كمكي نكنيم و فقط از آن جلوگيري نكنيم از رشد منطقي و قابل توجهي برخوردار خواهد بود.

در اينجا بايد به نكته‌اي توجه كنيم كه رشد ميزان توريست ورودي در كشورهايي مانند اسپانيا و فرانسه به دليل اينكه ميزان و تعداد گردشگران ورودي آنها بسيار زياد است رشد در اين بخش هرچند با درصد پايين رقم بسيار بالايي را نشان مي‌دهد به عبارت ديگر رشدي 10 درصدي در كشوري كه بيش از 70 ميليون نفر گردشگر دارد برابر با هفت ميليون نفر خواهد شد. اما در كشور ما به دليل پايين بودن آمار پايه تعداد گردشگران رشد 71 درصدي، عددي قابل ملاحظه را نشان نمي‌دهد.

بنابر آنچه گفته شد نتيجه مي‌گيريم افزايش گردشگران ورودي نيازمند رشد چند برابري بوده و اين مهم فقط با تامين تسهيلات در ورود گردشگران و ايجاد زيرساخت‌هاي لازم اسكان‌پذير خواهد بود.

صنعت هتلداري به چند عامل مهم براي رشد و رونق خود نياز دارد. يكي امكان سرمايه‌گذاري و وجود تسهيلات لازم براي سرمايه‌گذاري در اين بخش و ديگري وجود مسافر و مشتري كه عامل دوم از اهميت ويژه ‌اي برخوردار است. بدون وجود گردشگران ادامه فعاليت صنعت هتلداري و به طور كلي صنعت گردشگري معناي خود را از دست مي‌دهد. حمايت‌هاي قانوني از اين بخش از ملزومات ايجاد انگيزه براي سرمايه‌گذاران مي‌باشد. وجود تسهيلات و وام‌هايي با سود پايين و منطقي مي تواند كشور را در مسير رقابت با ساير كشورها در جذب سرمايه‌گذاران اميدوار نمايد. معافيت‌هاي مالياتي و با حذف ساير عوارضي كه به انحاء مختلف از بخش گردشگري اخذ مي‌گردد مي‌تواند در اين راستا بسيار موثر باشد. ايجاد تسهيلات ورود گردشگر به كشور به خودي خود مي‌تواند رونق امر گردشگري در كشور را به همراه داشته باشد و در اين صورت با سيل سرمايه‌گذاري جديد در اين بخش روبرو خواهيم شد. صنعت گردشگري وابستگي بسيار زيادي به وضعيت سياسي، اقتصادي، امنيتي و اجتماعي كشور دارد و خيلي سريع از اين عوامل متاثر مي‌شود. وجود امنيت و ثبات سياسي در كشور باعث پايداري و رشد روزافزون اين صنعت خواهد شد. حتي بروز جنگ و ناامني در كشورهاي منطقه مي‌تواند باعث ركود اين صنعت در كشور ما بشود.

 

هتلهاي گروهي

مزاياي هتلهاي گروهي

مزايايي که ممکن است عايد هتلهاي گروهي شود مزاياي حاصل از اندازه است که با عنوان صرفه جويي‌هاي مقياسي شناخته مي شود.

گروه به خاطر اندازه اش مي تواند از صرفه جويي هاي بازاريابي سود برد و تصويري گروهي در بازار ايجاد کرده که ممکن است به صورت نامي رايج و يا امکانات و استانداردهاي درون گروه توسعه يابد.

گروه همچنين مي تواند هتلهاي خود را با هم و يک‌جا ترويج کند ويا تبليغات وترويج فروش را براي کل گروه انجام دهد. هر هتل موجود در گروه مي تواند ساير هتلها را معرفي و با انجام رزرواسيون براي آنها ايجاد تجارت کند.

همچنين يک گروه قادر است تا از موسسات، وام گرفته و اين کار را به نحو مطلوب انجام دهد زيرا يک گروه شامل تعداد زيادي هتل است که تضمين خوبي براي وام دهندگان فراهم مي‌کنند.

هتلهاي گروهي به صرفه جويي در خريد نيز دسترسي دارد زيرا مي تواند به صورت عمده خريد کرده و راجع به گستره وسيعي از کالاها و خدمات از جانب کل گروه با تهيه کنندگان آنها در مورد قيمتها مذاکره كنند.

هتلهاي گروهي از صرفه جويي هاي مديريتي بهره مي برند. گروه هتل مي تواند از طريق انتظاراتي که درون گروه پيش بيني مي شود کارکناني با مهارت جذب کرده يا با دسترسي به طرحهاي آموزشي آنها را آموزش داده و از معاوضه کارکنان بين هتلهايش سود برد.

اگر هتلها به حد کافي از نظرسرويس دهي به هم نزديک باشند مي توان از تسهيلات مرکزي براي آنها استفاده کرد به ويژه زماني که هتلها در يک منطقه محدود جغرافياي تمرکز يافته اند ممکن است امکان تمرکز امکانات اجرايي از قبيل تهيه غذا، نگهداري و خشکشويي را به توان براي آنها ميسر ساخت که با عنوان صرفه جويي هاي فني مي توان به آنها اشاره کرد.

آخرين ولي نه کم اهميت ترين مزيتي را که به ويژه براي هتلهايي با يک نام تجاري و مرکزيت امور مالي مي توان بر شمرد، کاهش ميزان خطر پذيري است که گروهها را قادر مي سازد تا از طريق متنوع سازي محصولات و حوزه جغرافيايي ميزان ريسک را کا هش دهند به گونه اي که کاهش تقاضا براي يک هتل خاص ممکن است توسط حجم بالاي تجارت در هتلي ديگر جبران شود و نوسانات را براي کل گروه از بين ببرد.

 

معايب گروههاي هتلي

از معايب هتلهاي گروهي مي توان به مشکلات ارتباطي، کنترل و هزينه اشاره کرد.

به منظور انجام فعاليت به عنوان يک گروه، هسته مرکزي بايد سياستها، دستورالعملها و ساير موضوعات را به تمام هتلهاي گروه ابلاغ کرده ودر مقابل هتلها نيز بايد اطلاعات ، درخواستها و ساير موضوعات را به مرکز اطلاع دهند.

در يک گروه کاملا يک پارچه تک تک هتلها نيز بايد با يکديگر در تماس باشند. درصورتي که خطوط ارتباطي بر قرار نشود اين مسئله مي تواند کارايي عملکرد گروهي و دستيابي به مزايا را کاهش دهد.

از سوي ديگر اگر يک مکانيزم شفاف و موثر براي کنترل وجود نداشته باشد ممکن است برخي هتلها بر خلاف مصالح گروه عمل کرده و بر عملکرد کلي گروه تاثير بگذارند. البته يک مکانيزم پيچيده کنترل ممکن است ايجاد هزينه هاي نا مناسب کرده و بر قوه ابتکار و و عملکرد هتلها و کل گروه تاثير گذار باشد.

از سوي ديگر فعاليتهاي گروهي به واسطه نياز به ارتباط و کنترل و نيز به واسطه تدارک خدمات مرکزي براي هتلها هزينه هاي خاص خود را دارد.

ميزان مشکلات بالا علاوه بر کيفيت مديريت گروه به سه عامل عمده بستگي دارد؛ تعداد هتلهاي موجود در گروه، پراکندگي جغرافيايي هتلها و ميزان تمرکز يافتگي جنبه هاي مختلف عملکرد گروهي.

هرچه ميزان اين سه عامل کمتر باشد احتمال جدي بودن مشکلات کمتر خواهد بود اما هرچه گروه کوچکتر بوده و کمتر تمرکز يافته باشد احتمال تحقق مزاياي فعاليتهاي گروهي نيز کمتر مي شود.

با وجود تمام مزايا و معايبي که در بالا اشاره شد تعداد هتلهاي گروهي و علاقه مندان به اقامت در آنها روز به روز درحال افزايش است ولي در اين ميان هتلهاي گروهي براي رسيدن به حداکثر مزاياي گروهي بايد در مورد اينکه کداميک از وظايف بايد در ميان آنها متمرکز شود و همچنين ميزان تمرکز يافتگي تصميم گيري صحيحي داشته باشند.

منابع

سایت کمک آموزشی دانش یاران فورکیا

 http://daneshyaran.4kia.ir/ 

 

رشد گردشگري محلي توسعه ي گردشگري شهري

 

مقدمه

محور سند چشم انداز 20 ساله كشور: ايران بايد تا 20 سال ديگر به قدرت برتر منطقه تبديل شود آرزويي كه رسيدن به آن نيازمند تدوين واجراي برنامه هاي مفيد اقتصادي است.

كارشناسان اقتصادي معتقدند ، براي دستيابي به رشد اقتصادي و از بين رفتن اتكا به اقتصاد تك محصولي نفت بايد شاخصه هاي ديگري يافت تا از اين راه بتوان به اهداف برنامه هاي بلند مدت نظام دست يافت. يكي از اين شاخصه ها ، جاذبه هاي گردشگري است.

كارشناسان اقتصادي ، گردشگري ايران را يكي از ده قطب گردشگري مهم در دنيا به شمار آورده اند كه با برخورداري از سابقه ديرين تمدن و فرهنگ ، طبيعت و شرايط اقليمي گوناگون و عوامل ديگر از اين دست ، توانايي قرار گيري در جايگاه مناسب نقاط پر جاذبه ي گردشگري در جهان را دارا است . اما با اين توصيف كشور ايران علي رغم در اختيار داشتن جاذبه هاي قابل توجه، از جايگاه مناسبي در بازارهاي گردشگري برخوردار نيست.

با كنكاش در آثار گذشته كه برخي از آنها همانند سفر نامه ها و شعرهاي شاعران نامدار به موضوع گردشگري توجه كرده اند در مي يابيم كه شهرهاي ايران در تمامي سده ها شاهد گردشگراني بوده اند كه يا در عرصه ي تاخت و تاز و يا براي تجارت و بازرگاني به وسيله ي جاده ها وراه هاي تجاري ايران با مردمان و شهرهاي اين سرزمين آشنا شده اند . در زمان هخامنشيان جاده ي مشهوري به نام راه شاهي به طول 2500 كيلومتر ساخته شد كه مسافران حق تردد از اين راه داشتند . در اين مسير كاروان مي ساخت .سراها ،چاپار خانه ها و ايستگاههاي شاخته شده بود كه مسافران از آن ها بهره مي گرفتند. جاده ي ابريشم نيز كه از چين آغاز و با عبور از فلات ايران به درياي مديترانه منتهي مي شد ، جهانگردان و بازرگانان آن زمان را بهره مند مي ساخت.

امروز با وجود آهنگ رشد و توسعه بسياربالاي شهرها كه از فرآيندهاي درحال تكوين و گريزناپذير درايران محسوب مي شود بهبود جذب گردشگر ميسر نشده است درحالي كه تا اواخر دوران قاجار سير تكويني جهانگردي و گردآوري منابع بسيار در باره ي فرهنگ ايران مشاهده شده است . تعريف گردشگري شهري افول گردشگري در ايران زمينه هاي پيدايش گردشگري در شهرها و نقش مديريت شهري و پيامدهاي مثبت و منفي آن مباحثي است كه محورهاي گفتگوي زير را شكل داده اند . گردشگري شهري يا تفريح شهري بخشي از گذراندن اوقات فراغت شهروندان است كه حد فاصل گذران فراغت در خانه و خارج از شهر و آبادي است گردشگري شهري آن قسمت از گذران فراغت است كه درمحدوده سكونت شهروندان در فضاهاي باز درون شهري محقق مي گردد و به عنوان بخشي از نيازها و فعاليت هاي فراغتي مستمر عموم شهروندان به صورت روزانه يا هفتگي محسوب مي شود. از اين نظر گردشگري شهري از گذران فراغت درخانه و فضاهاي سربسته باگردشگري درمقياس ملي و بين المللي متمايز است .

امروزه گسترش فضاهاي باز جمعي و ايجاد مراكز فراغتي به ويژه فضاهاي گردشگري به يكي از اهداف بر نامه ريزي فراغت تبديل شده است كه علاوه بر تامين اهداف اقتصادي و زيست محيطي، نقش موثري در تعادل بخشي به گذران فراغت و تامين سلامت جسمي و رواني جوامع دارد . گردشگري درميان فعاليتهاي فراغتي از بيشترين تنوع و تحرك، از يك سو، و وسيع ترين پهنه مكاني و فضايي از سوي ديگر برخوردار است. شايد بتوان گفت كه گردشگري به خصوص گردشگري شهري به گونه اي تمام فعاليت هاي فراغتي ديگر را باخود همراه دارد و بدين سبب برنامه ريزي و مديريت گردشگري از امور حساس و پيچيده و چند وجهي است كه توجه ويژه مديران شهري را مي طلبد .

اما چه شاخصهايي سبب مي شود شهر واجد خصوصيات لازم براي پذيرش گردشگر شود؛ همان گونه كه بيان شد گردشگري شهري بخشي از گذران فراغت شهروندان است كه موجب ارضاي نيازهاي فراغتي مستمر آنان در فضاهاي باز درون شهر و محيط پيرامون شهر مي شود . گردشگري شهري بخش جدايي ناپذير از خدمات شهر ي مورد نياز شهروندان دائم و غير دائم شهري را تشكيل مي دهد و براين اساس، درحيطه ي وظايف برنامه ريزي و مديريت شهري واقع مي شود . از سوي ديگر گردشگري شهري باارزش هاي محيط طبيعي و ميراث فرهنگي وتاريخي هر شهر داراي ارتباط تنگاتنگي است كه ازاين منظرتوجه به استقلال به اين امر درطرح هاي توسعه و عمران شهري ضروري مي نمايد بايد توجه كرد كه گردشگري شهري و كيفيت و كميت آن يكي از شاخصهاي مهم توسعه و عمران شهري به شمار مي آيد اما دركل براي تحقق گردشگري شهر در شهرها مي بايست گردشگاه و مجموعه هاي گردشگاهي درون شهري و برون شهري و حومه ايي به تناسب به وجود آيند وتسهيلات و تجهيزات گردشگري نيز در يك شهربه تناسب طيف گردشگران فراهم شوند .

نحوه ي شكل گيري شهر، تاريخچه ي آن روند جمعيتي ساختار ها و زيرساختها مربوط به آن آداب و رسوم حاكم برآن ودريك فرهنگ غالب از اجزايي هستند كه مي توانند سليقه هاي گوناگون انساني را به خود جذب كنند .رشد سريع كالبدي شهرها تسلط حركت سواره بروز پديده حاشينه نشيني و حومه نشيني جدايي از محيط طبيعي و افزايش فاصله ميان محل كار و سكونت و جدايي از كار و فراغت از عواملي مي باشند كه شهر را ملزم به دانستن خصوصيات گردشگري مي كند . كاهش هويت فضايي واجتماعي در شهرها و آلودگي شديد محيط زيست و مانند آن تامين نيازهاي اجتماعي و فرهنگي و رواني شهروندان را به سختي ميسر مي سازد . اين امر خود گسترش روحيه ي خرسندي احساس تنهايي تنش رواني شهر گريزي شهرستيزي و آسيب هاي اجتماعي را باعث مي شود . در اين ميان موضوع چگونگي گذران اوقات فراغت تامين امكانات و تسهيلات گردش وتفريج وساماندهي فضاي آن، محوري اصلي در برنامه ريزي شهري طراحي محيط و مديريت شهر تبديل شده است .

واجد ويژگي هاي گردشگري بودن يك شهر حامل منافع شخصي اجتماعي اقتصادي و محيطي است به اين شكل كه رهايي از فشار وتنش افزايش سلامت و بهداشت رواني رشد خلاقيت و خودشكوفايي رشد مهارت ها و آموزش ها و نيز تكامل شخصيت افراد را به عنوان منافع شخصي حاصل از گردشگري شهري مي توان بر شمرد از سوي ديگر تقويت وابستگي هاي خانوادگي و توسعه روابط جمعي پرورش روحيه ي اجتماعي افزايش كارواشتغال توسعه و عمران نواحي روستايي و دور افتاده توسعه خدمات و تاسيسات زيرساختي گسترش رفاه عمومي جلوگيري از تخريب منابع طبيعي و ميراث فرهنگي جلوگيري از تصرف و اشغال درنواحي شهري ترويج و اموزش فرهنگ زيست محيطي و تقويت همكاري نهادهاي مديريت شهري و زيست محيطي نيزاز منافع اجتماعي اقتصادي و محيطي گردشگري شهري به شمار مي آيند .

 

توجه به گردشگري شهري و پيامدهاي حاصل از آن

گسترش گردشگري بنا به اهميت پيچيده و چند بعدي خود با اثرات گوناگون مثبت و منفي و نتايج متعارض همراه است بنابراين به مطالعه و ارزيابي همه جانبه نياز دارد . مهم ترين ابعاد و اثرات توسعه گردشگري را مي توان درسه ميدان زيست محيطي اثرات اقتصادي و اثرات اجتماعي و فرهنگي آن جست .

درحال حاضر وظايف برنامه ريزي و مديريت توسعه ي گردشگري دركشور درسطح هاي گوناگون محلي ملي و فرا ملي بر عهده نهادهاي مختلفي است كه هر يك داراي ساختار بخشي اند و از اين نظر اقدامات آن فاقد هماهنگي و همكاري لازم است. با توجه به نبود يك رويكرد جامع و مديريت يكپارچه در سياست هاي كلان توسعه گردشگري در كشور مي توان گفت كه هنوز جايگاه گردشگري شهري در نظام برنامه ريزي توسعه و عمران به درستي تعريف و و تبيين نشده است.

به طور كلي مي توان مشكلات بنيادي در توسعه گردشگري را فقدان رويكردي جامع و هماهنگ در توسعه گردشگري محلي و بين المللي ناهماهنگي ميان نهادهاي شهري زيست محيطي ايرانگردي و ميراث فرهنگي نقش كم رنگ دولت و شهرداري ها در توسعه گرشگري شهري نقش ضعيف برنامه ريزي شهري و منطقه اي در تامين زيرساخت ها و تسهيلات گردشگري نارسايي وناهماهنگي در قانون ها و تشكيلات اجرايي توسعه گردشگري حضور كم رنگ بخش خصوصي وضعف مشاركت در زمينه ي گردشگري و نيز كافي نبودن آموزش تبليغ و اطلاع رساني برشمرد .

 

مديريت شهري و شبكه هماهنگ گردشگري شهري

برنامه ريزي و مديريت توسعه ي گردشگري با توجه به اهداف و اصول توسعه پايدار گردشگري ، دانشي ميان رشته اي به شمار مي آيد كه به همكاري رشته هاي گوناگون علمي و همكاري بخش ها و نهادهاي گوناگون مسئول در توسعه و عمران شهري نيازمند است . جوهر برنامه ريزي و مديريت گردشگري شهري شناسايي منابع و عوامل موثر در توسعه ي گردشگري واستفاده بهينه و پايدار از آن هاست كه در راستاي تامين نيازهاي فراغتي عامه شهروندان و بازيد كنندگان در مقياس محلي ملي و فراملي به كار مي رود .

بنابراين محورهاي اصل برنامه ريزي ومديريت گردشگري به تعيين سلسله مراتب برنامه ريزي و گردشگري تعيين مقياس برنامه ريزي شناسايي عوامل اصلي موثر در توسعه گردشگري و تدوين سياست ها و روش هاي نگهداري ظرفيت منابع گردشگري مربوط مي شود كه در اين مينان مديريت شهري نقش بسيار مهم و موثري را در ايجاد هماهنگي و تعامل در اين نهاد موثربرعهده خواهد داشت .

مي توان جازبه هاي گردشگري ايران را به گروه هاي طبيعي تاريخي زيارتي اجتماعي و فرهنگي تقسيم كرد . اين گروهها از جمله : منابع و جاذبه هاي طبيعي ، شامل منابع آبي مانند: رودخانه ها درياچه ها چشمه ها آبشارهاي طبيعي منابع جنگل جلگه ها كوهستان و كوير و اقليم هاي سردسير گرمسير و معتدل هستند . منابع تاريخي و يادماني سكونت گاههاي باستاني بناهاي تاريخي و يادمان هاي هنري را از اين دست مي توان بر شمرد. در باره ي منابع اعتقادي و زيارتي مي توان زيارتگاهها و مكان هاي مقدس مسلمان و ساير اديان ونيز آرامگاه پيشوايان ديني ، علمي و هنري را به گردشگرمعرفي كرد ونيز به دليل گوناگوني اقوام وفرهنگ هاي محلي فرهنگ عشايري هنرها و آئين هاي محلي و بومي و نيز صنايع متنوع دستي و محلي مي توان جاذبه هاي فراواني را براي گردشگران درنظر گرفت . اگر به تجربه هاي ديگر كشورها دقت شود در شهرهايي كه ويژگي هاي ياد شده را ندارند، مديران شهري به ايجاد و توسعه پارك هاي چند منظوره ايجاد مجموعه هاي فرهنگي – ورزشي وفرهنگ سراها ايجاد انواع موزه هاي طبيعي تاريخي و هنري و تبديل بناهاي با ارزش قديمي به مراكز فرهنگي و هنري ايجاد وساماندهي مسيرهاي پياده و دوچرخه سواري ،راسته هاي تفريحي بهسازي و نوسازي بافت هاي تاريخي ساماندهي و طراحي دره ها سواحل درياها و رودخانه و نيز به ايجاد بناهاي يادماني اقدام مي كنند .

 

 

پيامدهاي توجه به مقوله ي گردشگري شهري

با توجه به سه پيامد اجتماعي و فرهنگي اقتصادي و زيست محيطي در امر گردشگري مي توان از راه گردشگري شهري هويت قومي و بومي را معرفي و هنرهاي سنتي و بومي و نيز ادبيات عمومي را تقويت كرد . ايجاد اشتغال و معرفي مشاغل جديد از دستاوردهاي مهم پرداختن به امر گردشگري است افزايش اشتغال سبب كاهش نا برابري هاي اجتماعي مي شود و تعادل اقتصادي را فراهم مي سازد . در حوزه ي زيست محيطي نيز با افزايش گردشگري مي توان بهسازي شرايط زيست محيطي تقويت نهادهاي مربوط به اين حوزه جلب مشاركت هاي عمومي را كه موجب حفظ اراضي كشاورزي و اراضي تحت حفاظت است را فراهم كرد .

منابع

سایت کمک آموزشی دانش یاران فورکیا

 http://daneshyaran.4kia.ir/ 

جغرافیای کشورعربستان سعودی

کشورعربستان سعودی

شناخت عربستان برای کسانی که قصد سفر به آن کشور را دارند به دلیل ویژگی های منحصر به فردش از اهمیتی دوچندان و ضرورتی افزون تر برخوردار است، زیرا عربستان مرکز گسترش زمین ، محل هبوط آدم وحوا ، سرزمین برپاشدن کعبه ، جایگاه جوشش چشمه توحید و طلوع خورشید تابناک و حیات بخش اسلام ، زادگاه خاتم پیامبران حضرت محمد (ص) ، صدیقه اطهر حضرت فاطمه زهرا (س) و ائمه هدی (ع) ، محل وقوع وشکل گیری تاریخ پر افتخار و خاطره انگیز صدر اسلام ، مهد پیدایش تمدن بزرگ اسلامی ، آرامگاه کوثرهستی ، و چهار امام و پیشوای معصوم و بسیاری از سادات و بستگان اهل بیت (ع) و....... می باشد .

جغرافیای طبیعی :

• کشورعربستان سعودی یکی ازکشورهای قاره آسیا درمنطقه استراتژیک خاورمیانه با مساحت 2,240,000 کیلومتر مربع ، بزرگ ترین کشور شبه جزیره عربستان محسوب می گردد ، زیرا حدود 75 درصد آنرا فرا گرفته است.
• عربستان سعودی از شمال به اردن و عراق و از جنوب به جمهوری یمن و عمان و از شرق به کویت ، بحرین ، قطر و امارات عربی متحده و خلیج فارس و از غرب به دریای سرخ محدود می شود و با همسایگان خود ، 4532 کیلومتر مرز زمینی دارد .
• این کشور بین خط العرض جغرافیایی 16 الی 32 درجه در شمال خط استوا واقع شده و از سطح دریا 750 تا 1500 متر ارتفاع دارد .

 

عوارض طبیعی :

• کشور عربستان سعودی از نظر جغرافیایی به 4 منطقه تقسیم می شود :
• الف – ارتفاعات غربی : این سلسله جبال که به کوههای «سروات» شهرت یافته اند از خلیج عقبه در شمال آغاز و تا منطقه حجاز و اسیر در جنوب ادامه می یابد .
• ب – نجد : منطقه نجد در مرکز شبه جزیره عربستان واقع شده و قسمت اعظم آن را فرا گرفته است .
• ج- احساء و قطیف : این منطقه در ساحل شرقی کرانه های خلیج فارس قرار گرفته است .
• د- صحراهای شن زار :که این بیابانها به سه قسمت تقسیم شده اند که عبارتند از :

1- صحرای نفود :که در شمال عربستان واقع است .

2- صحرای دهناء : این صحرا در میان صحرای نفود و صحرای« رب الخالی» قرار گرفته است

3- صحرای رب الخالی : که مساحت آن تقریبا 600 هزار کلیومتر مربع است و این بیابان زاید در جنوب صحرای دهناء و درمیان نجد و عمان قرار گرفته است که تا نیم قرن گذشته از هرگونه تمدن بشری و آبادانی تهی بوده اما اکنون به دلیل اکتشاف منابع فراوان نفت ، اهمیت زیاد یافته است .

 

عربستان از سوی دیگر به 3 ناحیه تقسیم شده است :

1- تهامه : این سرزمین از ساحل دریای سرخ آغاز و تا سرزمین نجران امتداد دارد در این منطقه شدت گرما و آفتاب سوزان و نوزیدن باد ، زندگی را مشکل نموده است ؛ علت نامگذاری آن به تهامه نیز همین است .

2- نجد : این ناحیه قسمت اعظم عربستان را فرا گرفته و دارای 750 تا 1500 متر ارتفاع از سطح دریاست به همین جهت آن را (سرزمین مرتفع ) می گویند نجد قلب صحرا و موطن آل سعود و کانون شکل گیری آئین وهابیت است .

3- حجاز : این منطقه که در شمال غربی عربستان سعودی واقع شده و بیشترین قسمت آن را مناطق کوهستانی تشکیل می دهد . حجاز را استان غربی عربستان نیز می نامند و شهرهای مقدس مکه و مدینه ، همچنین ینبع ، جده و طائف در آن قرار گرفته اند .

 

آب و هوا :

عربستان در شمار خشک ترین و گرم ترین مناطق دنیاست ؛ هوای این کشور در تابستان بسیار گرم و در زمستان معتدل می باشد .

دراین کشور بارندگی بسیار کم است ؛ به گونه ای که متوسط بارش سالانه این کشور 100 میلی متر گزارش شده است .

در عربستان حتی یک رودخانه وجود ندارد که پیوسته به دریا بریزد ولی در آن وادی هایی است که سیلاب ها را در خود جای می دهد .

به دلیل گستردگی صحرا ها ، وضعیت زمین و کمبود آب ، تنها یک صدم از مجموع اراضی عربستان قابل کشت و زراعت می باشند .

 

ذخایر و منابع طبیعی :

عربستان دارای منابع و ذخایر طبیعی غنی و گستردهای است ؛ این منابع و ذخایر عبارتند از :نفت ، گاز ، نقره ، مس ، سنگ آهن ، اورانیوم ، فسفات ، سنگ مرمر ، روی ، اکسید ، پتاسیم ، نمک ، آهک و........

پایتخت و شهرهای مهم :

پایتخت عربستان سعودی ، شهر « ریاض » است و با آنکه بیش از چند دهه از انتخاب آن به عنوان پایتخت نمی گذرد ، توسعه چشمگیری یافته است .

بعد از ریاض ، مهم ترین شهر سیاسی عربستان ، پایتخت سابق این کشور ، شهر« جدّه » است که هنوز اهمیت خود را حفظ کرده است و همه وزارتخانه ها در آن شعبه دارند و مقامات سیاسی چند ماه از سال را در آن اقامت می گزینند .

پس از جده شهر« طائف » که به دلیل خوشی آب و هوایش در اوج گرمای تابستان محل تشکیل هیئت دولت می باشد و از اهمیت سیاسی برخوردار است

 

شهرهای مهم مذهبی :

مهم ترین شهر مذهبی این کشور ، «مکه » است که به علت وجود مسجد الحرام و برگزاری مناسک حج در آن ، از قداست خاصی برخوردار می باشد . پس از آن شهر « مدینه » به دلیل وجود مسجد و حرم نبوی و قبرستان بقیع در آن دارای اهمیت و جایگاه ویژه ای است .

این دو شهر ، افزون بر اهمیت مذهبی به دلیل شکل گیری تاریخ اسلام در آنها از اهمیت تاریخی نیز برخوردارند .

بنادر مهم : مهم ترین بندر عربستان بندر « جدّه » است این بندر در ساحل دریای احمر واقع شده است و به لحاظ سیاسی ، تجاری و بازرگانی دارای اهمیت بسیار زیادی است تعدادی از پایگاههای مهم نظامی و دریایی در این بندر قرار دارند .

پس از جدّه بنادر دمام ، ینبع ، جیزان ، جبیل ، جبل و بندر نفتی راس التنومه دارای اهمیت اند .

 

تقسیمات کشوری

عربستان به سیزده منطقه (استان) تقسیم شده است که در راس هر منطقه ، امیری به حگم پادشاه نصب می گردد . این مناطق عبارتند از :

1. ریاض 2. شرقیه 3. مکه مکرمه 4. مدینه منوره 5. حائل 6. القصیم 7. تبوک 8. الباحه 9. عسیر
10. نجران 11. جوف 12. جیزان 13. الحدود الشمالی

 

میقات جحفه

جحفه یکی از میقاتهای پنجگانه حج و عمره است. بررسی و مطالعه پیرامون این میقات از نظر جغرافیایی، تاریخی، فقهی، وضع کنونی وراههای منتهی به آن، در خور اهمیت است; به ویژه آن که جحفه یکی از دو میقاتی است که حجاج ایرانی در موسم حج از آنها محرم میشوند.

نگاهی گذرا به اهمیت جحفه

جحفه به عنوان یک منطقه جغرافیایی، به جهات یاد شده در زیر اهمیت و شهرت یافته است:

1 ـ یکی از منازل هجرت پیامبر اسلام ـ ص ـ بوده است.

2 ـ چهار راهی است که دو راه به سمت حرمین شریفین، راهی به سوی بندر ینبع و راه چهارمی، از طریق ساحل، به سمت شام از آن منشعب میشود.

3 ـ عامل مذهبی; زیرا جحفه یکی از میقاتهای پنجگانه است که پیامبر اسلام ص ـ معین کرد تا حاجیان از آنجاها محرم شوند.

4 ـ گاهی عامل چهارم نیز به این جهات افزوده میشود و آن عبارت از جنبه تاریخی آن است; زیرا جحفه پس از دورانی عمران و آبادی، دچار عقب ماندگی و خرابی گشته که توجه پژوهشگران را به خود جلب میکند تا پیرامون آن بررسی و مطالعه کنند.

نام جحفه

جحفه در زمان قدیم به نام «مَهْیَعَه» شناخته میشده است که بنابر مشهور، به همین صورت; یعنی بافتح میم، سکون هاء وفتح یاء و عین ضبط شده است. اما به گفته «سیاغی»، «قاضی عیاض» از بعضی از علما نقل کرده که آن را با کسر هاء صحیح میدانستند. البته به نظر قاضی عیاض این قول غیر مشهور است.(1)

«مهیعه» از ماده هاع هیعاً ـ با فتح هاء ـ و هیعاناً گرفته شده که به معنای انبساط و باز شدن است و یا از ماده هاع هِیاعاً ـ با کسر هاء ـ گرفته شده که به معنای وسعت و گسترش میباشد.

 http://daneshyaran.4kia.ir/ 

توسعه گردشگري

مقدمه

گردشگري، يكي از پوياترين فعاليت‌هاي اقتصادي عصر حاضر است كه نقش مهمي در توسعه پايدار محلي ايفا مي‌كند. اين صنعت از طريق تركيب و به‌كارگيري همزمان منابع داخلي و خارجي منافع اجتماعي، اقتصادي، زيست‌محيطي و فرهنگي زيادي را به همراه دارد.

در بسياري از كشورها، امروزه گردشگري نيروي اصلي بهبود و رشد اقتصادي كشور محسوب شده و با فراهم آوردن فرصتي راهبردي به اقتصاد محلي تنوع بخشيده، موجب اشتغالزايي شده، ايجاد درآمد مي‌كند و باعث افزايش ارزش منابع وارد شونده به محيط محلي مي‌شود.

از اين رو گردشگري، يك گزينه اوليه در امر توسعه به حساب مي‌آيد و اركان مهم آن عبارتند از: محيط زيست و فرهنگ محلي در كنار رضايت و موافقت محلي براي پذيرش گردش.

توسعه گردشگري ، يک ضرورت اقتصادي است و اين واقعيت را هر بار که شاخصها و آمار و اطلاعات اقتصادي را مرور کنيم بيشتر در مي يابيم.

صنعت توريسم چند قدم بيشتر تا فتح رتبه نخستين محور تجاري جهاني فاصله ندارد و چنان گسترده و فراگير در حوزه تبادلات اقتصادي کشورهاي جهان ظاهر شده است که تقريباً هيچ کجاي دنيا حتي نقاطي که از حداقل ظرفيت جذب گردشگر برخوردارند تلاش در جذب گردشگر را به عنوان يکي از منابع درآمد در برآوردهاي اقتصادي شان از نظر دور نميدارند.

تنوع اقليمي ، طبيعي ، ميراث فرهنگي و تاريخي شگفت انگيز و بي نظير ايران ، در کنار مراکز اقامتي و پذيرائي که امکانات رفاهي گردشگران را فراهم ميسازد ، هزار بار بر جذابيتش افزوده ميشود.

 

توسعه گردشگري ايران ، رسالتي است که بر دوش تمام بخشهاي اقتصادي مرتبط با صنعت گردشگري کشور و به طور ويژه بر دوش سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و مجموعه هاي تابعه آن سنگيني ميکند.

 

گردشگري و توسعه محلي يك قلمرو

رشد گردشگري در خلال دهه‌هاي اخير، به گونه‌اي بوده كه در مناطق مختلف دنيا به وضوح ديده شده است. فرآيند جهاني‌سازي به طور مشخص توسعه اين بخش را تحت‌تاثير قرار داده و مرزها را به عنوان يكي از مشكلات مهم براي آن از بين برده است.

حركت‌هاي جمعيت و منابع، عوامل دخيل در اين تحول محسوب شده و اثبات مي‌كنند گردشگري ظرفيت بالايي براي تاثيرگذاري داشته و مي‌تواند طلايه‌دار توسعه اقتصادي و اجتماعي در قلمروهاي مختلف باشد.

زير بخش‌هاي اقتصادي كمي وجود دارند كه از چنين انعطاف‌پذيري و قابليت انطباق با محيطي كه در آن عمل مي‌كنند، بهره‌مند باشند و اين دليل ارتباط مبحث گردشگري با موقعيت‌هاي راهبردي براي توسعه محلي است، اما گردشگري، ارتباط تنگاتنگي با ساير عوامل اقتصادي دارد و عوامل مختلف دست به دست هم مي‌دهند تا كشوري، از مسير گردشگري به موفقيت‌هاي اقتصادي برسد.

در چارچوب گفتمان‌هاي اشتغالزايي و سرمايه‌گذاري، نيز گردشگري مي‌تواند ابزار مهمي براي توسعه ثروت باشد. فراتر از اين، گردشگري تاثيرات مثبتي در تقويت ارزش‌هاي بومي منطقه، اثبات ارزش‌هاي فرهنگي محلي، گشودن جوامع محلي به روي تاثيرات خارجي و توسعه توان بالقوه يك قلمرو مي‌گذارد كه شايان توجه است. اما چگونه؟

ايجاد شرايط لازم براي فعاليت اين منطقه به عنوان منطقه گردشگري فرآيند پيچيده‌اي است و مشكلات فراروي آن اغلب از به كمال رسيدن و ايده‌آل شدنش جلوگيري مي‌كند.

عملكرد صحيح يك منطقه هدف گردشگري، به طور مستقيم و انحصاري به تعداد گردشگراني كه از آن بازديد مي‌كنند برنمي‌گردد، بلكه اين عدد صرفا يك شاخص و دستاورد است و نبايد مرجع قرار گيرد و يا به عنوان نقطه‌اي براي آغاز تفسير چرخه زندگي پيچيده يك منطقه گردشگري انتخاب شود.

از سوي ديگر، ايجاد يك منطقه هدف جديد درون جريان‌ها و شبكه‌هاي موجود در بازار، كار ساده‌اي نيست و فروش چيزي كه تازه آغاز به فعاليت كرده، مشكلات زيادي را به دنبال دارد.

از اين رو، نهادهاي اجرايي محلي، بايد در جهت ارتقاي وضعيت بافت اجتماعي – اقتصادي فعاليت كنند، به نحوي كه در سرمايه‌گذاران منطقه براي سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌هاي مربوط به خدمات گردشگري مانند هتل، رستوران و ... انگيزه ايجاد كنند.

 

گردشگري و اشتغالزايي

توان بالقوه گردشگري براي اشتغالزايي، يكي از ويژگي‌هاي مهم اين صنعت است. خدمات زيادي در بخش گردشگري تاكنون به وجود آمده است و ظرفيت بالايي براي ايجاد خدمات جديد ديگر نيز وجود دارد و از اين گذشته، گردشگري توان جذب نيروهاي مازاد ساير بخش‌هاي اقتصادي را نيز دارد.

اما يكي از مشكلات نگران‌كننده در اين عرصه استخدام كنترل‌نشده و بي‌رويه نيروهاي غيرمتخصص است و اين امر در درازمدت مي‌تواند به افت شديد كيفيت خدمات ارائه‌شده در اين بخش و كاهش مطلوبيت و به تبع ارزش آن در بازار منجر شود.

 

دلايل شكل‌گيري چنين وضعيتي متعدد است از جمله اينكه در مناطقي شرايط اقتصادي نابسامان موجب مي‌شود كه قسمتي از نيروهاي كار متعلق به بخش‌هاي ديگر به بخش گردشگري انتقال پيدا كنند و تبديل به مجريان تورهاي كوچك شوند. اين تغيير ناگهاني آن قدر سريع اتفاق مي‌افتد كه برنامه‌هاي آموزشي صحيح و كارآمد نمي‌تواند براي آن پيش‌بيني شود.

همچنين در مناطقي كه هيچ سنتي در زمينه گردشگري وجود ندارد، فعاليت‌هاي گردشگري به طور غريزي سامان يافته و اين آفتي است كه به ويژه در زمينه گردشگري روستايي زياد به چشم مي‌خورد. به اين ترتيب تخصص‌گرايي مورد غفلت واقع مي‌شود و در اينجا هم دوباره اهميت دخالت به هنگام نهادهاي اجرايي عمومي در برگزاري دوره‌ها و برنامه‌هاي آموزشي خود را نشان مي‌دهد.

 

چگونه مي‌توانيم برنامه راهبردي مناسبي طراحي كنيم؟

تشخيص صحيح، نخستين گام يك برنامه‌ريزي موفق است، براي درك واقعيت اجتماعي – اقتصادي يك قلمرو، دستيابي به يك تشخيص صحيح حياتي است. تلفيق و تحليل داده‌هاي موجود از طريق وقوف به موقعيت واقعي منطقه به نتيجه درست يعني حل مشكلات راهبردي منجر مي‌شود.

راه‌هاي متفاوتي براي رسيدن به تشخيص صحيح وجود دارد. يكي از معروف‌ترين آنها به نام تحليل SWO+ شناخته مي‌شود، اين روش منطقه گردشگري است. در اين روش، نقاط ضعف و قوت فرصت‌ها و تحديدهاي گذشته، حال و آينده، مورد بررسي قرار مي‌گيرند.

ميزان تاثيرگذاري اين روش بستگي به روش‌شناسي مورد اجماع همه واحدهاي محلي فعال در اين زمينه دارد. ممكن است بسيار سودمند باشد اگر كارگزاران بيروني مانند كارگزاران توسعه گردشگري و شركت مشاور در اين زمينه استفاده شود.

به هر روي براي دستيابي به يك برنامه راهبردي در توسعه گردشگري بايد تحليل منابع موجود و در دسترس قلمرو، شناخت مشتريان، انتخاب راهبردي تجاري مناسب و مهندسي مجدد موقعيت گردشگري داشته باشيم.

 

موانع توسعه گردشگري

به نظر می رسد مشکل اصلی عدم توسعه گردشگری به موضوع فرهنگی بر می گردد و آن هم طرز تلقی ما از گردشگر است که درست تبیین نشده و اگر این طرز تلقی را اصلاح نکنیم و موانع ذهنی را از سر راه برنداریم گردشگری توسعه پیدا نخواهد کرد. گروه موافق و مخالف توسعه گردشگری هر دو با موانع ذهنی مواجه هستند و هر دو معتقد هستند که گردشگری ناهنجاری های اجتماعی و ضایعات فرهنگی دارد، گروه نخست می گویند ما باید ناچارا گردشگری را توسعه دهیم و با توجه به اهمیت ارزآوری و اشتغال زایی آن ناهنجاری های فرهنگی را تحمل کنیم ولی گروه دوم می گویند ما هنوز به آن مرحله نرسیده ایم که ناچار شویم از محل گردشگری ارتزاق کنیم.

این موانع ذهنی باعث برخوردهای سخت گیرانه در مبادی ورودی و خروجی و سخت گیری در ارایه ویزا برای ورود گردشگر به کشور شده و نوع نگاه به گردشگر تحقیر کننده گردیده نه تشویق کننده، شاهد آن کاهش سختگیری ها در سال های اخیر و افزایش نسبی گردشگر خارجی می باشد که بدون انجام اقداماتی خاص در جذب گردشگر اتفاق افتاده است این موضوع نشان می دهد که کشور ما به لحاظ سابقه تاریخی قدرت جذب بالقوه ای دارد ولیکن موانع ذهنی را باید حذف نمود تا گردشگری کشور توسعه یابد.

مانع اصلی در نگرش به موضوع گردشگری کشور قرار دارد که چون گردشگری فرهنگی را نمی شناسیم از بدیهیات گردشگری همانند درآمد ارزی و اشتغال صحبت می کنیم نه از ایجاد وحدت و وفاق ملی، امنیت، تقویت بنیه فرهنگی، تنش زدایی و این که هر منطقه ما دارای مزیت های تاریخی، فرهنگی فراوانی است که می تواند در توسعه سهم داشته و نقش ایفا کند، لذا صحبت از گردشگری فرهنگی می شود ولی مفهوم گردشگری فرهنگی روشن نمی شود.

گردشگر فرهنگی به ملاقات فرهنگ ما می آید، اما این ملاقات در کجا اتفاق می افتد؟ هر چند مقصد میراث فرهنگی است ولی از همان بدو ورود ملاقات های فرهنگی روی می دهد در گمرک، در سیستم حمل و نقل (هوایی، دریایی، زمینی)، در هتل ها، رستوران ها، بازارهای خرید، فضاهای تفریحی و فرهنگی تا بازدید از ابنیه تاریخی.

او می آید به ملاقات اقوام ما با فرهنگ های متنوع، می آید به ملاقات اقوام کرد، لر، بلوچ، ترک، ترکمن و ... که این ملاقات ها باعث تقویت فرهنگ های محلی شده و افتخار اقوام مختلف را به همراه دارد، از طرف دیگر گردشگر فرهنگی علت و معلول (امنیت، تقویت بنیه فرهنگی، وفاق ملی، تنش زدایی و ...) است چون حضور گردشگر فرهنگی در کشور باعث تقویت پدیده های فوق شده و عاملی برای تنش زدایی می شود که فراهم شدن این ویژگی ها خود باعث توسعه گردشگری فرهنگی می شود.

در حال حاضر آحاد جامعه شناخت کمی نسبت به امکانات و محدودیت های کشور دارند که این موضوع در اظهار نظر طیف وسیع مسئولین و کارشناسان برای توسعه کشور تاثیر منفی می گذارد با توسعه گردشگری فرهنگی داخلی شناخت آحاد جامعه نسبت به امکانات و محدودیت های کشور افزایش یافته و تفاهم و وفاق ملی تقویت می گردد و سو تفاهم ها نسبت به فرهنگ های محلی از بین می رود. که این وضعیت آثار مثبتی در توسعه کشور دارد، همچنین وقتی گردشگران خارجی به کشور می آیند تصورات آنها از فضای اجتماعی ایران اصلاح می شود که در موضوع تنش زدایی بسیار موثر و مفید است چون با افزایش درجه امنیت کشور و با اصلاح افکار عمومی جهان نسبت به کشور و موفقیت سیاست تنش زدایی، ضریب ریسک سرمایه گذاری در ایران نیز کاهش یافته و تمایل برای سرمایه گذاری در کشور افزایش می یابد که خود باعث توسعه گردشگری می شود.

بنابراین حتی اگر توسعه گردشگر فرهنگی در ایران نیازمند سرمایه گذاری نباشد لازم است جهت دستیابی به امنیت ملی، وفاق ملی و تنش زدایی، در جاذبه های فرهنگی سرمایه گذاری انجام شود.

در گردشگری فرهنگی هر مکان زیستی با توجه به استعدادها و مزیت های تاریخی، فرهنگی که دارد می تواند نقش اساسی در توسعه ایفا نماید و شناسایی و پژوهش های تاریخی فرهنگی کشور که توسط محققان و دانشمندان انجام می شود سهم عمده ای در بازاریابی گردشگری فرهنگی ایفا می کند و باعث تقویت بنیه فرهنگی می گردد که حضور ایمن کشور در صحنه جهانی را با آسیب کمتری مواجه می کند. بنابراین مساله اصلی در توسعه گردشگری اصلاح نگرش مسئولان، کارشناسان و مردم نسبت به موضوع گردشگری فرهنگی است که در این صورت ضمن رفع موانع پیش گفته دغدغه های افراد فرهیخته ناشی از شکل گیری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را نیز کاهش خواهد داد.

 

موانع و عوامل مؤثر بر توسعه صنعت گردشگري در ‌ايران

فقدان پرواز مستقيم به مقصد ايران:نبود پرواز مستقيم ميان تهران و برخي شهرهاي بزرگ حتي در اروپا، به عنوان يكي از موانع موجود براي سفر گردشگران خارجي به ايران است.

وضعيت بازاريابي و تبليغات گردشگري: فراواني مراكز تبليغاتي و نداشتن سيستم واحد در تبليغات و بازاريابي، يكي از موانع توسعه صنعت گردشگري محسوب مي‌شود. در بازاريابي گردشگري، بازاريان و دفاتر آژانس هيچ‌گونه نمايندگي از بخش دولتي يا دولت متبوع خود ندارند و هيچ‌گونه حمايت مالي نمي‌شوند و به محتواي بروشورها و سايت‌ها بسنده مي‌كنند، در صورتي كه آنها عمده‌ترين سهم را در توسعه گردشگري به عهده دارند.

تدوين استانداردها و ضوابط فني: هر يك از اقامتگاه‌ها، هتل‌ها، مراكز سياحتي و واحدهاي ارائه‌كننده خدمات گردشگري بايد با رويه‌اي يكسان در كشور فعاليت كنند تا بتوانند خدمات مطلوب‌تر و با كيفيت داشته باشند.

ضرورت شناخت ظرفيت‌ها و مناطق گردشگري: شناسايي نكردن مناطق گردش‌‌پذير، اماكن تاريخي، جاذبه‌هاي طبيعي و معرفي نشدن آنها در سايت‌هاي گردشگري جهاني، عارضه ديگر گردشگري ايران است كه بتازگيً حركت‌هاي مثبتي در شناسايي و معرفي جاذبه‌هاي ايران انجام شده است.

فقدان نيروي انساني كارآزموده و متخصص: فقدان نيروي انساني كارآزموده و متخصص امور جهانگردي در دفاتر ايرانگردي و جهانگردي و ناآگاهي و بي‌تجربگي كادر شاغل در مؤسسات جهانگردي از قبيل خدمتگزاران هتل‌ها، كاركنان آژانس و راهنمايان جهانگردي از ديگر موانع توسعه صنعت گردشگري در ايران است و مي‌بايد با آموزش پرسنل، مترجمان و تورگردانان خبره و حرفه‌اي در حوزه گردشگري اين مشكل را بر طرف كرد.

جاذبه‌هاي دست‌ساز و مصنوعي: مثل آسمانخراش‌هاي بزرگ، پل‌هاي طويل، تونل‌هاي زيرآب، آكواريوم‌هاي بزرگ دريايي و... تلفيق‌ فناوري با جاذبه‌هاي طبيعي، جاذبه‌هاي دست‌سازي را خلق مي‌كند كه مي‌تواند در جذب گردشگر موثر باشد.

 

تبليغات منفي عليه ايران: يكي ديگر از عوامل و موانع مؤثر بر توسعه صنعت گردشگري، تبليغات منفي براي مخدوش كردن چهره ايران و انزواي كشورمان در سطح بين‌المللي از سوي ديگر كشورهاست.

در اين زمينه مي‌توان با همكاري سفرا و رايزنان فرهنگي، نسبت به معرفي درست چهره واقعي كشورمان اقدام كرد تا گردشگران بيشتري از كشورمان ديدن كنند.بايد به اين نكته اشاره كرد كه وقتي گردشگران خارجي از ايران ديدن ‌كنند، نظرشان به كلي درباره كشورمان تغيير مي‌كند.

حضور دستگاه‌هاي موازي در تشكيلات گردشگري: ناهماهنگي در همكاري بين سازمان‌ها و ارگان‌هاي دولتي و همچنين وجود دستگاه‌هاي موازي از ديگر عواملي است كه مانع توسعه صنعت گردشگري در كشورمان مي‌شود. بنابراين بايد از تعدد مراكز تصميم‌گيري جلوگيري كرد و بيش از گذشته به تقويت سازمان اصلي متولي صنعت گردشگري پرداخت.

عدم تمايل بخش خصوصي به سرمايه‌گذاري: از ديگر موانع و عوامل مؤثر بر توسعه صنعت گردشگري در كشور، عدم تمايل بخش خصوصي به سرمايه‌گذاري در اين صنعت به علت عدم‌سودآوري، حمايت ناكافي دولت و اقدامات سليقه‌اي و محدودكننده از سوي برخي مقامات غيرمسوول مي‌باشد. دولت بايد با كاهش تصديگري خود در صنعت گردشگري، به وظيفه تسهيل و رفع موانع سرمايه‌گذاري از سوي بخش خصوصي و افزايش منابع براي توسعه اين بخش بپردازد.

مكانيزاسيون و فناوري: توريست بايد بتواند از طريق اينترنت بليت مقصد و هتلش را رزرو و از كارت اعتباري استفاده كند. اگر نتواند اين كارها را انجام دهد انگيزه و اشتياقي براي سفر نخواهد داشت. اين موضوع بايد به طور جدي از سوي همه دستگاه‌هاي گردشگري به انجام برسد. هر چند زير ساخت‌هاي اوليه براي ورود به گردشگري الكترونيك مانند اتصال به بانكداري جهاني هنوز در كشور ايجاد نشده، اما نيروي انساني آشنا به فناوري اطلاعات (IT) وجود دارد كه تنها به مديريت يكپارچه نيازمند است.

گردشگري الكترونيك به دليل و دسترسي بيشتر و كم هزينه بودن آن، موجب شده است كه مورد توجه مسوولان گردشگري كشورمان قرار گيرد.

نبود برنامه‌ريزي و استراتژي: نبود يك برنامه جامع و استراتژيك و همچنين مشخص نبودن هدف‌ها و سياست‌هاي ايرانگردي و جهانگردي در قالب يك برنامه اجرايي و همچنين غفلت از نقش رايزنان و وابستگان فرهنگي ايران در سفارتخانه‌ها و عدم تحرك و نقش‌آفريني سفراي كشورمان در كشورهاي محل خدمتشان و نبود دفاتر نمايندگي و شعب خارجي بازاريابي يا ناديده گرفتن نقش ايرانيان مقيم كشورهاي خارجي در جذب گردشگران و عدم استفاده از ديدگاه‌ها و نظرات انجمن‌هاي صنفي دفاتر خدمات مسافرتي، نقيصه‌اي در برنامه‌ريزي‌هاست كه بايد براي رفع آن كوشيد.

عدم پيوستگي و يكپارچگي خدمات: در رتبه بندي كشورها از نظر جاذبه‌هاي گردشگري در جهان، داشتن بسياري از منابع مورد توجه قرار مي‌گيرد. اما اين منابع بايد به محصول تبديل شود. در بازار رقابتي گردشگري چيزي كه مطلوب همه است، پيوستگي و يكپارچگي خدمات است. بايد اين پيوستگي و يكپارچگي را به وجود بياوريم تا بتوانيم محصولات و تنوع آنها را به گردشگراني كه خواهانش هستند، عرضه كنيم. به اين ترتيب مي‌توانيم حجم گردشگرانمان را افزايش دهيم.

عوامل ديگري از جمله: تكيه اقتصاد ملي كشور به درآمدهاي نفتي و احساس استغنا از ساير درآمدها، نبود نگرش علمي به توسعه تجارت، بي‌توجهي به نقش چهره‌هاي شاخص بين‌المللي و افراد مشهور در جلب توجه افكار جهاني به كشورمان، عدم توجه به آرايش شهري، آراستگي ظاهري افراد، پاكيزگي معابر و ساختمان‌ها، رعايت نكردن نظم اجتماعي و قوانين و مقررات هر كدام به تناسب خود از عوامل و موانع توسعه گردشگري محسوب مي‌شوند.

ايران مجموعه‌اي از فرصت‌هاي گردشگري است، اين موضوع نه تنها در آثار تاريخي و جاذبه‌هاي طبيعي بلكه حتي در هنجارهاي فرهنگي و ارزش‌هاي ديني آن نيز نهفته است؛ فرصت‌ها و امكاناتي كه اگر آنها را در كنار آداب مهمان‌نوازي، پذيرايي گرم و صميمانه ايران بويژه ايلات و عشاير از گردشگران خارجي قرار دهيم، بايد گفت ايران داراي بهترين گنجينه و از ذخاير گردشگري جهان است.

در نتيجه ‌بايد از اين فرصت‌ها و امكانات مناسب گردشگري در كشورمان با برنامه‌ريزي درست و درازمدت و رفع موانع موجود، همراه با به روز شدن فناوري در اين زمينه، استفاده بهينه كرد تا صنعت گردشگري توسعه و جايگاه ايران در رتبه‌بندي سازمان جهاني گردشگري ارتقا يابد.

 http://daneshyaran.4kia.ir/ 

ضرورت هاي توسعه گردشگري مذهبي در ايران

 

مقدمه

يكي از انواع گردشگرى، گردشگري مذهبي است. صاحب‌نظران صنعت گردشگري بر اين باورند كه به لحاظ موقعيت فرهنگي ـ مذهبي خاص ايران در ميان كشورهاي ديگر، گردشگري مذهبي جاي رشد و توسعه بسياري در كشور ما دارد؛ با اين وجود گردشگري مذهبي در ايران با وجود 8 هزار و 919 مكان مذهبي مقدس، هنوز فاقد ساماندهي تخصصي و متمركز بوده و اين وضعيت نابسامان حتي در شهرهاي مهمي چون مشهد و قم نيز مشاهده مي‌شود.

اين در حالي است كه از اين تعداد، دست‌كم 4 هزار و 319 اثر در زمره آثار ثبت شده در فهرست ميراث ملي نيز قرار دارند و علاوه بر داشتن جاذبه زيارتى، داراي جاذبه‌هاي فرهنگي ـ ‌تاريخي هم هستند.

به‌جز كلانشهر مشهد كه به‌تازگي سرمايه‌گذار خارجي براي گردشگري مذهبي در آن فعال شده، براي هيچ‌يك از اين 8 هزار و 919 نقطه، بست سرمايه‌گذاري مشخصي از نظر زيرساخت‌هاي گردشگري اعم از هتل، وسايل حمل‌ونقل و تور تعريف نشده است. در اين گزارش سعي شده است كه به اختصار نگاهي به اهميت و ضرورت توجه به گردشگري مذهبى از ابعاد مختلف به‌ويژه ابعاد اجتماعى، مذهبي و اقتصادي آن داشته باشيم.

جايگاه گردشگري در فرهنگ اسلامى

در فرهنگ اسلامى، سياحت به عنوان سير آفاق در برابر سير انفس مورد توجه قرار گرفته است. اسلام به انسان و نيازهاي او نگاه ويژه‌اي دارد و آنچه را كه به واقع زندگي را لذت‌بخش و آسان مي‌كند و در جسم و روح و روان انسان موثر است، به رسميت مي‌شناسد.

در دنياي ماشيني امروز، انسان بيش از گذشته به استراحت و گردش نيازمند است تا آثار ناشي از فشارهاي روحي و رواني را حتي‌المقدور خنثي كند؛ زيرا از اين منظر، گردشگري و سياحت يك تجربه درون‌گرايانه است. بشر مي‌خواهد لحظاتي را بدست آورد كه جان و روح خسته، مكدر، تاريك و متلاشي‌شده‌اش به آزادى، فراخى، لذت و زيبايي ماورايي برسد؛ مي‌خواهد از اين راه معنويت زندگي‌اش را تأمين و فروريختگي‌اش را جبران كند.

مسافرت از سنت‌هاي پسنديده در جوامع مختلف بوده است. انسان‌ها هنگام سفر از نقطه‌اي به نقطه ديگر و از زماني به زمان ديگر در راستاي رشد و كمال حركت مي‌كنند. قرآن كريم در آيات بسياري بر سير و سفر تاكيد داشته و به انسان توصيه مي‌كند كه به مسافرت بپردازد. به ترتيبي كه مي‌فرمايد: «قل سيروا في الارض... فسيروا في الارض...»

با اندك تأملي بر آيات راهگشاي قرآن، به روشني در مي‌يابيم كه با سفر كردن مي‌توان به مطالعه آفاق و انفس و كسب علم و تجربه، خداشناسي از طريق مردم‌شناسي و شناخت عظمت خلقت، اعتقاد به معاد، مطالعه سنت‌هاي غلط و ضد ارزش‌هاي اسلامي و اخلاقي و همچنين عبرت‌آموزي از سرگذشت پيشينيان پرداخت.

از نظر قرآن علاقه‌مندي به كمال و تفريح و تفرج، كسب روزي حلال و رفع نيازها، تقويت حس پرستش خالق و از بين رفتن جهالت‌ها از ديگر فوايد سفر است. از مهم‌ترين آياتي كه به‌طور مستقيم به مقول جهانگردي پرداخته است، مي‌توان به سوره مباركه آل‌عمران (آيات137-138)، سوره مباركه توبه (آيه42)، سوره مباركه يونس (آيه 22)، سوره مباركه نحل (آيه 80)، سوره مباركه انعام (آيه 11)، سوره مباركه يوسف (آيات 109و111)، سوره مباركه عنكبوت (آيه20) و سوره مباركه روم (آيات 9و10) اشاره كرد.

زيارت بخش مهمي از فعاليت‌هاي مربوط به گردشگري مذهبي را دربرمي‌گيرد. اگر نگاهي به آيه 156سوره بقره بيندازيم، درمي‌يابيم كه در فرهنگ اسلامى هدف اصلي از خلقت، رشد و ارتقاي معنوي است؛ از اين رو يكي از راه‌هاي تقويت معنويت و ايجاد ارتباط با معبود، زيارت است. انسان وقتي به معناي عميق زيارت‌نامه‌ها توجه كند و با عشق و علاقه به زيارت بپردازد، احساس مي‌كند از طريق مكاني كه مشغول زيارت است، به معبود خود نزديك‌تر شده است. بسياري از اوقات، مسير زيارت همراه با عشق و از خودگذشتگي است. زيارت پيوند قلبي است نه محاسبه عقلى، لذا عمق و تأثيرگذاري آن نسبت به امور مادي به مراتب بيشتر است.

آنچه زائر را به پيمودن راه‌ها و طي مسافت‌ها و تحمل رنج و سفر و استقبال از خوف و خطر وامي‌دارد، كشش دروني و علاقه قلبي اوست و هر جا كه عشق بيايد، خستگي رخت بر مي‌بندد.

 

مذهب و گردشگرى

گردشگري وسيله‌اي است كه افراد را با مذاهب و فرهنگ‌هاي متفاوت به يكديگر پيوند مي‌دهد و به آنها كمك مي‌كند تا همديگر را با وجود تنش‌هاي سياسي و اجتماعى، بهتر درك كنند. از نظر سازمان جهاني جهانگردى، مذهب به عنوان يكي از اصلي‌ترين انگيزه‌هاي سفر شناخته شده است.

از نمونه سفرهاي مذهبي مي‌توان به روز جهاني جوان اشاره كرد كه به ابتكار واتيكان براي قوي‌تر كردن باورهاي ديني در بين جوانان كاتوليك به صورت جهاني برگزار مي‌شود. اين سفر، يكي از بزرگ‌ترين آيين‌هاي مذهبي براي جوانان دنيا است و به عنوان نمونه در سال 2005 كه در آلمان برگزار شد، بيش از 435 هزار زائر از 197 كشور در اين مراسم مذهبي شركت كردند.

در اسلام نيز، آيين حج به عنوان يكي از بزرگ‌ترين مراسم مذهبي جهان سالانه بيش از 2 ميليون زائر را در شهر مكه گردهم مي‌آورد. پيش‌بيني مي‌شود كه گردشگري مذهبي عربستان سعودي در دهه آينده، هر ساله از رشدي 20 درصدي بهره ببرد و تا سال 2020، تعداد2/43 ميليون نفر از شهرهاي مكه و مدينه ديدن كنند كه اين امر، مستلزم 50 هزار اتاق اضافي در هتل‌ها و 74 هزار واحد مُبله در اين مناطق خواهد بود.

 

گردشگري حلال

بنا بر بررسي‌هاي سازمان جهاني گردشگرى، گردشگري حلال به صورت نوع خاصي از گردشگري مذهبى، منافع كشف نشده بسيار و شانس‌هاي تجاري زيادي را به كشورهاي مسلمان و به‌ويژه آسياي ميانه ارائه مي‌كند. گردشگري حلال، نوعي از گردشگري مذهبي است كه تمام فعاليت‌هاي آن از نظر قوانين اسلامي مجاز شمرده مي‌شود.

در اين‌باره، واتيكان در سال 2007 خطوط هواپيمايي مخصوص به زائران خود را راه‌اندازي كرد كه مي‌تواند الگويي براي خطوط حلال باشد. اين خطوط مي‌توانند فاكتورهايي مانند ارائه غذاي حلال، در نظر گرفتن وقت نماز و ... را در برگيرند تا سفر را براي مسلمانان به‌ويژه هنگامي كه براي زيارت و يا ساير مسائل مذهبي مسافرت مي‌كنند، راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر كند.

بر اساس آمارهاي به دست آمده، مردم ايران گردشگري اسلامي (مذهبي) را در اولويت قرار مي‌دهند. سازمان حج و زيارت به عنوان يكي از سازمان‌هاي مهم متولي گردشگري مذهبي در كشور است. اين سازمان عهده‌دار يكي از انواع گردشگري است كه نقش عمده‌اي را در زندگي اجتماعي ايرانيان و كشورهاي اسلامي ايفا مي‌كند. گردشگري مذهبى، علاوه بر جنبه‌هاي اقتصادي و مالي خود، باعث ارتباط اسلامي با ساير كشورها شده و تعامل بين ملل و فرهنگ‌هايي را كه نقاط مشتركي دارند، سبب مي‌شود.

مي‌توان چنين ادعا كرد كه مهم‌ترين قسمت هماهنگي صنعت گردشگري ايران با كشورهاي اسلامي يعني تنظيم مناسباتِ سياسي و ديپلماتيك بر عهده سازمان حج و زيارت است. از اين رو با برنامه‌ريزي دقيق و صحيح مي‌توان آن را به عنوان اساس و بنيان گردشگري فرهنگي مطرح كرد و در جهت توسعه گردشگري ملي و بين‌المللي به كار گرفت.

خلاصه اينكه با بهبود قوانين و مقررات سازمان حج و زيارت و اجرا و نظارت بر اجراي آنها، اين سازمان مي‌تواند به عنوان سازماني كه فعاليت‌هاي گردشگري مذهبى را جهت‌دهي، هدايت و كنترل مي‌كند، مطرح شود و با ايفاي نقش هدايتى، بخش خصوصي و مردم محلي را در انجام اين امر كه مي‌تواند اوضاع اقتصادي و انگيزه‌هاي معنوي آنها را تأمين كند، ياري رساند. از اين رو تعامل با دنياي اسلام و برقراري ارتباط ميان فرهنگ‌ها از اين طريق ميسر و بسيار قابل توجه است.

 

ناديده گرفتن قابليت‌هاي كشور

صاحب‌نظران صنعت گردشگري بر اين باورند كه به لحاظ موقعيت فرهنگي ـ مذهبيِ خاص كشورمان در ميان كشورهاي ديگر، توريسم مذهبي جاي رشد و توسعه بسياري در كشور ما دارد، چنانكه رئيس سابق پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگى، صنايع‌دستي و گردشگرى، تنوع مراكز، آثار و ابنيه تاريخي و عبادتگاه‌هاي اديان مختلف موجود در كشور را در تمام دنيا بي‌نظير دانسته و مي‌گويد:«كشور ايران در تمام حوزه‌هاي مذهبي دنيا، توانايي جذب توريسم را دارد و فضاي خاص فرهنگي موجود، توسعه توريسم مذهبي ـ فرهنگي را در آن امكان‌پذير مي‌كند.»

سيدطه هاشمي معتقد است:«ايران علاوه بر حضور پرفيض حرم‌هاي اسلامى، داراي معابد و كليساهاي بي‌بديلي است كه در كشورهاي ديگر وجود ندارد. به طور مثال قديمي‌ترين كليساي جهان در ايران قرار دارد.» او ادامه مي‌دهد: «همچنين مي‌توان با توجه به حضور اديان توحيدي متفاوت و وجود پيروان و معتقدان بسيار آنها در ايران، انواع توريسم مذهبي را در كشور ايجاد كرد. همان‌گونه كه مسلمانان سالانه به سفرهاي متعدد مذهبي مثل، سفر حج، عتبات عاليات و اماكن مقدسه كشور سوريه مي‌روند و اثرات مختلف در اين مناطق بر جاي مي‌گذارند، ايران نيز مي‌تواند جزء اهداف گردشگري بسياري از مسلمانان جهان به شمار آيد.»

 

استفاده نكردن از قابليت‌هاي ماه رمضان در جذب گردشگر

يكي از فرصت‌هاي مغتنم در عرصه جذب گردشگر مذهبي به ايران ماه مبارك رمضان، آداب و رسوم مرتبط با اين ماه و نمايشگاه بين‌المللي قرآن كريم است كه همزمان با اين ماه پرفيض برگزار مي‌شود. نمايشگاهي كه مي‌تواند هزاران مسلمان را از سراسر دنيا به ايران جذب كند. اما آيا برگزاري نمايشگاه بين‌المللي قرآن كريم كه با فرهنگ ملي و اسلامي ما هماهنگ است، به عنوان يك نمايشگاه دائمي و فرصتي مغتنم در جهان اسلام مطرح مي‌شود؟ در صورت تحقق چنين مهمي كه با برنامه‌ريزي‌هاي دقيق و اصولي دور از ذهن نيست، اين قابليت مي‌تواند به راهكاري براي جذب توريست مذهبي تبديل شود.

بحث اطلاع‌رساني به طور كل در جهان اسلام و ميان كشورهاي اسلامي بسيار ضعيف است. اين امر باعث مي‌شود كه حتي در برگزاري نمايشگاه بين‌المللي قرآن نيز آن چنان كه بايد نتوانيم كاري از پيش ببريم. در اين حوزه ما رسانه‌هايي چون العالم، الكوثر و ... را داريم كه متأسفانه اين رسانه‌ها نيز در بحث اطلاع‌رساني تا به حال نتوانسته‌اند به طور شايسته عمل كنند. علاوه بر آن در نمايشگاه قرآن بايد جاذبه‌هايي را براي گردشگر خارجي در نظر بگيريم و رسيدن به اين مرحله نيز، مستلزم سرمايه‌گذاري‌هاي دقيق و اصولي است.

 

برنامه‌اي براي توقف بي‌برنامه‌گي نيست

با وجود تشكيل كميته گردشگري مذهبى در معاونت گردشگري سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگرى و تعيين دبير براي آن و در حالي‌ كه اعضاي اين كميته چندي پيش در شهر مقدس مشهد گردهم آمده‌اند، اما هنوز دورنما و اهداف آن به‌طور روشن مشخص نيست و هيچ برنامه راهبردي در اين زمينه ارائه نشده است.

اين در حالي است كه تنها اگر از جمعيت 300ميليون نفري شيعيان يك درصد را بتوانيم به ايران جذب كنيم، رقم 3 ميليون گردشگر خارجيِ مذهبي براي اقتصاد ما تعيين‌كننده است.

اين جدا از همجواري ايران با 3 كشور ارمنستان، آذربايجان و گرجستان در محدوده آذربايجان شرقي و جلفاست كه با وجود كليساهاي متعدد مي‌تواند ميزبان مسيحيان و ارامنه بسياري باشد.

دبير ستاد بقاع متبركه و بناهاي مذهبي سازمان ميراث فرهنگى، صنايع‌دستي و گردشگرى درباره تعداد اماكن مقدس كشورمان مي گويد:«در كل كشور، 5 هزار و 800 بقعه متبركه به‌عنوان آرامگاه‌هاي امام‌زادگان ثبت شده است كه از اين تعداد، يك هزار و 200 بقعه به‌دليل حائز شرايط معمارى، فرهنگي و تاريخي بودن در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده‌اند.» حجت‌الاسلام صابري افزود:«آرامگاه يك امام معصوم(ع) در مشهد و 2 فرزند بدون واسطه معصوم(ع) يعني حضرت معصومه(س) و موسي مبرقع، فرزند امام جواد(ع) در ايران موقعيت ممتازي براي كشورمان به‌وجود آورده است.»

وي به ساير اماكن مذهبي اشاره كرد و اظهار داشت:«3 هزار و 119 مكان مذهبي مقدس ثبت‌شده شامل حسينيه‌ها، مساجد، مدارس مذهبي و حوزه علميه، كليسا، كنيسه، آتشگاه و نيايشگاه از اديان مختلف در ايران وجود دارد كه مي‌تواند فرصت خوبي براي گردشگري زيارتي باشد.»

اين اماكن در حالي در كشورمان واقع شده‌اند كه كارشناسان معتقدند پايدارترين گردشگران آنهايي هستند كه برپايه مذهب به زيارت اماكن مذهبي مشغول مي‌شوند. بررسي توزيع اماكن مي‌تواند نحوه سرمايه‌گذاري و ساماندهي گردشگري مذهبى را تحت‌تأثير قرار دهد.

در حال حاضر مشخص‌ترين و واضح‌ترين تمركز گردشگري مذهبى مسلمانان ايران در شهر مشهد و سپس قُم رقم خورده است و امكانات اقامتي نيز به همين تناسب توزيع شده است. در خصوص اماكن مقدس مسيحيان نيز تمركز متوجه 2 استان آذربايجان غربي و شرقي است و اماكن مقدس زرتشتيان نيز در مركز ايران در محدوده يزد، اصفهان و فارس واقع شده‌اند. اما درمورد بقاع متبركه امام‌زادگان بايد گفت، پس از 2 شهر مشهد و قم بايد متوجه استان فارس بود.

 

وعده حمايت از بخش خصوصى

رئيس سازمان ميراث فرهنگى، صنايع دستي و گردشگري نيز توسعه توريسم زيارتي را اولويت اول سياست‌ها و برنامه‌هاي اين سازمان دانسته و مي‌گويد: «امروز بيشتر گردشگران مسلمان گرايش زيادي براي زيارت حضرت رضا (ع) و حضرت معصومه (س) و مسجد مقدس جمكران دارند، به همين دليل اماكن زيارتي ظرفيت خوبي محسوب مي‌شوند كه بايد براي جذب گردشگر به آنها اطلاع‌رساني مناسبي انجام داد.»

اسفنديار رحيم‌مشايي مي‌افزايد:«به دليل توسعه زيرساخت‌هاي اقامتي و پذيرايي در استان‌هاي خراسان رضوي و قم، افزايش سرمايه‌گذاري و ارائه تسهيلات به بخش خصوصي در اولويت برنامه‌هاي سازمان ميراث فرهنگي وگردشگري قرار دارد.»

 

استقبال از سرمايه‌گذاران

معاون سرمايه‌گذاري و طرح‌هاي سازمان ميراث فرهنگى، صنايع‌دستي و گردشگرى نيز در خصوص ميزان توجه سرمايه‌گذاران به توريسم مذهبي و زيارتي گفت: «بازار هدف ما چيزي حدود 300 ميليون نفر از شيعيان جهان، ساير مسلمانان، مسيحيان و يهوديان دنيا را شامل مي‌شود، اما از حيث سرمايه‌گذارى، طبيعي است كه شهرهاي زيارتي قم و مشهد در كانون توجه هستند و حتي در مشهد ما سرمايه‌گذار خارجي هم جذب كرده‌ايم.»

مهدي جهانگيري تأكيد كرد:«ما كاملا از ورود به اين بحث و طرح‌هايي كه در اين زمينه ارائه شود، استقبال مي‌كنيم و بايد بر اين موضوع تصريح كنم كه توريسم زيارتي از جمله راهبردهاي مهم سازمان ما محسوب مي‌شود و در شوراي معاونان هم به‌تازگي از رشد اين نوع توريسم خبر داده اند.»

جهانگيري به‌خصوصيات ايران و فرهنگ آن براي يك مقصد پاك گردشگري اشاره كرد و افزود:«اگر به‌درستي به تبليغ و معرفي بپردازيم، آن دسته از كساني را كه دنبال محيط مناسب و سالم هستند، مي‌توانيم جذب كنيم كه در اين زمينه كشورهاي مسلمان حاشيه خليج‌فارس فرصت مغتنمي به‌شمار مي‌آيند.»

 

كميته‌هاي بي‌بازده

گرچه موقعيت كشورمان سبب شده ما را به نوعي كانون اديان الهي بدانند، اما از اين فرصتِ ممتاز بهره‌برداري درستي صورت نمي‌گيرد؛ تا آنجا كه با وجود تشكيل كميته‌اي در معاونت گردشگري سازمان ميراث‌فرهنگى، صنايع‌دستي و گردشگرى تحت عنوان «كميته گردشگري مذهبى»، هنوز هيچ برنامه‌اي در اين‌ زمينه براي رونق سفرهاي زيارتي و مذهبي داخلي وجود ندارد.

هوشنگ غفارپور، يكي از فعالان عرصه توريسم و رئيس هيأت‌مديره مؤسسه گابين، كه نخستين بار طرح ايجاد «جاده ولايت» در كشور را براي رونق گردشگري مذهبى مطرح كرد، با زير سوال بردن تشكيل كميته‌هايي اين‌چنيني تصريح مي‌كند: «نكته اينجاست كه ما در تشكيل كميته تبحر خاصي داريم ولي در خروجي‌ گرفتن از اين كميته‌ها نه. بايد از اين كميته گردشگري مذهبى پرسيده شود طرح پايه و اصلي شما براي گردشگري مذهبى چيست و قرار است چه زماني به اجرا درآيد و تا چه زماني به بازدهي برسد؟ برنامه كوتاه‌مدت و بلندمدت آن چيست؟ اگر پاسخي بود، تازه بايد ببينيم چشم‌انداز آنها از اماكن مذهبي چيست؟ مشكل ديگر اين است كه ما همواره روي موج حركت كرده‌ايم. الان تَب يك نوع گردشگري بالاست و ما به سراغش مي‌رويم، اما برايش برنامه نداريم؛ فقط برايش مجموعه درست مي‌كنيم، اما هيچ شناسنامه‌اي ندارد و نقطه ثقلش هم مشخص نيست.»

وي مي‌افزايد:« اگر نقطه ثقل را به درستي مشخص كنيم، مي‌توانيم از ايران به‌عنوان پايگاه شيعيان دنيا ياد كنيم و اين در حالي است كه دست‌كم 300 ميليون شيعه در جهان وجود دارد. اگر ما بتوانيم فقط يك درصد از اين تعداد را به ايران جذب كنيم، مي‌شود 3 ميليون نفر كه براي اقتصاد گردشگري ما يك پيروزي محسوب مي‌شود. اين جدا از توريسم داخلي است كه همواره تأكيد من بر اين بوده كه ما تا توريسم داخلي خود را رونق ندهيم، نمي‌توانيم ميزبان خوبي براي خارجي‌‌ها باشيم.»

اين فعال عرصه گردشگرى، مشكل اصلي را در مشخص‌نبودن متولي براي گردشگري مذهبى دانسته و تصريح مي‌كند: «به‌درستي مشخص نيست چه كسي مسئول و متولي اين‌گونه مسافرت‌ها و برنامه‌هايش است. البته اين مشكل تنها به كشور ما برنمي‌گردد و وقتي خاورميانه را مي‌نگريد، مي‌بينيد مهم‌ترين سايت‌هاي گردشگري دنيا هيچ‌كدام 5 ميليون‌ توريست هم ندارند، چه رسد به اينكه يك نوع خاص توريست داشته باشند؛ در حالي كه مثلا اسپانيا 60 تا 63 ميليون گردشگر در سال را پذيراست.»

غفارپور تصريح مي‌كند:«ما از نظر بافت‌شناسي و آشنايي با ادبيات توريستي در كشور مشكل داريم. الان فقط در مشهد است كه با وجود زيرساخت‌هاي خوب اقامت، مردم با ادبيات مسافران و زائران آشنا هستند و به‌سادگي مي‌توان در آن خانه اجاره كرد، اما سايت‌هاي غيرمذهبي‌‌مان مثل شيراز و اصفهان هنوز مشكل زيرساختي دارند.»

به اعتقاد وى، موضوع ديگر شناخت مسافر مذهبي است و اين مسافر با مسافر معمولي تفاوت دارد. يك توريست كلاسيك با توري«2 شب و 3 روز» براي يك مقصد راضي‌ است، اما زائر، مدل اقامتش فرق مي‌كند. او مي‌خواهد يك سري اعمال را در مقصد انجام دهد؛ ديگر با 2 شب و 3 شب راضي نمي‌شود. او حتي مكان اقامتش هم متفاوت است و براي همين است كه در مشهد ما «هتل‌آپارتمان» مي‌بينيم و اين مُدل مكان اقامتي مورد توجه قرار گرفته است. وي مي‌افزايد:«به همين دلايل است كه معتقدم ما هنوز نتوانسته‌ايم اين فرصت را بشناسيم و هنوز زيارت و گردشگري مذهبى ما به‌صورت كاروان‌داري اداره و ساماندهي مي‌شود.»

غفارپور با بيان اين كه اكنون در دنيا، بر اساس برنامه سازمان جهاني گردشگري150 تور با علايق ويژه طراحي شده است، اظهار مي‌كند: «توريسم كلاسيك ديگر رو به تغيير نهاده است. ببينيد اگر كسي يك‌ بار رفت برج ايفل در پاريس را ديد، براي بار دوم رغبتي ندارد، ولي هر كس به خانه خدا رفته است باز هم دوست دارد اين امكان برايش فراهم شود. اصلا به آداب و رفتارهاي زائران توجه كنيد! مي‌بينيد هيچ زائري هنگام خروج از مقصد زيارتي پشت نمي‌كند تا دوباره هم طلبيده شود. اينها فرصت‌هاي معنوي مهمي هستند كه ما قدرش را نمي‌دانيم.»

 

پايگاهي براي شيعيان دنيا

بر اساس تحقيقات انجام شده هم اكنون زيارت، هدف اول سفر بسياري از مردم كشورهاي مسلمان و عربي است، بنابراين مي‌توان از اين امكان استفاده كرد و با تبليغات در اين‌گونه كشورها زمينه ورود گردشگران مذهبي و توسعه توريسم زيارتي را فراهم كرد؛ البته اين در شرايطي است كه ابتدا زيرساخت‌هاي موردنياز ورود گردشگران فراهم باشد.

در مجموع، در شرايطي كه رونق صنعت گردشگري مي‌تواند موجب تحول اقتصادى، كسب درآمد و همچنين اشتغال‌زايي در كشور شود و حضور گردشگران به‌ويژه گردشگران مسلمان در ايران مي‌تواند در زدودن تصوير نامناسب و غيرواقعي كه كشورهاي غربي با تبليغات گسترده خود عليه كشورمان ترسيم كرده‌اند، مؤثر باشد، آيا بهتر نيست مسئولان سازمان ميراث‌ فرهنگي و گردشگري و برنامه‌ريزان كشور توجه ويژه‌اي به ظرفيت‌هاي موجود به‌ويژه در بخش زيارتي و مذهبي داشته باشند تا شايد از اين طريق بتوانيم در آينده‌اي نه چندان دور، شاهد رونق صنعت توريسم و جذب توريست زيارتي بيشتري به كشور باشيم.

 http://daneshyaran.4kia.ir/ 

توسعه گردشگري شهري

 

مقدمه

سازمان جهاني جهانگردي طبق بررسي‌هاي انجام شده و با توجه به افزايش گرايشات مثبت جهاني به صنعت گردشگري اعلام كرده كه اين صنعت در سال 2008 همچنان سير صعودي خواهد داشت اما نرخ اين رشد متعادل‌تر مي‌شود.

پس از سپري شدن چهار سال مداوم كه صنعت توريسم در بيشتر كشورهاي جهان از رشد سريع و مهمي برخوردار بوده، اكنون اين رشد جمعيت اگرچه ادامه دارد اما روند متعادل‌تري خواهد يافت. كاهش رونق اقتصادي در سطح جهان و تداوم روند قيمت نفت و نيز افزايش بي‌ثباتي در اقتصاد جهاني از جمله عوامل كليدي در تعيين اين نتايج بوده است.

از همين رو پيش‌بيني مي‌شود كه قرن حاضر، سده بهره‌گيري از فرصت‌هاي تجاري ارزشمند در بخش‌هاي خدماتي به ويژه گردشگري باشد. گفته مي‌شود گردش مالي صنعت گردشگري جهان با ارزش سرمايه يك‌هزار ميليارد دلار از گردش مالي صنايع مهمي چون نفت و خودروسازي فراتر خواهد رفت.

در اين فرآيند دستيابي كشورهايي نظير ايران كه از جاذبه‌هاي وسيع گردشگري برخوردار هستند به يك درصد ارزش گردش مالي اين صنعت، سالانه درآمدي حدود 20 ميليارد دلار ايجاد خواهد كرد كه براي اقتصادهايي نظير اقتصاد ايران، اين رقم قابل توجه است و مي‌تواند تمامي فعاليت‌هاي اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي را تحت تاثير قرار دهد.

 

جذب گردشگران خارجي

براي دستيابي به چنين درآمد قابل حصولي بايد برنامه‌ريزي جامعي صورت گيرد و سرمايه‌گذاري‌هاي مناسب در زمينه‌هاي سخت‌افزاري و نرم‌افزاري اين صنعت صورت پذيرد.

براي تحقق اين امر در برنامه چشم‌انداز 20 ساله به جذب 5/1 درصد از گردشگران بين‌المللي و دستيابي به 25 ميليارد دلار در سايه سرمايه‌گذاري 30 ميليارد دلاري دولت و بخش خصوصي تاكيد شده است.

جهت‌گيري كلي برنامه‌هاي حمايتي دولت و نظام از صنعت گردشگري نيز مويد آن است كه برنامه توسعه همه‌جانبه و پايدار صنعت گردشگري به منظور كاهش اتكا به درآمدهاي نفتي جدي گرفته شده و گام‌هاي بلندي براي حرفه‌اي كردن صنايع وابسته به توريسم برداشته شده است.

با توجه به نظرسنجي‌هاي انجام شده در ميان جهانگردان، ايران هجدهمين كشور ايده‌آل جهانگردان است با اين حال به لحاظ عدم اتخاذ سياست‌هاي موثر در اين بخش، كشورمان هنوز نتوانسته است به سهم مناسب خود در بازار گردشگري جهان دست يابد و اين امر سبب شده تا بسياري از معضلات اقتصادي- اجتماعي كه مي‌تواند با توسعه گردشگري مرتفع شود همچنان پابرجا بماند.

شايد اشاره‌اي گذرا به جايگاه گردشگري در نظام توسعه اقتصادي ديگر كشورها بتواند چشم‌انداز مناسبي را از اين حوزه فراروي برنامه‌ريزان ارشد كشوري و اقتصادي قرار دهد. در برهه كنوني، گردشگري بخش عمده‌اي از درآمد اقتصادي كشورها و 10 درصد از توليد ناخالص ملي آنها را شامل مي‌شود.

 

در حداقل يك سوم از كشورهاي در حال توسعه، جهانگردي منبع اصلي در‌آمدهاي ملي بوده و در واقع مولد درآمد اقتصادي كشورها به شمار مي‌آيد. براي بيشتر كشورهاي در حال توسعه به ويژه كشورهاي حداقل توسعه يافته (LDCS) ، گردشگري ستون اصلي توسعه اقتصادي به شمار مي‌آيد.

افزون ‌بر اين گردشگري، دولت هر كشور را به توسعه زيرساخت‌هاي خود تشويق مي‌كند و در توازن پرداخت‌هاي كشوري(BOP) نيز نقش دارد. به عبارتي گردشگري موتور قدرتمند پيشرفت در كشورهاي در حال توسعه به شمار مي‌آيد.

در اين ميان نكته اصلي بايد اين باشد كه به گردشگري و حوزه‌هاي مختلف آن بايد به ديد علمي و كارشناسي نگريسته شود؛ نكته‌اي كه اگر در سال‌هاي گذشته به آن پرداخته مي‌شد، اكنون حوزه‌هاي وابسته توريسم در ايران از رشد قابل اعتنايي برخوردار شده بودند.

در اين ميان مسافرت‌هاي شهري پله اول توسعه گردشگري است. شواهد نشان مي‌دهد شهر تهران روزانه بيش از 10 ميليون سفر درون شهري را تجربه مي‌كند و در اين اقيانوس جابه‌جايي شهروندان مسافرت سياحتي- تفريحي بجز خيابان‌گردي جايش خالي است.

اين در حالي است كه تهران و ساير شهرها امكاناتي را در خود جاي داده‌اند كه مي‌تواند پتانسيلي براي تورهاي گردشگري شهري باشد. بر همين اساس عده‌اي از كارشناسان توريسم معتقدند كه توريسم شهري زيربناي توسعه گردشگري محسوب مي‌شود.

به عبارت ديگر اگر به جاي سرگرداني مردم در خيابان‌هاي شهر به ويژه تهران بتوان سفرهاي هدفمندي را طراحي كرد كه هم تهراني‌ها را با فرهنگ تهران آشنا كند و هم سفر را نهادينه كند، پس از مدتي مي‌توان به توسعه سفرها از درون شهرها به درون كشور اميدوار بود و اين حركت گام به گام مي‌تواند به نهادينه كردن توريسم و توجه به زيرساخت‌هاي آن توجه كند.

گردشگري شهري يا تفريح شهري بخشي از گذراندن اوقات فراغت شهروندان است كه حد فاصل گذران فراغت در خانه و خارج از شهر و آبادي است. گردشگري شهري آن قسمت از گذران فراغت است كه در محدوده سكونت شهروندان در فضاهاي باز درون‌شهري محقق مي‌شود و به عنوان بخشي از نيازها و فعاليت‌هاي فراغتي مستمر عموم شهروندان به صورت روزانه يا هفتگي محسوب مي‌شود.

از اين نظر گردشگري شهري از گذران فراغت در خانه و فضاهاي سربسته با گردشگري در مقياس ملي و بين‌المللي متمايز است. امروزه گسترش فضاهاي باز جمعي و ايجاد مراكز فراغتي به ويژه فضاهاي گردشگري به يكي از اهداف برنامه‌ريزي فراغت تبديل شده كه علاوه بر تامين اهداف اقتصادي و زيست محيطي، نقش موثري در تعادل بخشي به گذران فراغت و تامين سلامت جسمي و رواني جوامع دارد.

گردشگري درميان فعاليت‌هاي فراغتي از بيشترين تنوع و تحرك از يك سو و وسيع‌ترين پهنه مكاني و فضايي از سوي ديگر برخوردار است. شايد بتوان گفت كه گردشگري به خصوص گردشگري شهري به گونه‌اي تمام فعاليت‌هاي فراغتي ديگر را با خود همراه دارد و بدين سبب برنامه‌ريزي و مديريت گردشگري از امور حساس و پيچيده و چندوجهي است كه توجه ويژه مديران شهري را مي‌طلبد.

پرسش اصلي اينجاست كه چه شاخص‌هايي سبب مي‌شود شهر واجد خصوصيات لازم براي پذيرش گردشگر شود. همان‌گونه كه بيان شد گردشگري شهري بخشي از گذران فراغت شهروندان است كه موجب ارضاي نيازهاي فراغتي مستمر آنان در فضاهاي باز درون‌شهر و محيط پيرامون شهر مي‌شود.

گردشگري شهري بخش جدايي‌ناپذير از خدمات شهري مورد نياز شهروندان دايم و غير دايم شهري را تشكيل مي‌دهد و براين اساس، در حيطه وظايف برنامه‌ريزي و مديريت شهري واقع مي‌شود. از سوي ديگر گردشگري شهري با ارزش‌هاي محيط طبيعي و ميراث فرهنگي و تاريخي هر شهر داراي ارتباط تنگاتنگي است كه از اين منظر توجه به استقلال به اين امر در طرح‌هاي توسعه و عمران شهري ضروري مي‌كند.

بايد توجه كرد كه گردشگري شهري و كيفيت و كميت آن يكي از شاخص‌هاي مهم توسعه و عمران شهري به شمار مي‌آيد اما در كل براي تحقق گردشگري شهر در شهرها بايد گردشگاه و مجموعه‌هاي گردشگاهي درون و برون‌شهري و حومه‌اي به تناسب به وجود آيند و تسهيلات و تجهيزات گردشگري نيز در يك شهر به تناسب طيف گردشگران فراهم شود.

 

محل مناسب براي جذب‌گردشگران

‌امروزه يكي از مهم‌ترين كاربري شهرها ارايه خدمات گردشگري نوين است چراكه شكل‌گيري عصر پسامدرنيته با گزاره اصلي آن يعني جهاني شدن، فراوري اطلاعات و گردشگري همراه شده و دوره جديدي در تعاملات اجتماعي و فرهنگي انسان‌ها خصوصا در قالب ساخت‌هاي شهري رقم زده است.

با اين اوصاف مراكز شهري به علت تجمع نهادهاي مدني و زيرساخت‌هاي اجتماعي مي‌توانند محل مناسبي براي جذب و جلب گردشگران داخلي و خارجي محسوب شوند.

اهميت اين نوع از صنعت گردشگري خود زماني كه با تاريخ تمدن يا شرايط ويژه طبيعي آن ناحيه همراه شود، دو چندان شده و با برنامه‌ريزي‌هاي مناسب و بجا به آساني توانايي تبديل شدن به قطب بزرگ گردشگري كشور را خواهد داشت. به اين ترتيب است كه شهر‌هايي مانند ونيز، رم، ميلان، پاريس، لندن‌، نيويوك، شانگهاي، توكيو، بمبئي يا نمونه خاورميانه‌اي آن دوبي قادر به جذب سالانه چندين ميليون گردشگر در سال خواهند بود.

 

از سوي ديگر در بحث هويت‌بخشي به شهر به ويژه در كشورهايي با سابقه تمدن و تاريخ چند هزار ساله چون ايران، ميراث فرهنگي يكي از بهترين منابع براي براي روشن شدن فرهنگ و هويت كشورها مورد بررسي قرار مي‌گيرد زيرا فرهنگ، پايه و اساس تمدن هر كشوري است كه نسل‌هاي انساني در زمان حيات خود از آن بهره مي‌جويند و با اتكا به آن به زندگي و فعاليت‌هاي روزمره خود در كنار يكديگر شكل مي‌دهند.

سوال مهم اين است كه ميراث فرهنگي چگونه مي‌تواند هويت هر جامعه‌اي را در جامعه جهاني جديد نشان دهد؟ به عبارت ديگر، ميراث فرهنگي با وجود جريان شتابان و فراگير جهاني شدن(Globalization) چگونه مي‌تواند از يك طرف هويت اصيل يك جامعه را حفظ و از طرف ديگر آن را جهاني كند؟ مسلما بناهاي تاريخي يا بخشي از ميراث فرهنگي، مكان يا زيستگاه انسان در منطقه است، يعني بناهاي تاريخي مي‌توانند بخشي از سرمايه اصلي شهرها و روستاهاي كشور را تشكيل دهند.

در اين ميان مديريت شهري به خصوص در حوزه ساماندهي بناها و حريم آثار تاريخي نقش غيرقابل انكاري را ايفا مي‌كند، نقشي كه مي‌توان از آن به عنوان هويت بخشي به حريم آثار تاريخي ياد كرد. پيرامون همين امر مديريت شهري براي توسعه پايدار ميراث فرهنگي شهري به سه گام اساسي نياز دارد:

مفهوم‌سازي و تدوين يك نگرش راهبردي در زمينه ميراث فرهنگي و گردشگري

نهاد‌سازي در زمينه ايجاد تشكيلات و قوانين مناسب با نيازهاي جديد

ترويج و آموزش همگاني و تقويت مشاركت عمومي و تشكل‌هاي مردمي به منظور توسعه پايدار و ارزش‌هاي تاريخي و فرهنگي و گردشگري.

با توجه به سه گام و نياز اساسي يادشده، گردشگري شهري زماني ايده اجرايي به خود مي‌گيرد كه در عمل تفاهم كاملي ميان شهرداري‌ها و سازمان گردشگري برقرار شده باشد.

به عبارت بهتر با توجه به منابع محدود تشكيلات گردشگري مي‌توان مدعي شد كه مديريت گردشگري شهري و بافت‌هاي تاريخي بايد به شهرداري‌ها سپرده شود تا احساس مسووليت بيشتري در ميان مديران شهري براي صيانت از بناهاي تاريخي و سرمايه‌گذاري در صنايع گردشگري به وجود آيد. در همين راستا معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خبر داده كه تا پايان برنامه چهارم توسعه، مديريت شهري تاريخي به شهرداري‌ها واگذار مي‌شود.

 

پايلوت گردشگري‌

در ميان شهرهاي تاريخي و مهم ايران كه مي‌توانند در حوزه پايلوت گردشگري مورد توجه واقع شوند، تهران مناسب‌ترين و جدي‌ترين گزينه براي برنامه‌ريزي توريسم شهري محسوب مي‌شود.

استان تهران از بناهاي تاريخي متعدد و با ارزشي در اطراف خود برخوردار بوده و به دليل سابقه بيش از 200 ساله خود در مركزيت ايران، بيشترين بناهاي تاريخي، اماكن تفريحي، موزه‌ها و امكانات گردشگري را در خود جاي داده است.

ساير شهرستان‌هاي اين استان از جمله شهرستان ري نيز به واسطه قدمت طولاني خود، قديمي‌ترين و معروف‌ترين جاذبه‌هاي تاريخي و مذهبي اين منطقه را در برگرفته‌اند. عمارت‌ها و كاخ‌هاي زيادي در تهران وجود دارند كه بيشترين آنها به دوره‌هاي صفويه و قاجاريه تعلق دارند.

 

مدرسه‌هاي تاريخي و قديمي كه اغلب داراي مسجد نيز هستند، امامزاده‌ها و كليساهاي مختلف كه هر يك از ارزش‌هاي خاصي برخوردارند، عمارت‌ها و برج‌هاي معروف به همراه بازارهاي قديمي بخشي از ديدني‌هاي تاريخي شهرستان تهران را تشكيل مي‌دهند.

استان تهران علاوه بر جاذبه‌هاي طبيعي و تاريخي زيادي كه دارد از مراكز تفريحي و گردشگري، موزه‌هاي متعدد، نگارخانه‌ها، گالري‌ها، پارك‌هاي بازي، نمايشگاه‌هاي دايمي، سالن‌هاي سينمايي، مراكز مجلل اقامتي، مراكز بازي و تفريح، فرهنگسراها، سالن‌هاي مجهز ورزشي و استخرهاي مدرن و... نيز برخوردار است كه همه اين عوامل مي‌توانند استعداد گسترش توريسم شهري را در اين استان به طور صعودي تضمين كنند.

http://daneshyaran.4kia.ir/ 

توريسم فرهنگي

 

مقدمه

باعنايت به فضاهاي رواني كه به دليل ماشيني شدن زندگي بشر بر آحاد مردم وارد مي‌شود و از آنجايي كه انسانها در هر كجاي دنيا پس از كار طاقت فرسا با سيستم هاي مكانيكي و الكترونيكي نياز مبرم به سياحت، گردش و آرامش سفر خواهند داشت در دهه هاي آينده شاهد رشد فزاينده و شتابناك اين صنعت خواهيم بود.

در سالهاي گذشته براي ساماندهي صنعت توريسم و ايجاد آرامش مورد انتظار براي مسافر و توريسم نياز به طراحي علوم مرتبط با اين صنعت احساس شد. در كشور ما با توجه به جاذبه‌هاي مختلف توريستي ازجمله معماري هاي بي‌بديل، وجود تاريخ هفت هزار ساله نانوشته و دو هزار و پانصد مكتوب و مستند، منابع طبيعي، آب و هواي چهارفصل صحيح، جاذبه‌هاي اكوتوريسم، آب، جنگل، كوير و ... اين صنعت از چهار دهه قبل سازماندهي شده و سالها قبل موضوع آموزش رشته‌هاي مختلف اين صنعت از سوي متوليان صنعت گردشگري در ايران موردتوجه قرار گرفت و نهايتا در سال 1378 اين آموزشها به بخش خصوصي واگذار شد كه مسلما حضور بخش خصوصي در ارجا توفيق اين امر را مضاعف نمود كه اثر بخشي ارتقا آمار كيفي و كمي بخش خصوصي در بحث آموزش و خدمات جهانگردي را در مقوله‌هاي ديگر مورد بررسي قرار خواهيم داد.

براي شناخت توسعه و گسترش اين صنعت و علوم مربوطه بايستي متناسب با رشد صنعت توريسم توسعه و تقسيم‌بندي تخصصي علم توريسم را نيز مدنظر داشت و از ظرفيت‌هاي دانشگاهي، آموزش‌هاي كوتاه مدت آموزشهاي ضمن خدمت و مستمر براي رعايت تناسب رشد صنعت به ارتقا علمي بهره جست در غير اين صورت شاهد آسيب‌ببه اين صنعت بوده و آسيب‌ صنعت توريسم آسيب به روح و روان و آرامش انسان ها است كه آسيب‌ها به آرامش انسان‌ها گناهي نابخشودني خواهد بود.

در تعاريف اين علم و در تقسيم‌بندي كلاسيكي يكي از جاذبه‌هاي بسيار مهم كه مورد توجه اغلب مردم دنيا است.

 

توريسم فرهنگي

توريسم فرهنگي خود داراي شاخه هاي بسيار متعددي است كه كشور ايران در تمامي ابعاد آن داراي پتانسيل‌هاي فراواني است. ايران با تاريخ و فرهنگ كهن خود آنچنان مملو از غناي فرهنگي است كه مي‌تواند براي سالهاي طولاني جاذبه‌هاي نامكرر و مطابق با سليقه تمام مردم جهان را ارايه نمايد. اين جاذبه‌ها در عرصه فرهنگي، فولكلور،‌ آداب و سنن اصيل و كهن، جشنها، آيين‌ها و مراسم ريشه دار حكايت از حلاوت‌هاي زندگي بشر با تاريخ پرفراز و نشيب‌ اين سرزمين و رشد فرهنگي انسان‌ها و تاريخ تمدن انسان‌، ايران و ايراني دارد.

گردشگري فرهنگي نوعي از گردشگري است كه مسافر در آن به جستجو، فراگيري و تجربه درباره فرهنگ حال و گذشته جامعه خود يا ديگران مي‌پردازد. گردشگران فرهنگي انگيزه‌هاي متعددي براي سفر خود دارند كه به قسمت كوچكي از اين انگيزه ها اشاره مي‌شود:

- گروهي از گردشگران به دليل علاقه به اصل تاريخ و فرهنگ به سرزمين‌هاي مختلف سفر مي كنند.

- گروهي از توريستهاي فرهنگي جهت شناخت روحيات ملل مختلف سفر مي‌كند.

 

- گروهي از اين گردشگران به منظور تحقيق و پژوهش در رشته تخصصي خودشان و بهره‌گيري از علوم و فرهنگ مرتبط با اين علم در ساير ملل سفر مي‌كند.

- با توجه به اينكه داشتن آگاهي و اطلاعات براي هر انسان امتياز محسوب مي‌شود. برخي از گردشگران فرهنگي جهت افزايش اطلاعات خود و مطرح كردن اين اطلاعات عيني و شهودي در جلسات و مجامع مختلف اقدام به اين سفرها مي‌‌كند.

- انگيزه و دلايل سفرهاي فرهنگي به تعداد تفكر اين مسافران بوده و مسلما در اين مقوله نمي گنجد.

 

بررسي ابعاد اقتصادي (توريسم فرهنگي)

در بسياري از باورها چنين به نظر مي‌رسد كه هر جا سخن از فرهنگ به ميان مي‌آيد بايستي بعد اقتصاد موضوع كنار گذاشته شود اما در صنعت توريسم به كار بردن لفظ توريسم فرهنگي، دليلي براي جدايي اين مقوله از انتفاع و مسائل اقتصادي وجود ندارد .

توريمس فرهنگي و به طور كلي صنعت جهانگردي مضافا بر اينكه يك مقوله روحي، رواني و فرهنگي به شمار مي‌رود متناسب با سيستم هاي مختلف و وجود يا ايجاد عوامل جذب توريسم يك فعاليت اقتصادي سودآور بوده و امروزه سومين صنعت پردرآمد دنيا محسوب مي‌گردد و در اين ميان توريسم فرهنگي كه به علت گستردگي و ظرافت خويش آميخته با باورهاي گردشگر است مي‌تواند ضمن درآمدزايي بسيار بالا در توسعه فرهنگي ايجاد صل بين ملل مختلف كه خود به لحاظ آسايش بشر و ابعاد اقتصادي آن قابل بررسي و قابل توجه است در آموزش‌ دوره‌هاي مختلف مورد توجه سيستم هاي آموزشي اساتيد و دست اندركاران قرار گيرند.

اشتغال و كارآفريني در صنعت توريسم (توريسم فرهنگي)

در دنيا امروز چه در كشورهاي توسعه يافته و چه در كشورهاي در حال رشد بزرگترين امتياز براي هر صنعت هر سازمان و هر فرد داشتن تفكر و خلاقيت براي كارآفريني است. تفكر كارآفريني موجبات اشتغال زايي و در نهايت رفع بيكاري و كاهش ناهنجاري‌هاي اجتماعي مي گردد. تفكر كارآفريني كليد رشد و توسعه اقتصادي هر كشور ي شناخته شده است . در سالهاي گذشته دولتهاي كشورهاي مختلف به طور جدي به تشويق تفكر كارآفريني پرداخته‌اند چرا كه ارتقا كشور و رشد ملت در گرو كار، اشتغال و بهره‌وري نهفته است .

يكي از شاخه هاي موثر در اشتغالزايي صنعت توريسم توريسم فرهنگي است چرا كه گردشگران علاقمند به فرهنگ ملل، خود داري فرهنگ‌هاي مختلف، نيازها، سلايق، و خصوصياتي هستند كه كشور ميزبان مي‌بايستي براي ارائه خدمات توريستي و معرفي فرهنگ خويش به گونه اي خود را با فرهنگ ميهمانش مطابقت دهد كه جذابيت، حلاوت و اصالت فرهنگ خود را به صورت واقعي كامل و هنرمندانه به توريست علاقمند منتقل كنند.

هيچگاه نمي توان براي رسيدن به اين مقصود با تعداد معدودي از افراد جامعه به اين سمت حركت نمود. بلكه بايد آموزشهاي عمومي در جامعه توسط اساتيد رسانه‌هاي عمومي، ارگانها، سازمان‌ و وزارتخانه‌هاي مرتبط صورت پذيرد.

علاوه بر آموزش‌هاي عمومي ضرورت دارد جوانان علاقمند زيادي را تحت آموزش‌هاي تخصصي قرار داده و به دليل ظرافت، نظم، گستردگيو فنون و روان‌شناختي و جامعه‌شناسي اين رشته كه قبلا نيز اشاره گرديده بايد كشور از يك استراتژي تعريف شده دقيق مبتني بر يك مديريت علمي به روز و پويا در اين زمينه برخوردار باشد.

به دليل تعدد شاخه‌هاي اين رشته افراد زيادي از اقشار جامعه علي‌الخصوص جوانان تحصيل كرده و علاقمند در سطح كشور جذب شده در حقيقت گام بزرگي جهت تحقق تفكرآفريني و اشتغالزايي برداشته خواهد شد .

 

لازمه توسعه توريسم فرهنگي

حمايت‌ دولتها و سازمانهاي بين‌المللي از سيستم ها و مراكز آموزشي مرتبط و كارآفرينان در زمينه توريسم فرهنگي در فرآيند توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي در كشور توسعه توريسم فرهنگي جز الزامات اين فرآيند محسوب مي‌شود. در كشورهاي توريست پذير و در جوامعي كه بخش عمده اي از درآمد دولت را به صنعت توريسم اختصاص داده‌اند سياستگذاران دولتها بر پايه حمايت از دست اندركاران و گردانندگان چرخه اين صنعت قرار گرفته است. اين حمايت‌ها مي‌تواند به دو بخش تقسيم شود:

الف) حمايتهاي معنوي

بسترسازي و ترويج فرهنگ گردشگري در سطح جامعه

نشان دادن تاثيرگذاري مادي و معنوي صنعت توريسم در زندگي كليه شهروندان

نشان دادن اهميت رشته‌هاي تحصيلي مرتبط با صنعت توريسم براي جوانان و امكان اشتغالزايي فارغ‌التحصيلان اين رشته‌ها

ارتقا جايگاه علمي و اجتماعي اساتيد و متوليان آموزش رشته‌هاي صنعت توريسم

برگزاري كنگره‌هاي بين‌المللي، برپايي سمينارهاي ملي و سمپوزيوم‌هاي تخصصي

ايجاد امكانات تبادل استاد، دانشجو و تكنولوژي صنعت توريسم فيمابين كشورها و ملل مختلف

ب) حمايتهاي مادي

سرمايه گذاري جهت تدوين و يا اصلاح ساختاري در مباحث توريسم

برنامه‌ريزي، سياستگذاري و نظارت كامل به روند صنعت و عدم دخالت در اجراي برنامه‌هاي صنعت توريسم توسط دولت(خصوصي سازي واقعي)

اختصاص اعتبار و بودجه كافي براي امور پژوهشي در صنعت توريسم

امكان دسترسي سريع و سهل به تسهيلات اداري و مالي جهت متقاضيان و ايجاد مراكز آموزشي، امكانات توريستي اعم از هتل، هتل آپارتمان، اصلاًح ساختار ناوگان ترابري مطابق با استانداردهاي بين‌المللي و سايت‌هاي مختلف توريستي

سرمايه گذاري براي تبليغات و آموزش‌هاي عمومي و ايجاد شبكه‌هاي آموزشي مكانيزه و الكترونيكي از راه دور

همانطوري كه اشاره شد ايران با داشتن پتانسيلهاي قابل طرح اعم از شهودي، تصويري، طبيعي، فرهنگي و ساير قابليتها داراي جذابيت‌هاي ويژه براي جهانگردان خصوصا جهانگردان فرهنگي مورد توجه قطب عظيم سيستم تويستي جهان مي‌باشد و عنايت دولتمردان و متوليان صنعت توريسم در ايران خصوصا مسوولين محترم سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري كشور كه در راس آن معاونت محترم رياست جمهوري قرار گرفته است با برنامه‌ريزي‌ توسعه يافته توجهات ويژه به صنعت و تلاش‌هاي شبانه روزي خود، معاونين، مشاوران، مديران و مسوولين واحدهاي مختلف بستر را براي پذيرش توريست فرهنگي و توسعه صنعت توريسم خصوصا در عرصه توريسم فرهنگي آماده كرده اند.

 

سرمايه گذاران، مديران، دست اندركاران بخش خصوصي اعم از مديران واحدهاي آموزشي، هتلداران، آژانس‌هاي مسافرتي و مديران سايت‌هاي مختلف توريستي با اعتقاد به غناي فرهنگي، حاكميت اخلاق در جامعه اسلامي ايران برخورداري ملت ايران از آموزه‌هاي الهي و تبعيت از دين مبين اسلام، سرشار از گفته‌ها و ناگفته‌هاي زيباي ميزباني، ميهمان‌نوازي، تاريخ و تمدني بس طولاني و پرافتخار در كنار متوليان و مديران دولتي شما عزيزان را شاهد شكوفايي اين صنعت در كشور خواهند كرد.

http://daneshyaran.4kia.ir/